contactlaxantia

Werking

Werkingsmechanisme

Contactlaxantia prikkelen op een chemische wijze de darmwand. Hierdoor verminderen zij de water- en zoutresorptie door de mucosacellen en verhogen zij de uitscheiding ervan. Hierdoor treden de volgende effecten op:

• bevordering van de darmperistaltiek. Dit stimuleert de stoelgang en verkort de passagetijd van de feces;
• toename van het watergehalte in de feces. Dit maakt de feces zachter.

Effect

• veraangenamen van de stoelgang;
• vermindering van obstipatie.

Typerende bijwerkingen

Relatief frequent:

• diarree;
• buikkramp en buikpijn;
• opgeblazen gevoel;
• misselijkheid;
• flatulentie;
• langdurig gebruik en misbruik: chronische diarree met dehydratie, elektrolytstoornissen (hypokaliëmie, hypomagnesiëmie, hypocalciëmie), rabdomyolyse, hypoalbuminemie, gewichtsverlies, oedeem en dorst.

Toepasbaarheid

Ouderen

Contactlaxantia behoeven bij ouderen géén dosisaanpassing. Wel geeft de productinformatie van de fabrikant van bisacodyl aan dat toepassing bij ouderen uitsluitend onder medisch toezicht mag, omdat ouderen extra gevoelig zijn voor schade door dehydratie. Controleer bij langdurige toepassing bij ouderen regelmatig de elektrolytenbalans. Vanwege mogelijke verstoring van de elektrolytenbalans is volgens de productinformatie van sennosiden voorzichtige toepassing bij ouderen aangewezen. Zie de geneesmiddelteksten.

Nierfunctiestoornis

Contactlaxantia behoeven bij een verminderde nierfunctie géén dosisaanpassing. De productinformatie van bisacodyl geeft aan dat bij een verminderde nierfunctie toepassing uitsluitend onder medisch toezicht mag, omdat personen met een verminderde nierfunctie extra gevoelig zijn voor schade door dehydratie. Vanwege mogelijke verstoring van de elektrolytenbalans is volgens de productinformatie van sennosiden voorzichtige toepassing bij een verminderde nierfunctie aangewezen. Zie de geneesmiddelteksten.

Leverfunctiestoornis

Volgens Health Base 1 is voor bisacodyl bij (gedecompenseerde) levercirrose geen dosisaanpassing nodig. Onderzoek liet zien dat het bij deze patiënten goed wordt verdragen. De overige contactlaxantia zijn bij levercirrose niet onderzocht. Een doseeradvies is voor deze middelen daarom niet mogelijk. Volgens Health Base worden contactlaxantia echter nauwelijks geabsorbeerd; naar verwachting leidt levercirrose daarom niet tot een gewijzigde farmacokinetiek.

In de productinformatie van sennosiden staat dat bij een verminderde leverfunctie géén dosisaanpassing nodig is. In de productinformatie van bisacodyl staat geen informatie over gebruik bij een verminderde leverfunctie.

Zwangerschap

Volgens Lareb 2 hebben, als het nodig is om obstipatie tijdens de zwangerschap te behandelen met laxantia, de volumevergrotende laxantia de voorkeur, bijvoorbeeld lactulose of macrogol. Overweeg bij onvoldoende effect hiervan kortdurend gebruik van bisacodyl. Ook sennosiden kunnen kortdurend worden gebruikt. Lareb ontraadt chronische toepassing van contactlaxantia tijdens de zwangerschap, vanwege een gebrek aan gegevens.

Lactatie

Volgens Lareb 3 is kortdurend gebruik van contactlaxantia waarschijnlijk veilig. Vermijd echter langdurig gebruik. Wees bovendien bij gebruik van sennosiden alert op het ontstaan van diarree bij de zuigeling, omdat de actieve metaboliet van beide producten in kleine hoeveelheden overgaat in de moedermelk.

Kinderen

Obstipatie

• Alle contactlaxantia zijn toe te passen bij obstipatie bij kinderen, zie voor doseringen de geneesmiddelteksten en het Kinderformularium 4.
• De NHG-Standaard Obstipatie 5 adviseert terughoudendheid in het voorschrijven van sennosiden bij kinderen, omdat niet bekend is wat de bijwerkingen zijn op lange termijn. Zie ook de indicatietekst Obstipatie.

Lediging van de darm

• Bisacodyl is toe te passen bij kinderen voor lediging van de darm voorafgaand aan of na een medische ingreep óf voor diagnostische doeleinden.

Kosten

Zie ook

Indicaties

• obstipatie