amantadine
Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Symmetrel (hydrochloride) Novartis Pharma bv
- Toedieningsvorm
- Capsule
- Sterkte
- 100 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Bij de ziekte van Parkinson is levodopa het middel van eerste keus. Bij de novo patiënten in de vroege fase gaat als startbehandeling de voorkeur in het algemeen uit naar levodopa in combinatie met een decarboxylaseremmer. Overweeg als alternatief een levodopa-sparende behandeling (dopamine-agonist/ MAO-B remmers) bij jongeren (< 40 jaar) zonder cognitieve problemen, wegens een lagere kans op dyskinesie.
In de latere fase met responsfluctuaties – zoals ‘on-off’ en 'wearing-off' – tijdens de levodopa-behandeling, zijn dopamine-agonisten (pramipexol, ropinirol), MAO-B-remmers (rasagiline, safinamide, selegiline) en COMT-remmers (entacapon) effectief als adjuvante behandeling. De keuze voor een van deze middelen is gebaseerd op individuele patiëntkenmerken.
Amantadine heeft een beperkte plaats alleen in de late fase bij dyskinesieën. Het is onvoldoende onderzocht en een effect op motorische symptomen in de vroege fase is niet aangetoond. Niet gebruiken bij ouderen en cognitieve stoornissen.
Influenza is bij gezonde personen over het algemeen een onschuldige aandoening, waarbij geen of symptomatische behandeling meestal voldoende is. Alleen bij patiënten die behoren tot een risicogroep kunnen ten gevolge van influenza ernstige complicaties optreden. Vaccinatie is bij deze patiënten aangewezen. Verder zijn er voor de profylaxe en behandeling van influenza antivirale middelen beschikbaar, zoals oseltamivir. De toepassing van antivirale middelen is echter beperkt tot zeer specifieke situaties vanwege beperkte evidence.
Vanwege de snelle resistentievorming, ontbrekende werkzaamheid tegen influenza B en het frequent optreden van bijwerkingen, heeft amantadine geen plaats in de behandeling van influenza.
Indicaties
- Ziekte van Parkinson; als monotherapie in het begin van de behandeling of in combinatie met levodopa;
- Profylaxe en behandeling van influenza A-virusinfectie.
Gerelateerde informatie
Doseringen
Ziekte van Parkinson
Begindosering: 100 mg 1×/dag na de maaltijd bij voorkeur 's morgens; indien nodig na minimaal 7 dagen verhogen tot onderhoudsdosering 100 mg 2×/dag na de maaltijd; volgens de richtlijn Ziekte van Parkinson in individuele gevallen verder verhogen, bij dyskinesieën tot 400 mg/dag, met intervallen van ten minste 1 week. In combinatie met andere antiparkinsonmiddelen: starten met de laagst mogelijke dosering en voorzichtig en langzaam titreren.
Profylaxe van influenza A
200 mg/dag verdeeld over 2 giften na de maaltijd of in geval van intolerantie 100 mg 1×/dag na de maaltijd. Bij epidemie : in aansluiting op de vaccinatie gedurende 10 dagen behandelen. Indien vaccin niet beschikbaar of gecontra-indiceerd is, doorgaan tot 6 weken na het begin van de epidemie.
Behandeling van influenza A
(Zo spoedig mogelijk, binnen 24 uur na blootstelling aan het virus): 200 mg/dag verdeeld over 2 giften na de maaltijd; of in geval van intolerantie 100 mg 1×/dag. Behandelduur: 4–5 dagen.
Ouderen: Zonder nierziekte: max. 100 mg/dag.
Bij verminderde nierfunctie: na een oplaaddosis van 100 mg (bij de ziekte van Parkinson) en van 200 mg (bij behandeling/profylaxe van influenza) is de dosering afhankelijk van de creatinineklaring: > 75 ml/min: 100 mg 2×/dag; 35–75 ml/min: 100 mg 1× /dag; 25–35 ml/min: 100 mg elke 2 dagen; 15–25 ml/min: 100 mg elke 3 dagen; < 15 ml/min: 100 mg per 7 dagen. De plasmaspiegels controleren.
Toediening: Capsule met voedsel innemen om maagklachten te voorkomen.
Bijwerkingen
Zeer vaak (> 10%): perifeer oedeem, livedo reticularis (m.n. bij vrouwen).
Vaak (1-10%): palpitaties, orthostatische hypotensie. Verminderde eetlust, depressie, angst, agitatie, nervositeit, slapeloosheid, hallucinaties, nachtmerrie, verminderd concentratievermogen, duizeligheid, hoofdpijn, ataxie, onduidelijke spraak. Droge mond, misselijkheid, braken, constipatie. Hyperhidrose.
Soms (0,1-1%): wazig zien.
Zelden (0,01-0,1%): verwarring, psychose, tremor, dyskinesie, convulsies. Corneale laesies (bv. puntvormige subepitheliale troebelingen door keratitis superficialis punctata, oedeem van het cornea-epitheel en verminderde gezichtsscherpte). Diarree. Exantheem ('rash'), urineretentie/incontinentie.
Zeer zelden (< 0,01%): neuroleptisch maligne syndroom. Hartfalen. Fotosensibilisatie. Leukopenie, stijging van leverenzymwaarden.
Verder zijn gemeld: hypothermie, delirium en (hypo)manie. Pathologisch gokgedrag, verhoogde libido en hyperseksualiteit, compulsief koopgedrag, eetbuien en compulsief eetgedrag.
Interacties
Het kan de bijwerkingen van parasympathicolytica versterken.
Vermijd gelijktijdig gebruik met dopamine-antagonisten zoals antipsychotica, omdat ze elkaars effecten kunnen tegengaan.
Het kan het effect van centraal stimulerende middelen versterken.
Vermijd gelijktijdig gebruik met combinatiediuretica (hydrochloorthiazide+kaliumsparend diureticum), omdat dit de klaring van amantadine vermindert.
Zwangerschap
Teratogenese: Zowel bij de mens (miskraam, mola hydatidosa, hartafwijkingen) als bij dieren (reproductietoxiciteit) schadelijk gebleken.
Advies: Alleen op strikte indicatie gebruiken. Overweeg na blootstelling in het 1e trimester een gedetailleerde ultrasound-echo ter controle.
Overig:Vruchtbare vrouwen moeten tijdens de behandeling en tot 5 dagen na de laatste dosis effectieve anticonceptie gebruiken.
Lactatie
Overgang in moedermelk: Ja.
Farmacologisch effect: Bijwerkingen bij zuigelingen zijn gemeld.
Advies: Het gebruik van dit geneesmiddel of het geven van borstvoeding ontraden.
Contra-indicaties
- refractaire epilepsie;
- psychosen;
- allergie voor pinda's of soja (sojabonenolie in capsule).
Waarschuwingen en voorzorgen
Wees voorzichtig bij epilepsie, vermeerdert kans op suïcidaal gedrag, eczeem, gastrische ulceratie, cardiovasculaire aandoeningen, gestoorde lever- of nierfunctie, hypotensie, dopamine-gerelateerde stoornissen en bij kinderen. Bij kinderen, met name indien jonger dan 5 jaar is hypothermie waargenomen.
De toediening mag slechts geleidelijk worden verminderd; plotseling staken kan leiden tot verergering van parkinsonisme, neuroleptisch maligne syndroom, katatonie, cognitieve manifestaties (van verwarring tot delirium).
Bij toepassing bij influenza treedt met amantadine snel resistentie op. Omdat de nu circulerende influenza stammen veelal resistent zijn, is behandeling alleen zinvol als bekend is dat het influenza virus gevoelig is voor amantadine.
Controleer regelmatig op stoornissen in de impulsbeheersing; indien deze optreden overweeg een dosisverlaging of geleidelijk afbouwen en stoppen van de behandeling.
Bij optreden van cornea-oedeem de behandeling staken. Bij wazig zien of optreden van andere zichtproblemen een oogarts raadplegen om cornea-oedeem uit te sluiten. Dit middel kan door mydriase de oogdruk verhogen en een aanval van acuut glaucoom veroorzaken. De oogboldruk regelmatig controleren.
Dit middel kan invloed hebben op de rijvaardigheid en het vermogen om machines te bedienen. Raadpleeg ‘Rij Veilig met Medicijnen’ van het IVM.
Overdosering
Symptomen
Wijde pupillen, motorische onrust, hartstilstand, plotselinge hartdood, 'torsade de pointes', pulmonaal oedeem, ademhalingsmoeilijkheden, gestoorde nierfunctie.
Neem voor meer informatie over symptomen en behandeling van een vergiftiging met amantadine contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.
Eigenschappen
De anti-parkinsonwerking wordt toegeschreven aan vertraging van de dopamineheropname in de presynaptische zenuwuiteinden, bevordering van de vrijmaking van endogeen dopamine uit de zenuwuiteinden; verder is het een N-methyl-D-aspartaat (NMDA)- antagonist en heeft het mogelijk enige anticholinerge activiteit. Het verbetert de hypokinesie, spierstijfheid en de tremor; bij voortgezette behandeling verliest het zijn werkzaamheid.
De antivirale werking berust op remming van de replicatie van influenza A-stammen; door allosterische remming blokkeert amantadine de ionkanaalactiviteit van het M2-viruseiwit. Dit remt het virale ontmantelen. Het heeft geen effect tegen influenza B-virus.
Werking: treedt na 2–5 dagen (hypokinesie, spierstijfheid, tremor) in; bij voortgezette behandeling verliest het na korte of langere tijd zijn werkzaamheid.
Kinetische gegevens
| Resorptie | langzaam en bijna volledig. |
| T max | 3–4 uur. |
| V d | 5–10 l/kg; neemt af bij toenemende dosis. Het passeert de bloed-hersenbarrière. |
| Metabolisering | voor een klein deel in 8 metabolieten; 5–15% door N-acetylering. Het is niet bekend of de metabolieten actief zijn. |
| Eliminatie | met de urine, vnl. onveranderd. Renale klaring is hoger dan creatinineklaring, wat tubulaire secretie suggereert. Toename van de urinaire pH vermindert de excretie. |
| T 1/2el | 15 (10–31) uur; is bij ouderen verdubbeld en bij verminderde nierfunctie creatinineklaring (< 40 ml/min) verdrie- tot vijfvoudigd). |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
amantadine hoort bij de groep amantadine (groep).