Samenstelling

Samenstelling

Advies

De belangrijkste niet-medicamenteuze adviezen bij astma zijn stoppen met roken en zorgen voor een rookvrije omgeving. Verder is het vermijden van expositie aan allergenen en andere prikkels van groot belang, met name bij allergisch astma. Bij volwassenen is de basis van de medicamenteuze behandeling een inhalatiecorticosteroïde (ICS), al dan niet in combinatie met een langwerkend β₂-sympathicomimeticum (LABA). Het indicatiegebied voor gebruik van een kortwerkend β₂-sympathicomimeticum (SABA) is beperkt; alleen bij zeer weinig frequente astmaklachten (≤ 2×/week overdag) of bij inspanningsklachten is 'zo nodig'-gebruik (max. 2x/week) van een SABA geïndiceerd. Bij kinderen bestaat de behandeling bij weinig frequente klachten (≤ 2×/week overdag) of bij inspanningsklachten uit ‘zo nodig’-gebruik een SABA; bij frequentere klachten deze behandeling combineren met een onderhoudsbehandeling ICS.

Advies

De belangrijkste niet-medicamenteuze adviezen bij astma zijn stoppen met roken en zorgen voor een rookvrije omgeving. Verder is het vermijden van expositie aan allergenen en andere prikkels van groot belang, met name bij allergisch astma. Bij volwassenen is de basis van de medicamenteuze behandeling een inhalatiecorticosteroïde (ICS), al dan niet in combinatie met een langwerkend β₂-sympathicomimeticum (LABA). Het indicatiegebied voor gebruik van een kortwerkend β₂-sympathicomimeticum (SABA) is beperkt; alleen bij zeer weinig frequente astmaklachten (≤ 2×/week overdag) of bij inspanningsklachten is 'zo nodig'-gebruik (max. 2x/week) van een SABA geïndiceerd. Bij kinderen bestaat de behandeling bij weinig frequente klachten (≤ 2×/week overdag) of bij inspanningsklachten uit ‘zo nodig’-gebruik een SABA; bij frequentere klachten deze behandeling combineren met een onderhoudsbehandeling ICS.

Offlabel: Bij COPD is verreweg de belangrijkste interventie stoppen met roken, naast andere leefstijladviezen zoals meer bewegen. De medicamenteuze behandeling is symptomatisch en een aanvulling op niet-medicamenteuze adviezen; bij weinig klachten of beperkingen kan medicatie achterwege blijven. Behandel niet-frequente dyspneuklachten bij iemand die geen longaanval heeft gehad, met ‘zo nodig’-gebruik van een kortwerkende luchtwegverwijder, dit is een kortwerkende β₂-receptoragonist (SABA) of muscarine-antagonist (SAMA). Behandel regelmatige dyspneuklachten met een onderhoudsbehandeling van één of meer langwerkende luchtwegverwijders, zoals een langwerkende β₂-receptoragonist (LABA) en/of muscarine-antagonist (LAMA). Overweeg een inhalatiecorticosteroïde (ICS) alléén bij frequente longaanvallen (≥ 2 per jaar), ondanks behandeling met één of meer langwerkende luchtwegverwijders.

Voor een optimaal effect van geneesmiddelen bij astma en/of COPD is een juiste inhalatietechniek onontbeerlijk. Houd rekening met: patiëntgebonden factoren zoals coördinatie en inspiratiekracht, en milieuaspecten (aerosolen bevatten in verschillende mate een sterk milieubelastend broeikasgas).

Pseudokroep: Voor dit geneesmiddel is geen advies vastgesteld over de plaats in de medicamenteuze behandeling van pseudokroep.

Indicaties

• Onderhoudsbehandeling van persisterend astma bij volwassenen en kinderen ≥ 12 jaar.

Gerelateerde informatie

• astma, onderhoudsbehandeling

Indicaties

• Onderhoudsbehandeling van astma bij volwassenen en kinderen ≥ 4 jaar die met corticosteroïden behandeld moeten worden. De vernevelvloeistof gebruiken indien andere toedieningsvormen ontoereikend zijn.

Vernevelvloeistof tevens:

• Bij astmatische kinderen van 6 maanden tot 4 jaar met recidiverende of persisterende klachten van hoesten en piepen en met verdenking op astma.
• Exacerbaties van COPD als alternatief voor systemische corticosteroïden.
• Behandeling van zeer ernstige pseudokroep bij zuigelingen en kinderen, waarbij ziekenhuisopname is geïndiceerd.

Offlabel: onderhoudsbehandeling van COPD.

Gerelateerde informatie

• COPD, onderhoudsbehandeling
• astma, onderhoudsbehandeling

Doseringen

Bij een verminderde nierfunctie is een dosisaanpassing niet nodig.

Bij een verminderde leverfunctie is een dosisaanpassing niet nodig.

Doseringen

Bij nog niet met corticosteroïden behandelde patiënten treedt in de regel binnen 10 dagen een therapeutisch effect op. Bij onvoldoende effect is het raadzaam eerst de dosis van het inhalatiecorticosteroïd te verhogen, voordat over wordt gegaan op orale corticosteroïden. Soms is er een dusdanige hoeveelheid slijm in de bronchi, dat de werkzame stof niet in de slijmvliezen van de bronchi kan penetreren. Geef in dat geval eerst een korte kuur orale corticosteroïden (ca. 2 weken), naast de dosisaerosol.

Toenemend gebruik van kortwerkende bronchusverwijdende middelen duidt op een verergering van het astma; het behandelschema kan aangepast moeten worden.

De dosering geleidelijk afbouwen bij staken van de behandeling.

Bij overschakeling van de aerosol op een inhalatiepoeder verdient het aanbeveling de patiënt opnieuw in te stellen op een (lagere) onderhoudsdosering in verband met verschil in effectiviteit per toegediende dosis. Bij inhalatie van de aerosol via de metalen 'Nebuhaler' is de beschikbare hoeveelheid geneesmiddel constanter en hoger dan zonder of met kunststof inhalatiekamer; in sommige gevallen kan de dosering worden verlaagd.

Toediening

• De dosisaerosol kan worden voorzien van een inhalatiekamer ('Nebuhaler' of jet-inhaler).
• De vernevelvloeistof is een suspensie en moet voor gebruik worden geschud. De afgegeven dosis en de vernevelingstijd zijn afhankelijk van de stroomsnelheid, het volume van de vernevelkamer en het vulvolume. De vloeistof vernevelen met een geschikte vernevelaar (jetvernevelaar met mondstuk en eventueel gezichtsmasker). Bij gebruik van een gezichtsmasker na toediening het gezicht wassen om lokale irritatie te voorkomen. Ultrasone vernevelaars zijn niet geschikt voor de verneveling van de vernevelvloeistof, omdat de aflevering van budesonide bij dit type vernevelaar te laag is.
• Door na inhalatie de mond goed met water te spoelen (niet doorslikken), neemt de kans op orofaryngeale candidiase of heesheid af.

Bijwerkingen

Soms (0,1-1%): paradoxale bronchospasmen, heesheid, hoest. Geïrriteerde keel, onaangename smaak, droge mond, orofaryngeale schimmelinfecties. Misselijkheid, braken. Hoofdpijn. Huiduitslag, eczeem.

Zelden ( 0,01-0,1%): buikpijn, dyspepsie. Overgevoeligheidsreacties, angio-oedeem. Hartkloppingen, hypertensie.

Verder zijn gemeld: wazig zien. Voornamelijk bij kinderen psychologische of gedragseffecten optreden, waaronder psychomotorische hyperactiviteit, depressie, slaapstoornissen, angst en agressie.

Systemische effecten als groeivertraging, Cushing-achtig beeld, bijnierschorssuppressie, afname botdichtheid, cataract en glaucoom kunnen optreden, met name bij langdurig gebruik van hoge doses.

• Informatie van Lareb over dit middel
• Meldformulier bijwerkingen

Bijwerkingen

Vaak (1-10%): geïrriteerde keel, heesheid, orofaryngeale candidiasis, pneumonie (bij COPD-patiënten), hoest. Slikproblemen.

Soms (0,1–1%): psychomotorische hyperactiviteit, slaapstoornissen, angst, agressie, depressie. Tremor. Cataract (NB: in de placebogroep werd cataract met dezelfde frequentie gerapporteerd), wazig zien. Spierkramp.

Zelden (0,01-0,1%): rusteloosheid, nervositeit, gedragsveranderingen (voornamelijk bij kinderen). Lokale huidirritatie na toediening van de vernevelvloeistof met behulp van een gezichtsmasker. Overgevoeligheidsreacties (zoals huiduitslag, contacteczeem, urticaria, angio-oedeem en anafylactische reactie), jeuk, erytheem. Toegenomen neiging tot blauwe plekken. Bijniersuppressie, groeivertraging (bij kinderen). Paradoxale bronchospasmen, dysfonie.

Zeer zelden (< 0,01%): vermindering botdichtheid.

Verder zijn gemeld: glaucoom. Psychose, geïrriteerdheid.

• Informatie van Lareb over dit middel
• Meldformulier bijwerkingen

Interacties

Vermijd gelijktijdig gebruik van sterke CYP3A4-remmers (zoals ketoconazol, itraconazol of ritonavir). Dit kan de serumspiegels van de actieve metaboliet van ciclesonide verhogen.

Interacties

Budesonide wordt voornamelijk gemetaboliseerd door CYP3A4; gelijktijdig gebruik van CYP3A4-remmers zoals cobicistat, itraconazol, ketoconazol, HIV-proteaseremmers, erytromycine en claritromycine kan de plasmaspiegel van budesonide verhogen. Indien mogelijk combinatie met sterke CYP3A4-remmers vermijden (vooral bij gebruik van budesonide > 2 weken) en anders een zo lang mogelijk tijdsinterval aanhouden tussen de toedieningen.

Bij gelijktijdig gebruik van systemische corticosteroïden is er meer kans op hyperglykemie.

Zwangerschap

Teratogenese: Bij de mens onvoldoende gegevens. Bij het gebruik van inhalatiecorticosteroïden bij de mens is geen kanstoename op congenitale afwijkingen aangetoond; voor ciclesonide is de ervaring zeer beperkt.

Farmacologisch effect: Gezien de lage te verwachten systemische blootstelling na inhalatie lijken nadelige effecten bij de zuigeling niet waarschijnlijk.

Advies: Alleen op strikte indicatie gebruiken.

• Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Zwangerschap

Teratogenese: Ruime ervaring laat geen schadelijke effecten zien.

Farmacologisch effect: Bij inhalatie is de te verwachten systemische blootstelling minimaal.

Advies: Kan veilig worden gebruikt.

Overig: Astma tijdens de zwangerschap geeft voor moeder en kind risico op complicaties, een optimale behandeling is daarom belangrijk.

• Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Lactatie

Overgang in moedermelk: Onbekend.

Farmacologisch effect: Bij therapeutische doses worden er geen effecten bij de zuigeling verwacht (vanwege de geringe systemische blootstelling).

Advies: Kan (voor zover bekend zonder gevaar) volgens voorschrift worden gebruikt.

• Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Lactatie

Overgang in de moedermelk: Ja.

Farmacologisch effect: Gezien de minimale systemische absorptie bij de moeder bij inhalatie zijn nadelige effecten bij de zuigeling onwaarschijnlijk.

Advies: Kan veilig worden gebruikt.

• Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Contra-indicaties

• overgevoeligheid voor corticosteroïden.

Contra-indicaties

Er zijn van dit middel geen klinisch relevante contra-indicaties bekend.

Waarschuwingen en voorzorgen

Ciclesonide is niet geschikt voor verlichting van de symptomen van acuut astma.

Behandel paradoxale bronchospasmen met een kortwerkende luchtwegverwijder. De behandeling met ciclesonide alleen voortzetten als het te verwachten effect opweegt tegen het mogelijke risico.

Infecties: Wees voorzichtig bij patiënten met longafwijkingen zoals bronchiëctasieën en pneumoconiose, in verband met mogelijke schimmelinfecties. Door na inhalatie de mond- en keelholte goed met water te spoelen en daarna dit uit te spugen neemt de kans op orofaryngeale candidiasis af. Wees voorzichtig bij actieve of latente longtuberculose, aangezien deze kan worden geactiveerd door behandeling met inhalatiecorticosteroïden. Ook kunnen inhalatiecorticosteroïden bepaalde symptomen van longtuberculose en van bacteriële, virale of door schimmels veroorzaakte luchtweginfecties maskeren.

Verwijs de patient naar de oogarts als symptomen als wazig zien of andere visusstoornissen optreden, Cataract, glaucoom en centrale sereuze chorioretinopathie zijn gemeld na gebruik van lokaal- en systemisch werkende glucocorticosteroïden.

Na langdurige behandeling met orale corticosteroïden na overschakeling op een aerosol rekening houden met langzaam herstel van de verstoorde bijnierschorsfunctie. Bij overschakeling dient de patiënt in een betrekkelijk stabiele fase te verkeren. Bij sommige patiënten kunnen dan vroegere symptomen zoals rinitis en eczeem terugkeren en ook kan pijn in spieren en gewrichten optreden; tijdelijke verhoging van de dosering van de orale steroïden kan dan noodzakelijk zijn. Een aantal patiënten zal tijdens de afbouw van systemische corticosteroïden een verminderd algeheel steroïd-effect ervaren, met symptomen zoals vermoeidheid, hoofdpijn, misselijkheid en braken. Tijdens fysiek belastende situaties zoals ernstige infecties, traumata en operatieve ingrepen is een extra dosis orale steroïden noodzakelijk. Bij acute ernstige exacerbaties kan de dosering van ciclesonide worden verhoogd of een aanvullende korte behandeling met een oraal steroïd worden gegeven.

De veiligheid en werkzaamheid bij kinderen < 12 jaar zijn niet aangetoond. Bij langdurig gebruik bij kinderen de groei controleren en bij groeiremming trachten de dosering inhalatiecorticosteroïd te verminderen.

• Rij Veilig met Medicijnen

Waarschuwingen en voorzorgen

Toenemend gebruik van kortwerkende bronchusverwijdende middelen duidt op een verergering van het astma; het behandelschema moet mogelijk worden aangepast.

Bij optreden van paradoxale bronchospasmen met een onmiddellijke toename van dyspneu na inhalatie de therapie staken en op een andere behandeling overgaan.

De incidentie van pneumonie bij COPD neemt toe door het gebruik van inhalatiecorticosteroïden, houd bij het voorschrijven daarom rekening met risicofactoren voor pneumonie (roken, hogere leeftijd, voorgeschiedenis van pneumonie, lage BMI en ernstig COPD). Een toegenomen risico op pneumonie bij een toenemende steroïddosis is niet overtuigend aangetoond.

Infecties: Longtuberculose kan geactiveerd worden door behandeling met inhalatiecorticosteroïden. Ook kunnen inhalatiecorticosteroïden bepaalde symptomen van longtuberculose en van bacteriële, virale of door schimmels veroorzaakte luchtweginfecties maskeren. Wees voorzichtig bij longaandoeningen zoals bronchiëctasie en pneumoconiose vanwege het risico van een schimmelinfectie.

Langdurig gebruik van hoge doses inhalatiecorticosteroïden kan leiden tot systemische effecten, zoals het syndroom van Cushing door remming van de bijnierschorsfunctie, vermindering van de botdichtheid, groeivertraging bij kinderen en adolescenten, cataract, glaucoom en psychische- en gedragsstoornissen. Controleer de bijnierschorsfunctie regelmatig. Bij overschakelen op inhalatiecorticosteroïd bij patiënten die met systemische corticosteroïden zijn behandeld, rekening houden met een verminderde bijnierschorsfunctie. Het herstel van de bijnierfunctie kan 12 maanden duren, afhankelijk van de behandelduur en gebruikte dosering. Budesonide kan voor circa 7–10 dagen eerst in hoge doses aan de orale corticosteroïden worden toegevoegd, voordat de orale corticosteroïden worden afgebouwd. Bij fysiek belastende situaties zoals stress of operatieve ingrepen kan een aanvullende dosis systemisch werkend corticosteroïd noodzakelijk zijn. Na vervanging van de orale glucocorticosteroïden door inhalatiecorticosteroïden kunnen zich symptomen manifesteren die eerder werden onderdrukt, zoals allergische rinitis en allergisch eczeem. Behandel deze allergieën adequaat.

Volg de groei bij kinderen bij langdurige behandeling. Bij groeivertraging de behandeling opnieuw beoordelen en zo mogelijk de dosering verlagen; overweeg een verwijzing naar de kinderlongarts.

Overweeg verwijzing naar een oogarts bij ontwikkeling van visusstoornissen. Glaucoom, cataract en zeldzame ziekten als centrale sereuze chorioretinopathie zijn gemeld na systemisch en lokaal gebruik van corticosteroïden.

Wees bedacht op mogelijke systemische bijwerkingen bij een ernstig gestoorde leverfunctie.

Onderzoeksgegevens: Het gebruik bij COPD patiënten met longontsteking of die invasieve mechanische beademing nodig hebben, is niet onderzocht.

Overdosering

Bij chronisch gebruik van zeer hoge doses kan bijnierschorssuppressie niet worden uitgesloten. Regelmatige controle van de bijnierschorsfunctie is aan te bevelen, waarbij de behandeling kan worden voortgezet op geleide van de reactie van de patiënt.

Overdosering

Symptomen

Chronisch overdoseren van een inhalatiecorticosteroïd kan bijnierschorssuppressie geven. Regelmatige controle van de bijnierschorsfunctie is dan aan te bevelen, waarbij de behandeling kan worden voortgezet op geleide van de reactie van de patiënt.

Zie voor meer informatie over de symptomen en behandeling de stofmonografie op vergiftigingen.info.

Eigenschappen

Lokaal ontstekingsremmend glucocorticoïd met geringe bindingsaffiniteit voor de glucocorticoïdreceptor. Na inhalatie wordt ciclesonide in de longen omgezet in een actieve metaboliet met krachtige anti-inflammatoire werking. In de aerosol is ciclesonide opgelost in ethanol (co-solvent) en norfluraan (drijfgas HFA-134a). Longdepositie bij gezonde vrijwilligers was 52%. De werking begint binnen 24 uur.

Kinetische gegevens

Eigenschappen

Budesonide is een glucocorticoïd, dat bij tracheale toepassing lokaal een ontstekingsremmende werking heeft. De longdepositie kan variëren van 10–30%, afhankelijk van de toedieningsvorm.

Werking: begint 24 uur na aanvang behandeling, maximaal na 1–2 weken. Bij nog niet met corticosteroïden behandelde patiënten treedt in de regel binnen 10 dagen een therapeutisch effect op.

Kinetische gegevens

Groepsinformatie

ciclesonide hoort bij de groep corticosteroïden, inhalatie.

• beclometason (inhalatie) (R03BA01) Vergelijk
• budesonide (inhalatie) (R03BA02) Vergelijk
• fluticason (bij astma) (R03BA05) Vergelijk

Groepsinformatie

budesonide (inhalatie) hoort bij de groep corticosteroïden, inhalatie.

• beclometason (inhalatie) (R03BA01) Vergelijk
• ciclesonide (R03BA08) Vergelijk
• fluticason (bij astma) (R03BA05) Vergelijk

Kosten

Kosten

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• corticosteroïden, inhalatie

Indicaties

• astma, onderhoudsbehandeling

Externe links

• Officiële productinformatie CBG/EMA
• Medicijnkosten.nl
• GIPdatabank
• Geneesmiddelinformatie voor patiënten
• Kinderformularium (NKFK)

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• corticosteroïden, inhalatie

Indicaties

• COPD, onderhoudsbehandeling
• astma, onderhoudsbehandeling

Externe links

• Officiële productinformatie CBG/EMA
• Medicijnkosten.nl
• GIPdatabank
• Geneesmiddelinformatie voor patiënten
• Kinderformularium (NKFK)