Samenstelling

Samenstelling

Advies

Geef aan het einde van een cataractoperatie intracameraal cefuroxim vanwege de bewezen effectiviteit van intracamerale antibiotica in het verlagen van het risico op postoperatieve endoftalmitis, het ontbreken van nadelige effecten voor de patiënt en de relatief simpele uitvoering van de interventie. Zie voor meer informatie de module Per- en postoperatieve antibiotica profylaxe bij cataract van de NOG-Richtlijn Cataract (2021) op richtlijnendatabase.nl.

Advies

Bij een infectieuze conjunctivitis door een banale verwekker is een lokaal antibioticum niet geïndiceerd, behalve bij risicogroepen voor complicaties (bv. na recente oogoperaties, bij chronisch infectieuze oogziekten of immuun-gecompromitteerde patiënten) of soms, als de conjunctivitis langer dan twee weken duurt. In deze gevallen gaat de voorkeur uit naar chlooramfenicol-oogdruppels en/of -oogzalf boven fusidinezuur-ooggel, vanwege een breder werkingsspectrum en minder snelle resistentieontwikkeling.

Behandel een infectieuze conjunctivitis door chlamydia en/of gonokok met een gericht systemisch antibioticum, conform de behandeling van een anogenitale infectie (soa).

Offlabel: Bij een traumatische cornea-erosie, na verwijdering van een corpus alienum uit de cornea en na verwijdering van een roestring is volgens de NHG-Standaard Rood oog en oogtrauma (2024) een eenmalige toediening van chlooramfenicol oogzalf aangewezen bij patiënten die géén contactlenzen dragen. Bij contactlensdragers is een eenmalige toediening van ofloxacine oogzalf aangewezen.

Bij een hordeolum kan een lokaal antibioticum worden overwogen indien ontstekingsverschijnselen langer dan 2 weken aanwezig zijn én er veel klachten zijn zonder tekenen van genezing. In deze gevallen zijn chlooramfenicol oogdruppels en/of oogzalf aangewezen. Bij contra-indicaties kan worden uitgeweken naar fusidinezuur ooggel. Zie voor meer informatie de NHG-Behandelrichtlijn Hordeolum en chalazion (2024).

Blefaritis bij een stafylokokkenblefaritis anterior en bij blefaritis die ondanks goede ooglidhygiënische maatregelen (warmte, massage en poetsen ooglidrand) na vier weken niet verbetert is fusidinezuur ooggel aangewezen, waarbij de ooglidhygiëne dient te worden gecontinueerd. Zie voor meer informatie de NHG-Standaard Rood oog en oogtrauma (2024).

Indicaties

• Antibiotica-profylaxe van postoperatieve endoftalmitis na cataractoperatie.

Indicaties

• Oppervlakkige infecties van het oog en de oogleden, veroorzaakt door micro-organismen die gevoelig zijn voor chlooramfenicol.
• Offlabel: profylaxe van infecties bij niet-contactlensdragers:
  • bij een traumatische cornea-erosie;
  • na verwijdering van een corpus alienum uit de cornea;
  • na verwijdering van een roestring.

Gerelateerde informatie

• conjunctivitis

Doseringen

Uitsluitend toe te passen onder aseptische omstandigheden door een oogarts met ervaring met intracamerale injectie.

Toediening

• Let op: Voor de reconstitutie uitsluitend NaCl-oplossing (0,9%) voor injectie gebruiken.

• Injecteer maximaal de aanbevolen dosis (0,1 ml).
• Het product na reconstitutie direct gebruiken en niet hergebruiken.
• Elke injectieflacon gebruiken voor de behandeling van één oog.
• Volume-overmaat afvoeren.

Doseringen

Toediening

• Druk de traanbuis 1–3 min dicht tijdens en direct na toediening van de oogdruppels; dit voorkomt dat de oogdruppel afvloeit naar de neus- en keelholte wat systemische reacties tot gevolg kan hebben.
• Bij gebruik van meerdere soorten oogpreparaten deze toedienen met een interval van ten minste vijf minuten. De oogdruppels die de minste irritatie geven als eerste en viskeuze oogdruppels of oogzalven als laatste toedienen.
• Chlooramfenicol 'Minims' bevatten geen conserveermiddel en zijn bestemd voor eenmalig gebruik.

Bijwerkingen

Zeer zelden (< 0,01%): anafylactische reactie.

Verder is gemeld: macula-oedeem.

• Informatie van Lareb over dit middel
• Meldformulier bijwerkingen

Bijwerkingen

Lokaal: gemeld zijn: voorbijgaande irritatie, branderig gevoel, overgevoeligheidsreacties zoals jeuk, roodheid van het oog en zwelling van het ooglid of bindvlies. Bittere smaak.

Systemisch: gemeld zijn: overgevoeligheidsreacties zoals jeuk, urticaria, vesiculeus of maculopapuleus exantheem, angio-oedeem. Sensibilisatie.

Zeer zelden (< 0,01%): bloeddyscrasieën (aplastische anemie, leukocytopenie, trombocytopenie, agranulocytose, pancytopenie) na oculaire toepassing. Neuritis optica.

• Informatie van Lareb over dit middel
• Meldformulier bijwerkingen

Interacties

In de literatuur zijn geen onverenigbaarheden gemeld met middelen die bij cataractchirurgie worden gebruikt.

Omdat verwacht wordt dat de systemische blootstelling verwaarloosbaar is, zijn systemische interacties onwaarschijnlijk.

Interacties

De werking van potentieel hematoxische stoffen op het hemopoëtische systeem kan, ook door deze lokale toepassing van chlooramfenicol, worden versterkt.

Gelijktijdige toediening van corticosteroïden kan de symptomen van een ooginfectie maskeren.

Zwangerschap

Teratogenese: Ruime ervaring met systemisch gebruik van cefuroxim tijdens de zwangerschap laat geen schadelijke effecten zien. Na intra-oculaire toediening is de systemische blootstelling verwaarloosbaar.

Advies: Kan worden gebruikt.

Zwangerschap

Chlooramfenicol passeert de placenta.

Teratogenese: Redelijke ervaring met oculair gebruik van chlooramfenicol in het 1^e trimester laat geen toename van aangeboren afwijkingen zien.

Farmacologisch effect: Systemisch gebruik tijdens de laatste weken van de zwangerschap kan het 'grey baby'-syndroom veroorzaken, met als symptomen: een asgrijze huidskleur/cyanose, gezwollen buik, hypothermie, lethargie, cardiovasculaire collaps en ademhalingsdepressie. De systemische absolute blootstelling na gebruik van de oogdruppels is echter minimaal en waarschijnlijk klinisch niet relevant.

Advies: Kan worden gebruikt tijdens het 1^e en 2^e trimester van de zwangerschap. Veiligheidshalve wordt het gebruik aan het eind van de zwangerschap en vlak voor de bevalling ontraden. Door de traanbuis korte tijd (1–3 min) dichtgedrukt te houden na toediening van de oogdruppel kan de systemische absorptie beperkt worden.

• Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Lactatie

Cefuroxim gaat in geringe mate over in de moedermelk.

Farmacologisch effect: Na intra-oculaire toediening is de systemische blootstelling bij de moeder verwaarloosbaar. Een effect bij de zuigeling via de moedermelk lijkt daarom onwaarschijnlijk.

Advies: Kan worden gebruikt.

Lactatie

Overgang in de moedermelk: Ja.

Farmacologisch effect: Bij systemisch gebruik van chlooramfenicol door de moeder zijn meerdere nadelige effecten bij de zuigeling gemeld, zoals braken, weigeren van de borst en in slaap vallen tijdens de voeding. Beschreven bij gebruik in de kindergeneeskunde zijn beenmergdepressie en het 'grey baby'-syndroom met als symptomen: een asgrijze huidskleur/cyanose, gezwollen buik, hypothermie, lethargie, cardiovasculaire collaps en ademhalingsdepressie. Het is echter onwaarschijnlijk dat deze effecten optreden na blootstelling via de moedermelk bij gebruik van de oogdruppels.

Advies: Desondanks, vanwege de ernst van mogelijke bijwerkingen bij de zuigeling, het gebruik van dit middel óf het geven van borstvoeding ontraden.

• Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Contra-indicaties

• overgevoeligheid voor cefalosporinen.

Contra-indicaties

• stoornissen in de hematopoëse;
• (familiaire) voorgeschiedenis van door een geneesmiddel geïnduceerde beenmergdepressie;
• ernstige leverfunctiestoornis.

Waarschuwingen en voorzorgen

Behandeling met Aprokam en Ximaract is uitsluitend bestemd voor intracameraal gebruik.

Wees zeer voorzichtig bij overgevoeligheid voor penicillinen of andere β–lactamantibiotica; kruisovergevoeligheid en kruisresistentie komt voor. Als er kans is op een infectie met resistente stammen, zoals meticilline-resistente Staphylococcus aureus (MRSA), een alternatief antibioticum overwegen.

Er ontbreken gegevens voor gebruik bij speciale patiëntengroepen (ernstig risico op infectie bij gecompliceerd cataract, bij gecombineerde operaties, bij ernstige schildklieraandoening, bij minder dan 2000 corneale endotheelcellen); in dat geval voor- en nadelen individueel afwegen.

Cornea-endotheel toxiciteit kan niet worden uitgesloten.

Waarschuwingen en voorzorgen

Bij optreden van toxische verschijnselen of allergische reacties het gebruik onmiddellijk staken.

Gebruik van chlooramfenicol beperken tot maximaal twee weken, vanwege de ook na lokale toediening in het oog beschreven bloeddyscrasieën (aplastische anemie, agranulocytose, trombocytopenie en pancytopenie). Het optreden hiervan is echter vrij zeldzaam en alleen beschreven na zeer langdurig gebruik (> 40 dagen). Als een langer durende behandeling noodzakelijk is, controleer regelmatig het bloedbeeld.

Overgroei van niet-gevoelige micro-organismen, incl. schimmels, is mogelijk; in dat geval de toediening staken.

Tijdens behandeling van een ooginfectie geen contactlenzen dragen.

Hulpstoffen

• De oogdruppels bevatten boor, dat bij het aanbevolen frequente toedienschema bij kinderen < 2 jaar misschien een negatief effect kan hebben op de vruchtbaarheid in de toekomst (data uit onderzoek bij dieren na orale toediening). De oogdruppels alleen toepassen bij kinderen < 2 jaar na zorgvuldige afweging indien er geen alternatieve behandeling beschikbaar is.
• Benzalkoniumchloride, in sommige oogdruppels, kan bij droge ogen of een beschadigde cornea bij langdurig gebruik leiden tot keratitis punctata en/of toxische ulceratieve keratopathie.

Overdosering

Lokale overdosering na verkeerde verdunning:

Accidentele intracamerale hoge dosis cefuroxim van 3× de aanbevolen dosis gaf bij 6 patiënten geen detecteerbare ongewenste effecten in oogweefsels. Toediening van 10–100× de aanbevolen dosis bij 16 patiënten leidde tot oculaire toxiciteit, waaronder cornea-oedeem dat verdween na enkele weken, een tijdelijke stijging van de intra-oculaire druk, verlies van cornea-endotheelcellen en veranderingen in de elektroretinografie. Sommige van deze patiënten vertoonden ernstig en permanent gezichtsverlies.

Eigenschappen

Cefuroxim is een bactericide antibioticum uit de groep van cefalosporinen (van de tweede generatie). Het remt de synthese van de bacteriële celwand na binding aan penicillinebindende proteïnes (PBP's), wat resulteert in lysis van de bacteriële cel. Cefuroxim is ongevoelig voor β-lactamasen en stafylokokken-penicillinase.

Het werkingsspectrum omvat een breed spectrum van activiteit tegen Gram-positieve bacteriën en beperkte activiteit tegen Gram-negatieve micro-organismen. Gevoelig zijn o.a. Staphylococcus aureus, Streptococcus pneumoniae, H. influenza, E. Coli, Proteus mirabilis.

Het gebruik van intracameraal cefuroxim kan de prevalentie van resistente stammen verhogen, vooral Enterococci spp. Ongevoelig zijn: meticilline-resistente Staphylococcus aureus (MRSA), meticilline-resistente Staphylococcus epidermidis (MRSE), penicilline–resistente Streptococcus pneumoniae, β–lactamasenegatief en ampicilline–resistente (BLNAR) stammen van Haemophilus influenzae.

Kinetische gegevens

Eigenschappen

Antibioticum met een breed spectrum en lokaal bacteriostatische werking. Chlooramfenicol bindt aan de 50S–subunit van het bacteriële 70S–ribosoom en verhindert de synthese van polypeptiden met een ketenlengte van meer dan 2 of 3 aminozuren.

Gewoonlijk gevoelig zijn: Streptococcus α–haemolyticus, Streptococcus β–haemolyticus, Streptococcus pneumonia, Staphylococcus aureus (sommige stammen), Haemophilus influenzae, Klebsiella pneumoniae, Neisseria gonorrhoeae (ook penicillinasevormend), Neisseria meningitidis, de Rickettsia spp., Chlamydia spp. en Mycoplasma spp.

Matig gevoelig zijn: Staphylococcus aureus (sommige stammen), Escherichia coli, Shigella sonnei.

Resistent zijn: Pseudomonas spp., Enterobacter spp., Proteus vulgaris, protozoën, mycobacteriën, Clostridia spp.

Kinetische gegevens

Groepsinformatie

cefuroxim (intra-oculair) hoort bij de groep antibacteriële middelen, oculair.

• azitromycine (oculair) (S01AA26) Vergelijk
• chlooramfenicol (S01AA01) Vergelijk
• erytromycine (oculair) (S01AA17) Vergelijk
• fusidinezuur (oculair) (S01AA13) Vergelijk
• moxifloxacine (oculair) (S01AE07) Vergelijk
• ofloxacine (oculair) (S01AE01) Vergelijk
• povidonjodium (oculair) (S01AX18) Vergelijk
• tetracycline (oculair) (S01AA09) Vergelijk
• tobramycine (oculair) (S01AA12) Vergelijk

Groepsinformatie

chlooramfenicol hoort bij de groep antibacteriële middelen, oculair.

• azitromycine (oculair) (S01AA26) Vergelijk
• cefuroxim (intra-oculair) (S01AA27) Vergelijk
• erytromycine (oculair) (S01AA17) Vergelijk
• fusidinezuur (oculair) (S01AA13) Vergelijk
• moxifloxacine (oculair) (S01AE07) Vergelijk
• ofloxacine (oculair) (S01AE01) Vergelijk
• povidonjodium (oculair) (S01AX18) Vergelijk
• tetracycline (oculair) (S01AA09) Vergelijk
• tobramycine (oculair) (S01AA12) Vergelijk

Kosten

Kosten

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• antibacteriële middelen, oculair

Externe links

• Officiële productinformatie CBG/EMA
• Medicijnkosten.nl

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• antibacteriële middelen, oculair

Indicaties

• conjunctivitis

Externe links

• Officiële productinformatie CBG/EMA
• Medicijnkosten.nl
• GIPdatabank
• Geneesmiddelinformatie voor patiënten
• Kinderformularium (NKFK)