Samenstelling
Erleada XGVS Janssen-Cilag bv
- Toedieningsvorm
- Tablet, omhuld
- Sterkte
- 60 mg, 240 mg
Uitleg symbolen
XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Bicalutamide Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Tablet, omhuld
- Sterkte
- 50 mg, 150 mg
Biluron Genthon bv.
- Toedieningsvorm
- Tablet, omhuld
- Sterkte
- 50 mg
Casodex Laboratoires Juvisé Pharmaceuticals
- Toedieningsvorm
- Tablet, omhuld
- Sterkte
- 50 mg
Uitleg symbolen
XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Zie voor de adviezen van de commissie BOM nvmo.org/bom (onder apalutamide).
Voor de behandeling van prostaatcarcinoom staat op richtlijnendatabase.nl de geldende behandelrichtlijn.
Advies
Voor de behandeling vanprostaatcarcinoom staat op richtlijnendatabase.nl de geldende behandelrichtlijn.
Indicaties
Prostaatcarcinoom
- Niet-gemetastaseerd castratieresistent prostaatcarcinoom (nm-CRPC) bij volwassenen, waarbij er een groot risico is van metastasering;
- Gemetastaseerd hormoongevoelig prostaatcarcinoom (mHSPC) bij volwassenen, in combinatie met androgeendeprivatietherapie (ADT).
Indicaties
- Palliatieve behandeling van gemetastaseerd prostaatcarcinoom in combinatie met chemische of operatieve castratie.
- Lokaal vergevorderd prostaatcarcinoom met veel kans op ziekteprogressie, als monotherapie óf (neo)adjuvante therapie bij radicale prostatectomie of radiotherapie.
Doseringen
Prostaatcarcinoom
Volwassenen (incl. ouderen)
240 mg 1×/dag. Indien géén operatieve castratie heeft plaatsgevonden, dan tijdens de behandeling een LHRH-analoog voortzetten (chemische castratie).
Verminderde nierfunctie: bij een licht tot matige verminderde nierfunctie (creatinineklaring 30–89 ml/min) is een dosisaanpassing niet nodig. Er kan geen doseeradvies worden gegeven bij een ernstig verminderde nierfunctie (creatinineklaring < 30 ml/min) vanwege onvoldoende gegevens; gebruik apalutamide voorzichtig en pas dosis aan indien (ernstige) bijwerkingen optreden.
Verminderde leverfunctie: bij een licht tot matige verminderde leverfunctie (Child-Pughscore 5–9) is een dosisaanpassing niet nodig. Gebruik bij een ernstig verminderde leverfunctie (Child-Pughscore 10–15) wordt niet aanbevolen vanwege onvoldoende gegevens.
Ernstige bijwerkingen: bij CTCAE-graad ≥ 3 of niet te verdragen bijwerkingen de behandeling onderbreken tot de symptomen verbeteren tot ≤ graad 1 of de oorspronkelijke graad. Hervat de behandeling met dezelfde of een lagere dosis (180 of 120 mg 1×/dag).
Gemiste dosis: neem zo snel mogelijk de dosis alsnog in en ga de volgende dag verder met het oorspronkelijke innameschema. Géén 2 doses op één dag innemen.
Toediening: de tablet(ten) iedere dag op ongeveer hetzelfde tijdstip in hun geheel (zonder kauwen, breken of oplossen) innemen met of zonder voedsel. Bij slikproblemen of als toediening via een neusmaagsonde gewenst is, kunnen de tabletten worden gedispergeerd in koolzuurvrij water. Zie voor details de officiële productinformatie CBG/EMA (rubriek 4.2).
Doseringen
Bij gemetastaseerd prostaatcarcinoom
Volwassenen (incl. ouderen)
50 mg 1×/dag. Bicalutamide ten minste 3 dagen vóór aanvang van de behandeling met een LH-RH-analoog starten, óf tegelijkertijd met de operatieve castratie.
Bij een matig tot ernstig gestoorde leverfunctie kan bicalutamide accumuleren; een dosering van 50 mg iedere 2 dagen kan worden overwogen, hiermee is echter geen ervaring opgedaan. Bij een licht gestoorde leverfunctie is een aanpassing van de dosis niet nodig.
Bij lokaal gevorderd prostaatcarcinoom
Volwassenen (incl. ouderen)
150 mg 1×/dag gedurende ten minste twee jaar óf tot ziekteprogressie.
Bij een matig tot ernstig gestoorde leverfunctie kan bicalutamide accumuleren.
Verminderde nierfunctie: er is geen aanpassing van de dosis nodig. Er is geen ervaring van het gebruik bij een ernstig verminderde nierfunctie (creatinineklaring < 30 ml/min).
Toediening: de tablet heel doorslikken met water; iedere dag op hetzelfde tijdstip innemen.
Bijwerkingen
Zeer vaak (> 10%): hypertensie, opvliegers. Huiduitslag/huidreacties (bij ca. 26%; CTCAE-graad 3 bij ca. 6%) zoals erythemateus, maculeus, papuleus, pustuleus, vesiculeus, exfoliatief en verder urticaria, pemfigoïd en erythema multiforme. Diarree. Vermoeidheid, verminderde eetlust. Artralgie. Afname lichaamsgewicht. Vallen, fractuur.
Vaak (1-10%): ischemische hartziekte (mogelijk fataal), zoals (instabiele) angina pectoris, (acuut) myocardinfarct, coronaire hartziekte (kransslagaderstenose, -occlusie of -atherosclerose), ischemische cerebrovasculaire aandoeningen, zoals CVA. Spierspasme. Jeuk, alopecia. Dysgeusie. Hypothyroïdie. Hypercholesterolemie, hypertriglyceridemie.
Soms (0,1-1%): convulsie, restless legssyndroom.
Verder is gemeld: QT-verlenging. Toxische epidermale necrolyse, geneesmiddelenreactie met eosinofilie en systemische symptomen (DRESS), Stevens-Johnsonsyndroom. Interstitiële longziekte.
Bijwerkingen
50 mg in combinatie met LHRH-analoog
Zeer vaak (> 10%): misselijkheid, obstipatie, buikpijn. Opvliegers. Duizeligheid. Asthenie, oedeem. Gevoeligheid van de borst, gynaecomastie. Hematurie. Anemie.
Vaak (1–10%): hartfalen, myocardinfarct (fatale afloop is gemeld), pijn op de borst. Hepatotoxiciteit, geelzucht. Dyspepsie, flatulentie. Jeuk, droge huid, alopecia, huiduitslag, hirsutisme. Verminderde eetlust. Erectiele disfunctie. Depressie, slaperigheid. Verminderd libido, erectiele disfunctie. Verhoogde transaminasen, gewichtstoename.
Soms (0,1–1%): interstitiële longziekte (fatale afloop is gemeld). Overgevoeligheidsreacties inclusief angio-oedeem, urticaria.
Zelden (0,01-0,1%): leverfalen (fatale afloop is gemeld). Fotosensibilisatie.
Verder zijn gemeld: QT-verlenging. Diabetes mellitus, hyperglykemie.
150 mg
Zeer vaak (> 10%): asthenie. Gynaecomastie, gevoeligheid van de borst. Huiduitslag.
Vaak (1–10%): opvliegers. Depressie, verminderd libido. Hepatotoxiciteit, geelzucht. Hematurie. Dyspepsie, misselijkheid, buikpijn, flatulentie, obstipatie, verminderde eetlust. Jeuk, droge huid, alopecia, hirsutisme. Erectiele disfunctie. Duizeligheid, slaperigheid, gewichtstoename. Pijn op de borst, oedeem. Anemie, verhoogde transaminasen.
Soms (0,1–1%): interstitiële longziekte (fatale afloop is gemeld). Overgevoeligheidsreacties inclusief angio-oedeem, urticaria.
Zelden (0,01–0,1%): leverfalen (fatale afloop is gemeld). Fotosensibilisatie.
Verder is gemeld: QT-verlenging.
Interacties
(Mogelijke) klinisch relevante interacties beperken zich vooral tot het effect van apalutamide (en de actieve metaboliet) op de farmacokinetiek van andere geneesmiddelen.
Apalutamide is een sterke inductor van vooral CYP3A4 en CYP2C19 en een lichte inductor van CYP2C9. Mogelijk heeft apalutamide ook inducerende activiteit bij UGT's. Houd rekening met verlaagde plasmaspiegels van geneesmiddelen die substraten zijn van de genoemde CYP-enzymsystemen of houd rekening met de toename van plasmaspiegels van actieve metabolieten bij vorming ervan. Het inducerend effect treedt geleidelijk in en houdt gezien de lange eliminatiehalfwaardetijd (ca. 3 dagen) na staken van de therapie gedurende twee weken of langer aan. Wees vooral alert bij de combinatie met geneesmiddelen die voornamelijk door deze enzymsystemen worden gemetaboliseerd en tevens een smalle therapeutische breedte hebben zoals voor CYP3A4 alfuzosine, domperidon, kinidine, ciclosporine, sirolimus, tacrolimus, everolimus, sommige statinen, alfentanil, fentanyl, methadon, carbamazepine, alprazolam, oraal midazolam, pimozide, quetiapine, ergotamine, vinca-alkaloïden, PDE-5-remmers, sommige calciumantagonisten en sommige HIV–proteaseremmers, voor CYP2C19 clopidogrel (let op: prodrug), fenytoïne, amitriptyline, clomipramine, imipramine, citalopram, en voor CYP2C9 sulfonylureumderivaten (bv. glibenclamide, glipizide, tolbutamide), vitamine K-antagonisten, fenytoïne en valproïnezuur.
Apalutamide heeft enige inducerende eigenschappen op de transporters Pgp, BCRP en OATP1B1; mogelijk dat de blootstelling aan substraten van deze transporters vermindert bij gelijktijdig gebruik met apalutamide.
Wees voorzichtig met de combinatie met andere geneesmiddelen die het QT–interval verlengen zoals amiodaron, methadon, kinidine, disopyramide, sotalol, tricyclische antidepressiva, sommige antipsychotica, macrolide antibiotica, fluorchinolonen, enkele azoolantimycotica, domperidon, metoclopramide, en selectieve serotonine 5HT₃-receptorantagonisten (granisetron, ondansetron).
Wees voorzichtig met de combinatie met geneesmiddelen die de insultdrempel verlagen (bv. de meeste antidepressiva, antipsychotica (fenothiazinen en butyrofenonen), mefloquine, bupropion en tramadol).
Interacties
Bicalutamide remt met name CYP3A4. Wees voorzichtig bij gelijktijdig gebruik van stoffen waarvan de klaring sterk afhankelijk is van CYP3A4 en die tevens een smalle therapeutische breedte hebben zoals domperidon, ciclosporine, sirolimus, tacrolimus, everolimus, sommige statinen, fentanyl, carbamazepine, alprazolam, midazolam, sommige hiv–proteaseremmers, ergotamine, sommige calciumantagonisten, pimozide, quetiapine, methadon, PDE-5-remmers. Dosisverlaging kan nodig zijn voor deze geneesmiddelen en regelmatig plasmaconcentraties en/of klinische toestand controleren.
Wees voorzichtig bij gelijktijdig gebruik van middelen die het oxidatieproces in de lever remmen (bv. ketoconazol of cimetidine), vanwege mogelijke toename van bijwerkingen door bicalutamide.
Androgeendeprivatie kan het QT-interval verlengen. Wees voorzichtig met de combinatie met geneesmiddelen die het QT–interval verlengen zoals amiodaron, kinidine, disopyramide, sotalol, methadon, tricyclische antidepressiva, sommige antipsychotica, macrolide antibiotica, fluorchinolonen, enkele antimycotica, selectieve serotonine 5HT3- receptorantagonisten (granisetron, ondansetron).
Bij toevoeging aan een antistollingstherapie met vitamine K-antagonisten de INR frequent controleren. Overweeg daarnaast een dosisaanpassing van de vitamine K-antagonist.
Zwangerschap
Gezien de geregistreerde indicatie is zwangerschap niet van toepassing.
Teratogenese: Zowel bij mens als dier onbekend. Gezien het werkingsmechanisme zou apalutamide nadelige effecten bij de embryo/foetus kunnen bewerkstelligen.
Advies: Gebruik is gecontra-indiceerd.
Vruchtbaarheid: Bij dieren zijn bij therapeutische doseringen nadelig effecten op de vruchtbaarheid geconstateerd zoals atrofie, hypertrofie of hyperplasie van de voortplantingsorganen, en aspermie/hypospermie; de veranderingen waren reversibel.
Overig: Het is onbekend of apalutamide of de actieve metaboliet aanwezig is in sperma. Bij geslachtsgemeenschap met een zwangere vrouw een condoom gebruiken gedurende én tot 3 maanden na de therapie. Bij geslachtsgemeenschap met een vruchtbare vrouw een condoom én een andere vorm van anticonceptie gebruiken gedurende én tot 3 maanden na de therapie.
Zwangerschap
Gebruik door vrouwen is gecontra-indiceerd.
Lactatie
Gezien de geregistreerde indicatie is borstvoeding niet van toepassing.
Overgang in de moedermelk: Onbekend. Een nadelig effect bij de zuigeling kan niet worden uitgesloten.
Lactatie
Gebruik door vrouwen is gecontra-indiceerd.
Contra-indicaties
Zie de rubriek Zwangerschap.
Contra-indicaties
- gebruik door vrouwen of kinderen < 18 jaar.
Waarschuwingen en voorzorgen
Wees voorzichtig bij een voorgeschiedenis van insulten of andere predisponerende factoren hiervoor, zoals hersenletsel, beroerte (< 1 jaar), primaire hersentumoren of -metastasen, alcoholisme of het gebruik van geneesmiddelen die de insultdrempel verlagen. Bij optreden van een insult de behandeling definitief staken.
Controleer nauwlettend op klachten of symptomen van hart- en vaatziekten. Gevallen van Ischemische hartziekte en ischemische cerebrovasculaire aandoeningen, waaronder fatale gevallen, zijn gemeld. Bij de meeste gevallen was sprake van cardiovasculaire risicofactoren. Bij toepassing van apalutamide bij klinisch relevante cardiovasculaire risicofactoren deze zorgvuldig monitoren en zo mogelijk behandelen. Er zijn geen gegevens beschikbaar over het gebruik bij recente (in de afgelopen 6 maanden) cardiovasculaire ziekte, zoals bij een myocardinfarct, ernstige of instabiele angina pectoris, hartfalen, arteriële of veneuze trombo-embolische voorvallen en klinisch relevante ventriculaire aritmieën.
Androgeendeprivatie kan gepaard gaan met QT-verlenging. Wees daarom voorzichtig bij risicofactoren voor QT-verlenging zoals hypocalciëmie, hypokaliëmie, hypomagnesiëmie, relevante hartziekte, bradycardie, comedicatie met geneesmiddelen die het QT-interval verlengen (zie rubriek Interacties) en congenitale of verworven QT-verlenging; bij aanwezigheid van niet te behandelen risicofactoren voorafgaand aan en regelmatig tijdens de therapie elektrolyten en ECG controleren.
Vanwege de kans op (mogelijk fatale gevallen van) ernstige huidreacties de patiënt onmiddellijk contact laten opnemen bij eerste tekenen van ernstige overgevoeligheidsreacties zoals progressieve huiduitslag, vaak met blaas-, blaar- en schilfervorming. Bij symptomen die wijzen op ernstige huidreacties zoals toxische epidermale necrolyse, DRESS of Stevens-Johnsonsyndroom de behandeling onmiddellijk en definitief staken.
Interstitiële longziekte (ILD), waaronder fatale gevallen, is gemeld. Bij acute en/of onverklaarbare verergering van longsymptomen de behandeling onderbreken en de patiënt onderzoeken. Bij bevestiging van ILD de behandeling met apalutamide staken.
Controleer regelmatig de schildklierfunctie; substitutie met levothyroxine kan nodig zijn.
Apalutamide kan osteoporose veroorzaken; toepassing van geneesmiddelen hiervoor kan nodig zijn. Evalueer vóór aanvang van de behandeling de kans op fracturen of vallen bij de patiënt.
Voor vruchtbare mannen: zie de informatie in de rubriek Zwangerschap.
Er is geen relevante toepassing bij kinderen.
Onderzoeksgegevens: apalutamide is niet onderzocht bij een verminderde nier- of leverfunctie. Op basis van een farmacokinetische populatieanalyse is bij een licht tot matig verminderde nierfunctie (creatinineklaring ≥ 30 ml/min) een dosisaanpassing niet nodig. Er zijn geen gegevens voor een ernstig verminderde nierfunctie (creatinineklaring < 30 ml/min). Een klein klinisch onderzoek gaf aan dat bij een licht tot matige verminderde leverfunctie (Child-Pughscore 5–9) een dosisaanpassing niet nodig is. Apalutamide wordt vooral gemetaboliseerd in de lever en er zijn geen gegevens over het gebruik bij een ernstig verminderde leverfunctie (Child-Pughscore 10–15); toepassing van apalutamide wordt niet aanbevolen. De veiligheid en werkzaamheid bij bestaande hart-en vaatziekten zijn niet vastgesteld; zie hierboven in deze rubriek.
Waarschuwingen en voorzorgen
Bicalutamide geeft (vooral in combinatie met een LHRH–analogon) vaak aanleiding tot (ernstige) hartafwijkingen. Wees daarom zeer voorzichtig bij reeds bestaande hartaandoeningen en controleer periodiek op het ontstaan of verergeren hiervan. Androgeendeprivatietherapie kan het QT-interval verlengen. Wees tevens voorzichtig bij risicofactoren voor QT-verlenging zoals hypocalciëmie, hypokaliëmie, hypomagnesiëmie, relevante hartziekte, bradycardie, comedicatie met geneesmiddelen die QT-interval verlengen (zie Interacties) en congenitale of verworven QT-verlenging. Informeer naar plots overlijden van familieleden op jonge leeftijd, omdat dit een indicatie kan zijn van een aangeboren verlengde QT-tijd.
Wees voorzichtig bij matig tot ernstig gestoorde leverfunctie in verband met de kans op accumulatie van bicalutamide.
Controleer periodiek de leverfunctie in verband met ernstige leverfunctiestoornissen, die vooral tijdens de eerste 6 maanden optreden.
Bij bicalutamide 150 mg als monotherapie ondervinden de meeste patiënten gynaecomastie en/of pijn in de borsten, die bij ca. 5% ernstig kan zijn. Het kan zijn dat de gynaecomastie niet spontaan verdwijnt na beëindiging van de therapie, vooral na langdurige behandeling.
In combinatie met een LHRH–analogon kan de glucosetolerantie verminderen en latente diabetes mellitus manifest worden.
Adviseer vanwege de kans op fotosensibilisatie om directe blootstelling aan overmatig zonlicht of UV-licht te vermijden tijdens het gebruik van bicalutamide. Overweeg daarnaast het gebruik van zonbescherming.
Bij mannelijke proefdieren is in therapeutische doseringen een reversibel nadelig effect op de vruchtbaarheid waargenomen (atrofie van de seminifere tubuli van de testes). Ook kunnen mogelijk morfologische veranderingen in spermatozoa ontstaan. Patiënten en/of hun vrouwelijke partners dienen adequate anticonceptieve maatregelen te nemen tijdens de therapie en gedurende 130 dagen na de therapie.
Onderzoeksgegevens: wees voorzichtig bij ernstig gestoorde nierfunctie (creatinineklaring < 30 ml/min) wegens het ontbreken van ervaring. Er is geen relevante toepassing bij kinderen.
Overdosering
Neem voor informatie over een vergiftiging met apalutamide contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.
Overdosering
Neem voor meer informatie over een vergiftiging met bicalutamide contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.
Eigenschappen
Androgeenreceptorantagonist met niet-steroïde structuur. Apalutamide remt de werking van testosteron door binding aan androgeenreceptoren (AR). Remt tevens de nucleaire translocatie van geactiveerde AR, de binding van geactiveerde AR aan DNA en de AR-gemedieerde transcriptie. Door deze effecten vermindert de groei van prostaatkankercellen en kan regressie van prostaattumoren optreden. Apalutamide heeft zelf geen AR-agonistische activiteit.
Kinetische gegevens
F | ca. 100% |
T max | ca. 2 uur. |
V d | ca. 3,9 l/kg. |
Eiwitbinding | ca. 96% (apalutamide), 95% (actieve metaboliet). |
Metabolisering | In grote mate. Via CYP2C8 en CYP3A4 tot het werkzame N-desmethylapalutamide. Deze actieve metaboliet heeft in vitro ca. de helft van de werkzaamheid van apalutamide. Apalutamide en de actieve metaboliet worden verder gemetaboliseerd door carboxylesterasen tot inactieve metabolieten. |
Eliminatie | Voornamelijk in de vorm van inactieve metabolieten: ca. 65% met de urine en 24% met de feces. |
T 1/2el | ca. 3 dagen. |
Uitleg afkortingen
F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
Androgeenreceptorantagonist met niet-steroïde structuur. Bicalutamide maakt door binding aan de androgeenreceptor de werking van testosteron onmogelijk. In combinatie met (chemische) castratie leidt dit tot volledige onderdrukking van de werking van perifere androgenen. Door de remming treedt regressie van prostaattumoren op. Bicalutamide is een racemisch mengsel waarvan de anti-androgene activiteit bijna uitsluitend van de (R)-enantiomeer afkomstig is.
Kinetische gegevens
Resorptie | langzaam maar goed. |
Overig | steady-state na ca. 1 maand. |
Eiwitbinding | ca. >99% ((R)-enantiomeer). |
Metabolisering | uitgebreid in de lever door oxidatie en glucuronidering. |
Eliminatie | vnl. als metaboliet; ca. 50% met de urine en 50% via de gal. De (S)-enantiomeer wordt snel geklaard in verhouding tot de (R)-enantiomeer; bij 'steady state' bestaat ca. 99% van de circulerende enantiomeren uit de actieve (R)-enantiomeer. Na excretie via de gal vindt hydrolyse plaats van de glucuroniden, waardoor een enterohepatische kringloop wordt doorlopen. Dialyse verwijdert weinig bicalutamide vanwege de hoge eiwitbinding en het feit dat bicalutamide niet onveranderd met de urine wordt geëlimineerd. |
T 1/2el | ca. 1 week ((R)-enantiomeer), bij ernstige leverfunctiestoornis langer. |
Uitleg afkortingen
F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
apalutamide hoort bij de groep anti-androgenen.
Groepsinformatie
bicalutamide hoort bij de groep anti-androgenen.