Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Chloorhexidine crème/oplossing FNA (digluconaat) XGVS OTC Formularium der Nederlandse Apothekers
- Toedieningsvorm
- Alcoholische oplossing (0,5%)
- Sterkte
- 5 mg/ml
Basis: geketoneerde alcohol 70% v/v (ethanol)
- Toedieningsvorm
- Crème (1%)
- Sterkte
- 10 mg/g
- Verpakkingsvorm
- 30 g
Basis: cetomacrogolcrème.
- Toedieningsvorm
- Oplossing, steriel (1%)
- Sterkte
- 10 mg/ml
Basis: water.
Chloorhexidine oplossing (digluconaat) XGVS OTC Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Alcoholische oplossing (0,5%)
- Sterkte
- 5 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- 100 ml, 250 ml, 500 ml
Basis: geketoneerde alcohol 70% v/v (ethanol)
Chloorhexidine spoeling FNA (digluconaat) XGVS OTC Formularium der Nederlandse Apothekers
- Toedieningsvorm
- Oplossing, steriel (0,1%)
- Sterkte
- 1 mg/ml
Basis: water
Hibiscrub (digluconaat) XGVS OTC SSL Healthcare Nederland nv
- Toedieningsvorm
- Oplossing voor cutaan gebruik
- Sterkte
- 40 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- 250 ml
Bevat isopropylalcohol 4%.
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Dettol Med chloorxylenol XGVS OTC Reckitt Benckiser Nederland bv
- Toedieningsvorm
- Concentraat voor oplossing
- Sterkte
- 48 mg/g
- Verpakkingsvorm
- 500 ml
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
De NVDV-Richtlijn Infectiepreventie maatregelen bij dermatochirurgische ingrepen op richtlijnendatabase.nl (2020) beveelt een pre-desinfectans op basis van alcohol (60–90%) met óf zonder toevoegingen aan (conform de WIP–richtlijn Desinfectie van huid en slijmvliezen). De chirurg dient daarbij rekening te houden met corneatoxiciteit van alcohol, jodiumallergieën en (tijdelijke) verkleuringen die een ingreep kunnen hinderen.
Zie Bacteriële huidinfecties voor de behandeling van oppervlakkige bacteriële huidinfecties.
Zie voor het beleid bij Traumatische wonden en bijtwonden de NHG-Behandelrichtlijn.
Advies
Volgens de WIP (Werkgroep Infectie Preventie)-richtlijn Desinfectie van huid en slijmvliezen (2013) op RIVM.nl is het advies om voor huiddesinfectie een desinfectans op basis van alcohol (60–90%) te gebruiken, met óf zonder toevoeging van 0,5% chloorhexidine of 1% jodium. De richtlijn beveelt voor desinfectie van slijmvliezen aan: chloorhexidine 0,2–1% in water, of povidonjodium 10% in water. De WIP heeft begin 2017 zijn activiteiten gestaakt.
Indicaties
- Desinfectie van de huid.
- Desinfectie van slijmvliezen.
- Desinfectie van wonden.
- Hygiënische handdesinfectie.
- Pre-operatieve desinfectie van de handen.
- Pre-operatieve desinfectie van het operatiegebied.
- Bacteriële huidinfecties.
Indicaties
- Desinfectie van snij–, bijt–, schaafwonden en insectenbeten en steken.
Doseringen
Desinfectie van de huid
Alcoholische oplossing 0,5% FNA, oplossing steriel 1% FNA: oplossing aanbrengen op watje of gaasje en daarmee de huid ontsmetten.
Desinfectie van slijmvliezen
Oplossing steriel 1% FNA, spoeling 0,1% FNA oplossing aanbrengen op de slijmvliezen.
Desinfectie van wonden
Oplossing steriel 1% FNA, spoeling 0,1% FNA: op de wond aanbrengen en zo nodig afdekken met een pleister of steriel gaasje.
Hygiënische handdesinfectie
Alcoholische oplossing 0,5%: breng voldoende oplossing (ca. 3 ml) in de handpalmen van schone en droge (onbeschadigde) handen om deze volledig te bevochtigen. Wrijf gedurende 30 seconden goed over de handen en polsen totdat de huid droog is. Niet naspoelen met water.
Pre-operatieve desinfectie van de handen
Volwassenen
Hibiscrub: handen en onderarmen met water bevochtigen en met 5 ml onverdunde oplossing gedurende 1 minuut goed inwrijven. Nagels borstelen en handen en onderarmen afspoelen; vervolgens met 5 ml onverdunde oplossing gedurende 2 minuten nogmaals inwrijven. Hierna zorgvuldig afspoelen en afdrogen.
Alcoholische oplossing 0,5%: was de handen eerst met water en zeep en droog af. Breng de oplossing aan op de schone handen en wrijf hiermee handen en onderarmen in totdat de huid droog is. Herhaal eenmaal en houd de huid vochtig gedurende 1,5 min. Niet naspoelen met water.
Pre-operatieve desinfectie operatiegebied
Volwassenen en kinderen
Hibiscrub: na scheren van de huid 2 minuten met de oplossing inwrijven met voldoende, bij voorkeur steriel, water voor schuimvorming. Verwijder het schuim en droog af met een steriel gaasje. Direct vóór de operatie het operatiegebied op de gebruikelijke wijze desinfecteren.
Pasgeborenen: wees voorzichtig, vooral bij prematuren vanwege risico op chemische brandwonden; zie de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen.
Volwassenen en kinderen ≥ 2 maanden
Alcoholische oplossing 0,5%: wrijf de huid voorzichtig in met behulp van een geschikte drager (bijvoorbeeld steriele wat, wattenstaafje, gaas of spons) gedurende 2 minuten. Laat het behandelde gebied volledig aan de lucht drogen. Na de ingreep de chloorhexidine op de huid laten voor blijvende antimicrobiële activiteit.
Bacteriële huidinfecties
Crème 1% FNA: 1–2× per dag dun aanbrengen.
Doseringen
Let op! Niet onverdund gebruiken vanwege risico van brandwonden; zie onder Toediening.
Desinfectie snij-, bijt-, schaafwonden en insectensteken
Volwassenen en kinderen > 1 jaar
Was de huidzone met de 1:20 verdunde oplossing en bedek met een droog gaas of verband. NIet gebruiken op grote delen van het lichaam of op een gevoelige huid.
Toediening: vóór gebruik 1:20 verdunnen met kraanwater. Niet aanbrengen in of rond de ogen, oren, neus of mond; zie voor meer informatie de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen.
Bijwerkingen
Crème, oplossingen FNA
Vaak (1-10%): na enkele weken lichte voorbijgaande huidirritatie zoals erytheem, jeuk of een droge huid, vooral in huidplooien, op slijmvliezen en op andere gevoelige huiddelen.
Soms (0,1-1%): overgevoeligheidsreacties zoals jeuk, erytheem, blaren en huiduitslag, zoals (contact)eczeem; dit kan eerder ontstaan na blootstelling door UV-licht (zon, zonnebank, UV-lamp).
Hibiscrub, alcoholische oplossing 0,5%
Gemeld zijn: op de plaats van aanbrengen: erytheem, uitslag, jeuk en blaasjes, branderig gevoel, pijn en ontsteking. Fotosensibilisatie. Urticaria, vertraagde overgevoeligheid inclusief allergisch contacteczeem. Chemische brandwonden bij neonaten. Anafylactische reactie, anafylactische shock. Hoornvlieserosie, epitheeldefect/hoornvliesletsel, ernstige blijvende visuele beperking; zie de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen.
Bijwerkingen
Zeer zelden (< 0,01%): (contact)eczeem, huidafschilfering, irritatie, jeuk, erytheem, huidverkleuring, alopecia, uitslag in de vorm van papels, huiddystrofie, fissuur.
Verder zijn gemeld: brandwonden bij onverdund aanbrengen. Overgevoeligheid.
Interacties
Chloorhexidinedigluconaat is onverenigbaar met zeep, hypochloriet en andere anionogene stoffen; zie ook de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen.
Interacties
Er zijn geen interactiestudies uitgevoerd; gelijktijdig gebruik met andere lokale middelen wordt niet aanbevolen.
Zwangerschap
Teratogenese: Ruime ervaring bij de mens geeft geen aanwijzingen voor schadelijkheid.
Farmacologisch effect: Gezien de minimale systemische blootstelling bij cutaan gebruik zijn nadelige effecten bij de foetus onwaarschijnlijk.
Advies: Kan worden gebruikt.
Zwangerschap
Teratogenese: Onbekend.
Farmacologisch effect: Gezien de minimale systemische blootstelling bij gebruik op doorgaans kleine huidoppervlakken zijn nadelige effecten bij de foetus onwaarschijnlijk.
Advies: Kan volgens de fabrikant volgens voorschrift worden gebruikt.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Onbekend.
Farmacologisch effect: Chloorhexidine wordt bij lokaal gebruik nauwelijks geabsorbeerd (< 0,1%) waardoor nadelige effecten bij de zuigeling onwaarschijnlijk zijn.
Advies: Kan worden gebruikt.
Overig: Bij toepassing op de borst het gebied op en rond de tepel eerst goed schoonmaken vóór het voeden.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Onbekend.
Farmacologisch effect: Gezien de minimale systemische blootstelling bij gebruik op doorgaans kleine huidoppervlakken bij de moeder zullen nadelige effecten bij de zuigeling onwaarschijnlijk zijn.
Advies: Kan volgens de fabrikant volgens voorschrift worden gebruikt.
Overig: Bij aanbrengen op de borsten deze eerst goed wassen voordat de baby wordt gevoed.
Contra-indicaties
- Hibiscrub: allergie voor pinda's of soja.
Contra-indicaties
- eczemateuze aandoeningen;
- kinderen < 1 jaar;
- overgevoeligheid voor fenolische antiseptica.
Waarschuwingen en voorzorgen
Vermijd contact met de ogen en wees zeer voorzichtig bij het aanbrengen, om te voorkomen dat chloorhexidine buiten de bedoelde plaats van toediening in de ogen terechtkomt. Bij contact met de ogen, deze direct grondig uitspoelen met water en een oogarts raadplegen. Ernstige gevallen van hoornvliesletsel zijn gemeld, waarvoor in sommige gevallen een hoornvliestransplantatie nodig was. Dit waren meldingen van onverwachte blootstelling van het oog aan chloorhexidine-bevattende middelen, doordat de oplossing buiten het beoogde chirurgische preparatiegebied terecht was gekomen, ondanks voorafgaande oogbeschermende maatregelen. Vermijd bij huiddesinfectie van het operatiegebied ook contact met hersenweefsel, hersenvliezen of middenoor (vooral bij beschadigd trommelvlies). Vermijd verder contact met mond en neus (slijmvliezen) vanwege irritatie.
Chemische brandwonden bij pasgeborenen hangen samen met het gebruik van alcoholische en waterige chloorhexidine-oplossingen voor huiddesinfectie voorafgaand aan invasieve procedures. Het risico lijkt hoger te zijn bij prematuren (vooral bij een zwangerschapsduur < 32 weken) en in de eerste 2 weken na de geboorte.
Vermijd ophoping: Verwijder bij huiddesinfectie van het operatiegebied eventuele met chloorhexidine-oplossing doordrenkte materialen, doeken of kleding vóórdat tot de ingreep wordt overgegaan. Gebruik geen overmatige hoeveelheden en zorg dat de oplossing niet ophoopt, bv. in huidplooien en dat deze niet op lakens of ander materiaal in direct contact met de patiënt druppelt. Controleer bij aanbrengen van een occlusief verband of er geen overmatige hoeveelheid chloorhexidine aanwezig is. Vermijd langdurig contact tussen huid en alcoholische oplossingen.
Vertraagde overgevoeligheid inclusief allergisch contacteczeem zijn gemeld. Het risico op sensibilisatie is groter bij een beschadigde huid, jonge kinderen, toepassing op een groot huidoppervlak of als gevolg van onvoldoende postoperatieve reiniging van het operatiegebied. Herblootstelling aan chloorhexidine via chloorhexidine-bevattende producten kan bijdragen aan vertraagde overgevoeligheidsreacties, zelfs na maanden. Verwijder achtergebleven hoeveelheden chloorhexidine postoperatief met fysiologisch zout voordat verbanden worden aangebracht.
Hypochloriet (bleekmiddel) kan bruine, niet-verwijderbare vlekken veroorzaken in textielstoffen die eerder in contact zijn geweest met preparaten met chloorhexidine. Door linnengoed te bleken met perboraat kan dit worden voorkómen.
Hulpstoffen
- Ethanol en isopropylalcohol, in sommige oplossingen, zijn ontvlambaar. Indien elektrocauterisatie volgt op het gebruik van de alcoholbevattende preparaten, dan moet de huid eerst droog zijn.
- Bergapteen, in Hibiscrub, kan de gevoeligheid voor UV-licht vergroten.
- Benzoëzuur en benzoaten, in Hibiscrub, kunnen geelzucht bij pasgeborenen < 4 weken verergeren, door absorptie via de onvolgroeide huid.
Waarschuwingen en voorzorgen
Toediening: niet aanbrengen in of rond de ogen, oren, neus of mond; bij contact grondig spoelen/wassen met koud water. Bij contact met de ogen controleren op hoornvliesbeschadiging en bij beschadiging doorverwijzen naar de oogarts. Niet onverdund gebruiken vanwege risico van brandwonden. Niet gebruiken op grote delen van het lichaam, slijmvliezen of op een gevoelige huid.
De oplossing is niet geschikt voor operatieve desinfectie of voor gebruik in ziekenhuizen.
Overdosering
Bij accidentele orale inname van de alcoholische chloorhexidineoplossingen kunnen symptomen van alcoholintoxicatie ( ethanol, isopropylalcohol) optreden. Chloorhexidine wordt bij accidentele orale inname nauwelijks geabsorbeerd; mogelijke symptomen bij overdosering zijn braken en diarree.
Zie voor meer symptomen en behandeling vergiftigingen.info.
Overdosering
Symptomen
Bij (accidentele) orale inname: corrosie van de orale mucosa, larynx en het maag-darmkanaal. Bradycardie, hypotensie, nierfalen. Bij inname van grote hoeveelheden tevens depressie van het centraal zenuwstelsel.
Bij inademing van overmatige hoeveelheden: pneumonie, 'acute respiratory distress syndrome' (ARDS), hartstilstand en ademhalingsstilstand.
Neem voor verdere informatie over een vergiftiging met chloorxylenol contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.
Eigenschappen
Chloorhexidinegluconaat is een kationisch biguanide. Het werkt bactericide door coagulatie van het cytoplasma en beschadiging van de celmembraan. Het heeft een breed werkingsspectrum tegen zowel Gram-positieve als Gram-negatieve bacteriën. Sommige species van Proteus en Pseudomonas zijn minder gevoelig. Het geeft een aanzienlijke reductie van residente en transiënte flora. Herhaald gebruik heeft door de nawerking een additief effect op de oorspronkelijk bereikte reductie. Chloorhexidine bezit tevens werkzaamheid tegen sommige virussen en schimmels. Het is niet werkzaam tegen sporen van bacteriën en schimmels en is vrijwel niet werkzaam tegen mycobacteriën. De werking wordt niet geneutraliseerd in de aanwezigheid van organisch materiaal (pus, bloed). Werkingsduur: ca. 6 tot 48 uur (door sterke hechting van chloorhexidine aan de huid).
Bij de alcoholische oplossing 0,5% zorgt de 70% ethanol voor een sterk bactericide, virucide en fungicide werking. Het werkingsmechanisme van alcoholen, zoals ethanol, berust op de denaturatie van eiwitten. Alcoholen werken optimaal bactericide in een concentratie van 60–90%. De werking op bacteriesporen is gering.
Kinetische gegevens
| Resorptie | < 0,1% na lokale toediening, waarschijnlijk ook door de sterke hechting van chloorhexidine aan eiwitten. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
Chloorxylenol is een fenolverbinding en heeft in de aanbevolen verdunning een bactericide werking tegen een breed spectrum van Gram-positieve en Gram-negatieve bacteriën.
Groepsinformatie
chloorhexidine (cutaan) hoort bij de groep desinfectantia, cutaan.
- benzalkonium (D08AJ01) Vergelijk
- cetrimide/chloorhexidine (D08AC52) Vergelijk
- chloorhexidine/isopropylalcohol (D08AC52) Vergelijk
- chloorxylenol (D08AE05) Vergelijk
- jodium (D08AG03) Vergelijk
- mecetronium (D08AX53) Vergelijk
- natriumhypochloriet (D08AX07) Vergelijk
- povidonjodium (behaarde hoofdhuid) (D11AC06) Vergelijk
- povidonjodium (cutaan) (D08AG02) Vergelijk
Groepsinformatie
chloorxylenol hoort bij de groep desinfectantia, cutaan.
- benzalkonium (D08AJ01) Vergelijk
- cetrimide/chloorhexidine (D08AC52) Vergelijk
- chloorhexidine (cutaan) (D08AC02) Vergelijk
- chloorhexidine/isopropylalcohol (D08AC52) Vergelijk
- jodium (D08AG03) Vergelijk
- mecetronium (D08AX53) Vergelijk
- natriumhypochloriet (D08AX07) Vergelijk
- povidonjodium (behaarde hoofdhuid) (D11AC06) Vergelijk
- povidonjodium (cutaan) (D08AG02) Vergelijk