Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Etomidaat Lipuro B. Braun Medical bv
- Toedieningsvorm
- Emulsie voor injectie
- Sterkte
- 2 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- ampul 10 ml
Hypnomidate Piramal critical care
- Toedieningsvorm
- Injectievloeistof
- Sterkte
- 2 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- ampul 10 ml
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Dexdor (als hydrochloride) XGVS Orion Corporation
- Toedieningsvorm
- Concentraat voor oplossing voor infusie
- Sterkte
- 100 microg/ml
- Verpakkingsvorm
- ampul 2 ml, flacon 4 ml, 10 ml
Kan worden opgelost tot een concentratie van 4 microg/ml of 8 microg/ml.
Dexmedetomidine (als hydrochloride) XGVS Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Concentraat voor oplossing voor infusie
- Sterkte
- 100 microg/ml
- Verpakkingsvorm
- ampul 2 ml, flacon 2ml, 4 ml, 10 ml
Het concentraat kan worden opgelost tot een concentratie van 4 microg/ml of 8 microg/ml.
- Toedieningsvorm
- Infusievloeistof
- Sterkte
- 4 microg/ml
- Verpakkingsvorm
- zak 100 ml
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Voor de toepassing van etomidaat als anestheticum is geen advies vastgesteld.
Advies
Voor de toepassing van dexmedetomidine is nog geen advies vastgesteld.
Indicaties
- Inductie van algehele anesthesie (in combinatie met een analgeticum). De emulsie voor injectie is geregistreerd voor gebruik vanaf de leeftijd van 6 maanden.
Indicaties
- Sedatie van volwassen intensivecare-patiënten bij wie het noodzakelijk is dat de diepte van het sedatieniveau het nog mogelijk maakt de patiënt met een verbale prikkel te wekken (overeenkomend met Richmond Agitation-Sedation Scale (RASS) 0 tot –3).
- Sedatie van niet-geïntubeerde volwassen patiënten voor en/of tijdens diagnostische of operatieve procedures die sedatie vereisen, dus procedurele en bewuste sedatie.
Doseringen
Inductie van algehele anesthesie
Volwassenen
Individueel, aanpassen aan het klinisch effect, gewoonlijk: i.v. 0,2–0,3 mg/kg lichaamsgewicht, maximaal 60 mg (30 ml). Voorafgaand aan de inductie een analgeticum toedienen, bv. fentanyl i.v. 1½ min voor de toediening van etomidaat.
Leeftijd > 65 jaar
0,15–0,2 mg/kg lichaamsgewicht. Aanpassen aan het klinisch effect; langzamer toedienen (bv. 10 ml in 1 minuut).
Leeftijd < 15 jaar
Een hogere dosis dan bij volwassenen kan nodig zijn, soms 30% hoger (0,3–0,4 mg/kg lichaamsgewicht).
Bij voorkeur injecteren in een grote vene of in een lopend infuus.
Doseringen
Sedatie van IC-patiënten
Volwassenen
Bij patiënten die al geïntubeerd en gesedeerd zijn, starten met 0,7 microg/kg lichaamsgewicht/uur; bij tengere patiënten een lagere startdosis overwegen. Daarna afhankelijk van de respons de dosis aanpassen binnen een bereik van 0,2–1,4 microg/kg/uur. Maximaal 1,4 microg/kg/uur. Na aanpassing van de dosis kan het tot 1 uur duren voordat een nieuw stabiel sedatieniveau bereikt wordt. Een oplaaddosis wordt niet aanbevolen vanwege bijwerkingen. Zo nodig propofol of midazolam toedienen totdat het effect van dexmedetomidine is vastgesteld. In klinisch onderzoek is geen ervaring opgedaan met het gebruik van dexmedetomidine gedurende een periode langer dan 14 dagen.
Bij ouderen of patiënten met een verminderde nierfunctie is geen dosisaanpassing nodig. Overweeg bij verminderde leverfunctie een lagere dosering, afhankelijk van de stoornis en de respons.
Niet-geïntubeerde patiënten voor en/of tijdens diagnostische of operatieve procedures
Volwassenen
Algemeen: oplaadinfuus van 1 microg/kg lichaamsgewicht gedurende 10 min. Bij minder invasieve procedures, zoals oogchirurgie, kan 0,5 microg/kg in 10 min voldoende zijn. Onderhoudsinfuus: 0,6–0,7 microg/kg/uur, stapsgewijs aanpassen op basis van het klinische effect binnen een bereik van 0,2–1 microg/kg/uur. Pas de snelheid van het infuus aan om het gewenste niveau van sedatie te bereiken. Voor wakkere fiberoptische intubatie: onderhoudsinfuus van 0,7 microg/kg/uur tot de endotracheale tube geplaatst is. Aanvullende sedatie en/of analgesie wordt aanbevolen tijdens pijnlijke procedures of als (tijdelijk) diepere sedatie vereist is.
Overweeg bij patiënten met een verminderde leverfunctie een lagere (start)dosering. Bij een verminderde nierfunctie is geen dosisaanpassing nodig. Bij een leeftijd > 65 jaar is gewoonlijk geen dosisaanpassing nodig; wel zijn ouderen gevoeliger voor het optreden van hypotensie.
Toediening
- Het concentraat kan verdund worden in glucose 5% oplossing, Ringer-lactaatoplossing, mannitol 20% of natriumchloride 0,9% oplossing voor injectie, voor het bereiken van de vereiste concentratie van hetzij 4 microg/ml of 8 microg/ml.
- De infusievloeistof niet verdunnen of mengen met andere geneesmiddelen.
- Dexmedetomidine kan adsorberen aan natuurlijk rubber. Raadpleeg de officiële productinformatie voor informatie over onverenigbaarheden met andere vloeistoffen en geneesmiddelen.
Bijwerkingen
Zeer vaak (> 10%): verlaagde cortisolspiegel. Dyskinesie.
Vaal (1-10%): myoclonus. Pijn in het verloop van de ader, hypotensie. Apneu, hyperventilatie, stridor. Braken, misselijkheid. Huiduitslag.
Soms (0,1-1%): bradycardie, extrasystole, ventriculaire extrasystolen, hypertensie. Flebitis. Hypoventilatie, hik, hoesten. Speekselvloed. Hypertonie, onwillekeurige spiercontracties, nystagmus. Erytheem. Spierrigiditeit. Pijn op de injectieplaats. Postprocedurele/operatieve misselijkheid. Vertraagd herstel van de anesthesie.
Verder zijn gemeld: volledig AV-blok, hartstilstand. Ademhalingsdepressie, bronchospasme (waaronder met fataal verloop). Overgevoeligheid (waaronder anafylactische en anafylactoïde reacties en shock). Convulsies (incl. grand mal). Shock, tromboflebitis (oppervlakkige en diepveneuze trombose). Trismus. Urticaria, Stevens-Johnsonsyndroom.
Bijwerkingen
Zeer vaak (> 10%): bradycardie, soms leidend tot sinusarrest. Hypotensie, hypertensie (met name bij te snel/te veel toedienen). Ademhalingsdepressie.
Vaak (1-10%): hyperglykemie, hypoglykemie. Agitatie. Myocardiale ischemie, myocardinfarct, tachycardie. Misselijkheid, braken, droge mond. Abstinentiesyndroom, hyperthermie.
Soms (0,1-1%): eerstegraads AV-blok, verminderd hartminuutvolume, hartstilstand, vaak voorafgegaan door bradycardie of AV-blok. Dyspneu, apneu. Opgezette buik. Dorst. Metabole acidose. Hypoalbuminemie. Hallucinatie.
Verder zijn gemeld: polyurie, diabetes insipidus. In geïsoleerde gevallen bij met bradycardie bekende patiënten: perioden van asystolie. Hypothermische bradycardie bij een neonaat.
Interacties
Sedativa, antipsychotica, opioïden en alcohol kunnen het hypnotische effect van etomidaat versterken; verlaag zo nodig de dosis van etomidaat.
Gelijktijdige toediening van een substraat voor alcoholdehydrogenase (zoals ethanol) kan bij kinderen < 5 jaar bijwerkingen geven.
Tijdens inductie kan de perifere vaatweerstand tijdelijk afnemen, waardoor het effect van andere bloeddrukverlagende middelen kan toenemen.
In combinatie met fentanyl nemen de plasmaklaring en het verdelingsvolume van etomidaat af (factor 2–3), zonder verandering in halfwaardetijd; verlaag zo nodig de dosis van etomidaat.
Combinatie met de calciumantagonisten verapamil en diltiazem doet niet alleen het hypotensieve effect toenemen maar kan ook vertraging in de AV-geleiding geven.
MAO-remmers normaliter 2 weken voorafgaand aan een operatieve ingreep staken.
Combinatie van etomidaat en ketamine heeft waarschijnlijk geen significante invloed op de plasmaconcentratie of farmacokinetiek van ketamine of diens metaboliet norketamine.
Interacties
Versterkte sedatieve, anesthetische en cardiorespiratoire effecten zijn vastgesteld bij combinatie met isofluraan, propofol, alfentanil en midazolam; dergelijke effecten zijn waarschijnlijk bij combinatie met (andere) anesthetica, sedativa, hypnotica en opioïden. Verlaging van de dosering van dexmedetomidine of het gecombineerd toegediende middel kan nodig zijn.
Bij combinatie met spinale of epidurale anesthesie neemt de kans op hypotensie of bradycardie toe.
Inhibitie van CYP2B6 en inductie van andere CYP-enzymen is in vitro waargenomen; de klinische relevantie is niet duidelijk.
Zwangerschap
Etomidaat passeert de placenta.
Teratogenese: Bij de mens onvoldoende gegevens, bij dieren zijn schadelijke effecten waargenomen: tijdens de periode van snelle hersengroei of synapotogenese kan celverlies in de zich ontwikkelende hersenen optreden dat kan worden geassocieerd met langdurige cognitieve beperkingen.
Farmacologisch effect: Bij gebruik vlak voor of tijdens de bevalling kan bij de neonaat ademhalingsdepressie optreden.
Advies: Kan kortdurend (< 3 uur) gebruikt worden. Propyleenglycol in Hypnomidate bij voorkeur niet toepassen.
Zwangerschap
Teratogenese: Bij de mens onvoldoende gegevens. Bij dieren is reproductietoxiciteit waargenomen (verlaagd foetaal lichaamsgewicht, vertraagde ossificatie).
Advies: Gebruik ontraden.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja.
Advies: Volgens de fabrikant: individueel afwegen, bij voorkeur geen borstvoeding geven tot 24 uur na toepassing van etomidaat. Volgens Lareb is de hoeveelheid die in de moedermelk komt gering en mag borstvoeding gegeven worden als de moeder zelf het kind kan aanleggen.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja.
Advies: Gebruik van dit middel niet initiëren óf de borstvoeding staken tot ten minste 24 uur na stopzetten van de behandeling.
Contra-indicaties
- bekende overgevoeligheid voor soja of pinda (etomidaat Lipuro).
Contra-indicaties
- gevorderd AV-blok (graad 2 of 3), tenzij een pacemaker aanwezig is;
- ongecontroleerde hypotensie;
- acute cerebrovasculaire aandoeningen.
Waarschuwingen en voorzorgen
Combinatie met analgetica is noodzakelijk omdat etomidaat geen analgetische eigenschappen heeft.
De inductie kan gepaard gaan met een lichte en voorbijgaande daling in bloeddruk door afname van de perifere vaatweerstand; bij verzwakte patiënten kan meer uitgesproken hypotensie optreden.
Voorzichtig zijn bij ouderen en patiënten met hartfalen omdat met name bij hoge doses de hartfunctie kan afnemen.
Als de patiënt onder ernstige stress staat, vooral bij bijnierschorsinsufficiëntie (bv. bij sepsis) kan een exogeen cortisol (bv. 50–100 mg hydrocortison) nodig zijn om de daling in plasmaconcentraties van cortisol op te vangen. ACTH is niet zinvol. Vermijd herhaalde toediening, of toediening per continu infuus, van etomidaat om langdurige onderdrukking van endogeen cortisol en aldosteron te voorkomen.
Wees voorzichtig bij patiënten in kritieke toestand, bv. patiënten met sepsis.
Spiertrekkingen en pijn in de vene kunnen grotendeels worden voorkomen met een lage i.v.-dosering van fentanyl en/of diazepam, 1–2 minuten voor de inductie met etomidaat.
Bij levercirrose de dosis verlagen; controleer de patiënt zorgvuldig, omdat leverfunctiestoornissen kunnen optreden bij propyleenglycolbevattende preparaten.
Controleer de patiënt nauwkeurig bij een verminderde nierfunctie, omdat nierfunctiestoornissen (incl. acute tubulaire necrose of acuut nierfalen) kunnen optreden bij propyleenglycolbevattende preparaten.
Etomidaat-lipuro: bij voorkeur niet toedienen aan patiënten met erfelijke afwijkingen van de haem-biosynthese, omdat in dieren is aangetoond dat er sprake is van een porfyrogeen potentieel.
Gedurende circa 24 uur na toediening niet autorijden of machines bedienen.
Hulpstoffen
- Etomidaat Lipuro bevat sojaolie en is gecontra-indiceerd bij bekende overgevoeligheid voor soja of pinda's.
- Hypnomidate bevat propyleenglycol. Bij een nier- of leverfunctiestoornis alleen toepassen met extra controle op achteruitgang.
Waarschuwingen en voorzorgen
Tijdens infusie met dexmedetomidine moet continue hartbewaking plaatsvinden.
Bij niet-geïntubeerde patiënten de ademhaling bewaken.
Bij procedurele en bewuste sedatie bij niet-geïntubeerde patiënten: bewaak de patiënt continu op tekenen van hypotensie, hypertensie, bradycardie, ademhalingsdepressie, apneu, dyspneu en/of zuurstofdesaturatie.
Omdat geen oplaaddosis of bolusdosis gegeven mag worden, andere sedativa paraat houden.
Niet toepassen als algemeen anesthetisch inductiemiddel bij intubatie of voor sedatie tijdens gebruik van spierrelaxantia.
Niet geschikt voor patiënten die continue diepe sedatie nodig hebben.
Niet geschikt voor patiënten met ernstige cardiovasculaire instabiliteit, wegens het mogelijk optreden van daling van de hartslag, en daling en/of stijging van de bloeddruk. Voorzichtig toedienen bij bestaande bradycardie (hartslag < 60/min), ischemische hartziekte, hartfalen, hypotensie en/of hypovolemie. Overweeg bij aanwijzingen voor een myocardinfarct dosisreductie of het staken van de behandeling.
Ernstig zieke, volwassen patiënten tot 65 jaar op de Intensive Care hebben een verhoogd risico om te overlijden bij behandeling met dexmedetomidine.
Bij patiënten met een zeer goede lichamelijke conditie en een langzame hartslag in rust, is een tijdelijke sinusstilstand gemeld. Ook zijn gevallen van hartstilstand, vaak voorafgegaan door bradycardie of AV-blok, gemeld.
Voorzichtig toedienen bij patiënten met disfunctie van het perifere autonome zenuwstelsel, zoals na ruggenmergletsel.
Dexmedetomidine kan de cerebrale bloedstroom en de intracraniële druk verminderen; bij aanwijzingen voor cerebrale ischemie dosisreductie of het staken van de behandeling overwegen. Na neurochirurgische ingrepen en bij ernstige neurologische aandoeningen, zoals hoofdletsel, voorzichtig toepassen.
Bij een gestoorde leverfunctie kunnen bijwerkingen en sedatie plaatsvinden.
Onthoudingsverschijnselen (agitatie, hypertensie) kunnen optreden, met name na abrupt staken van langdurig gebruik.
Hyperthermie kan optreden, die resistent is voor traditionele afkoelingsmethoden. Staak in geval van onverklaarde, aanhoudende koorts; niet aanbevolen bij patiënten die gevoelig zijn voor maligne hyperthermie.
Diabetes insipidus is gemeld; als polyurie optreedt de behandeling staken en de natriumspiegel in het bloed en de urine-osmolaliteit controleren.
De tijd tot herstel is ca. 1 uur. Houd medisch toezicht gedurende ten minste nog een uur.
Niet aanbevolen voor patiënt-gecontroleerde sedatie.
Dexmedetomidine heeft geen anticonvulsief effect.
De veiligheid en effectiviteit bij kinderen < 18 jaar zijn niet vastgesteld.
Hulpstoffen: wees voorzichtig met glucose in de infusievloeistof (niet in het concentraat), vanwege het suikergehalte (5,5 g/ 100 ml).
Overdosering
Symptomen
verdiepte slaap, hypotensie, verminderde secretie van de bijnierschors, ademhalingsdepressie, ademhalingsstilstand. Desoriëntatie en vertraagd ontwaken.
Therapie
50–100 mg hydrocortison (geen ACTH), verder ondersteunend.
Overdosering
Symptomen
bradycardie, hypotensie, hypertensie, oversedatie, ademhalingsdepressie en hartstilstand.
Therapie
Bij sinusarrest is in onderzoek atropine of glycopyrronium toegepast.
Eigenschappen
Algemeen anestheticum, zonder analgetische eigenschappen. Verhoogt de binding van GABA op de GABAA-receptor en stimuleert hierdoor de remmende werking van GABA op de signaaloverdracht. Gebruik van etomidaat veroorzaakt een daling in plasmacortisol- en aldosteronspiegels die 6–8 uur aanhoudt. Remt specifiek en reversibel de steroïdsynthese in de bijnier. Heeft anticonvulsieve eigenschappen. Werking: effect binnen 10–60 seconden, de anesthesie houdt 3–5 minuten aan.
Kinetische gegevens
| V d | 4,5 l/kg. |
| Overig | snelle distributie naar hersenen en andere weefsels. |
| Metabolisering | snel door hydrolyse van de ethylester, vooral in de lever. |
| Eliminatie | via de urine, voornamelijk als inactieve metabolieten, 2% onveranderd. |
| T 1/2el | 2–5 uur (door trage herdistributie vanuit het diepe perifere compartiment), verlengd bij levercirrose. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
Dexmedetomidine is een selectieve α2-receptoragonist. Remming van de locus caeruleus, een overwegend noradrenerge nucleus in de hersenstam geeft een sedatief effect. Activering van de presynaptische α2-adrenerge receptor remt het vrijkomen van noradrenaline, wat de transmissie van pijnsignalen blokkeert. De activering van postsynaptische α2-adrenerge receptoren in het centrale zenuwstelsel remt de sympathische activiteit, waardoor de bloeddruk en de hartfrequentie dalen. Bij lage dosering heeft dexmedetomidine vooral centrale effecten (daling van de hartslagfrequentie en bloeddruk); bij hogere dosering vooral een perifeer vasoconstrictief effect (stijging van de bloeddruk en versterkte bradycardie).
Kinetische gegevens
| V d | ca. 1,3 l/kg. |
| Eiwitbinding | 94%. |
| Metabolisering | in de lever door glucuronidering, N-methylering en door CYP gekatalyseerde oxidatie, tot inactieve metabolieten. |
| Eliminatie | voornamelijk (95%) via de urine, als metabolieten. |
| T 1/2el | ca. 1,5 uur, bij lichte, matige en ernstige leverfunctiestoornis tot resp. ca. 3,9 uur, ca. 5,4 uur en ca. 7,4 uur. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
etomidaat hoort bij de groep anesthetica, intraveneus.
Groepsinformatie
dexmedetomidine hoort bij de groep anesthetica, intraveneus.