atovaquon

antiprotozoïca, overige P01AX06

Sluiten

Samenstelling

Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.

Atovaquon Diverse fabrikanten

Toedieningsvorm: Suspensie
Sterkte: 150 mg/ml
Verpakkingsvorm: flacon 250 ml

Wellvone GlaxoSmithKline bv

Toedieningsvorm: Suspensie
Sterkte: 150 mg/ml
Verpakkingsvorm: flacon 225 ml

Uitleg symbolen

XGVS	Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS).
OTC	'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel.
Bijlage 2	Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering.
Aanvullende monitoring	Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb.

Advies

Bij de behandeling van Pneumocystis jiroveci-pneumonie (PCP) heeft, op grond van de effectiviteit, co-trimoxazol de voorkeur. Als co-trimoxazol niet wordt verdragen gaat, met name op basis van een gunstiger bijwerkingenprofiel maar ook vanwege het toedieningsgemak, de voorkeur uit naar atovaquon (alleen bij een niet-ernstige PCP) boven pentamidine-injecties. Andere alternatieven zijn de combinaties trimethoprim+dapson en clindamycine+primaquine (bij beide combinaties bij voorkeur eerst testen op G6PD-deficiëntie). Bron hiervan is de Amerikaanse Clinicalinfo.hiv.gov-guideline Prevention and treatment of opportunistic infections in adults and adolescents with HIV (2022).

Indicaties

Acute behandeling van milde tot matig-ernstige Pneumocystis jiroveci pneumonie (PCP), als behandeling met co-trimoxazol niet wordt verdragen.

Doseringen

Klap alles open Klap alles dicht

Behandeling van Pneumocystis jiroveci-pneumonie

Volwassenen

Oraal: 750 mg (5 ml) 2×/dag. De behandelduur bedraagt 21 dagen. Voor sommige patiënten kan een hogere dosis nodig zijn, bv. 1000 mg 2×/dag.

Ernstig verminderde nier- of leverfunctie: er kan geen doseeradvies worden gegeven; voorzichtig toepassen, zie ook de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen.

Toediening

Inname mét voedsel is essentieel: voedsel, vooral met een hoog vetgehalte, verhoogt de biologische beschikbaarheid met een factor 2-3.
Gebruik de in de verpakking bijgesloten maatlepel om de benodigde dosis af te meten.

Bijwerkingen

Zeer vaak (> 10%): misselijkheid. Huiduitslag, jeuk.

Vaak (1-10%): overgevoeligheidsreacties incl. angio-oedeem, bronchospasme, keelbeklemming. Diarree, braken. Hoofdpijn, slapeloosheid. Urticaria. Koorts. Anemie, neutropenie. Hyponatriëmie, stijging van leverenzymwaarden.

Soms (0,1-1%): verhoogde amylasespiegels.

Verder zijn gemeld: erythema multiforme, Stevens-Johnsonsyndroom (SJS). Duizeligheid.

Interacties

Let op! Interacties met atovaquon zijn nog tot minimaal 10 dagen ná het staken ervan mogelijk, door de relatief lange terminale halfwaardetijd.

Gelijktijdige toediening van metoclopramide (50%), tetracycline, rifampicine (50%), rifabutine (34%), efavirenz (75%), nevirapine of gebooste HIV-proteaseremmers (75%) reduceert de plasmaconcentratie (gemiddeld % reductie) van atovaquon; deze combinaties vermijden omdat deze kunnen resulteren in subtherapeutische spiegels van atovaquon.

Atovaquon is in grote mate aan plasma-eiwitten gebonden; wees voorzichtig bij gelijktijdige toediening met andere geneesmiddelen met een grote plasma-eiwitbinding én een geringe therapeutische breedte.

Atovaquon remt de glucuronidering van zidovudine; de AUC aan zidovudine neemt met ca. 33% toe; controleer op bijwerkingen van zidovudine.

Zwangerschap

Teratogenese: Zowel bij de mens als bij dieren onvoldoende gegevens. Uit een relatief beperkte hoeveelheid gegevens is geen toename van risico af te leiden. Een nadelig effect bij de foetus kan echter niet worden uitgesloten.

Advies: Alleen op strikte indicatie gebruiken; alleen als er geen alternatieven zijn.

Overig: Benzylalcohol, in sommige suspensies, passeert de placenta en kan daardoor toxiciteit bij prematuren veroorzaken na toediening vlak voor of tijdens de bevalling. In grote hoeveelheden kan het zich ophopen in het lichaam en metabole acidose veroorzaken, wees daarom voorzichtig met deze hulpstof tijdens de zwangerschap.

Lactatie

Overgang in de moedermelk: Onbekend. Ja, bij dieren. Een nadelig effect op de zuigeling kan niet worden uitgesloten.

Advies: Het gebruik van dit geneesmiddel óf het geven van borstvoeding ontraden.

Overig: Benzylalcohol, in sommige suspensies, in grote hoeveelheden kan zich ophopen in het lichaam en metabole acidose veroorzaken, wees voorzichtig tijdens lactatie.

Contra-indicaties

Er zijn van dit middel geen klinisch relevante contra-indicaties bekend.

Waarschuwingen en voorzorgen

Falen van de behandeling: diarree bij aanvang van de behandeling gaat gepaard met significant lagere plasmaspiegels van atovaquon. De lagere plasmaspiegels houden verband met een hogere incidentie van falen van de behandeling en een geringer overlevingspercentage. Overweeg daarom een andere behandeling bij diarree of als de patiënt moeite heeft om atovaquon met voedsel (met een hoog vetgehalte) in te nemen.

Atovaquon is niet specifiek onderzocht bij een ernstig verminderde lever- of nierfunctie; wanneer de behandeling bij dergelijke patiënten noodzakelijk is daarom voorzichtig zijn.

De werkzaamheid van atovaquon is niet vastgesteld:

bij kinderen;
bij ouderen;
als profylactisch middel;
bij niet met HIV-geïnfecteerde, immuungecompromitteerde patiënten;
bij Pneumocystis jiroveci-pneumonie als:
- andere therapie (incl. co-trimoxazol) faalde of
- deze van ernstige aard is [(A-a) DO2 > 45 mmHg (6 kPa)].

Hulpstoffen: Benzylalcohol, in sommige suspensies, in grote hoeveelheden kan zich ophopen in het lichaam en metabole acidose veroorzaken; wees voorzichtig tijdens zwangerschap, lactatie en bij een verminderde lever- of nierfunctie.

Overdosering

Neem voor informatie over een vergiftiging met atovaquon contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.

Eigenschappen

Antiprotozoicum. Atovaquon remt selectief en sterk het mitochondriale elektronentransport ter hoogte van het cytochroom bc₁-complex (complex III) in protozoën. Het gevolg is een remming van de 'de novo' synthese van pyrimidinen, resulterend in remming van de synthese van nucleïnezuren en adenosinetrifosfaat (ATP).

Het werkingsspectrum van atovaquon omvat een groot aantal protozoën waaronder Pneumocystis jiroveci.

Kinetische gegevens

F	ca. 47% bij inname met (vet) voedsel. Grote interindividuele variabiliteit. De biologische beschikbaarheid wordt 2-3× zo groot met een standaardontbijt, vergeleken met nuchtere toestand.
V _d	ca. 0,62 l/kg (+/- 0,2 l/kg).
Lipofiliteit	zeer lipofiel.
Eiwitbinding	99,9%.
Metabolisering	niet.
Eliminatie	vnl. met de feces, > 90% onveranderd.
Overig	atovaquon ondergaat een enterohepatische kringloop.
T _1/2el	2–3 dagen (bij AIDS-patiënten en bij gezonde vrijwilligers).

Uitleg afkortingen

F	biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt)
T _max	tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening
V _d	verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam)
T _1/2	plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren)
T _1/2el	plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd