Samenstelling

Samenstelling

Advies

Bij COPD is verreweg de belangrijkste interventie stoppen met roken, naast andere leefstijladviezen zoals meer bewegen. De medicamenteuze behandeling is symptomatisch en een aanvulling op niet-medicamenteuze adviezen; bij weinig klachten of beperkingen kan medicatie achterwege blijven. Behandel infrequente dyspneuklachten bij iemand die geen longaanval heeft gehad, met ‘zo nodig’-gebruik van een kortwerkende luchtwegverwijder, dit is een kortwerkende β₂-receptoragonist (SABA) of muscarine-antagonist (SAMA). Behandel regelmatige dyspneuklachten met een onderhoudsbehandeling van één of meer langwerkende luchtwegverwijders, zoals een langwerkende β₂-receptoragonist (LABA) en/of muscarine-antagonist (LAMA). Overweeg een inhalatiecorticosteroïde (ICS) alléén bij frequente longaanvallen (≥ 2 per jaar), ondanks behandeling met één of meer langwerkende luchtwegverwijders.

Voor een optimaal effect van geneesmiddelen bij COPD is een juiste inhalatietechniek onontbeerlijk. Houd rekening met: patiëntgebonden factoren zoals coördinatie en inspiratiekracht, en milieuaspecten (aerosolen bevatten in verschillende mate een sterk milieubelastend broeikasgas).

Advies

De belangrijkste niet-medicamenteuze adviezen bij astma zijn stoppen met roken en zorgen voor een rookvrije omgeving. Verder is het vermijden van expositie aan allergenen en andere prikkels van groot belang, met name bij allergisch astma. Bij volwassenen is de basis van de medicamenteuze behandeling een inhalatiecorticosteroïde (ICS), al dan niet in combinatie met een langwerkend β₂-sympathicomimeticum (LABA). Het indicatiegebied voor gebruik van een kortwerkend β₂-sympathicomimeticum (SABA) is beperkt; alleen bij zeer weinig frequente astmaklachten (≤ 2×/week overdag) of bij inspanningsklachten is 'zo nodig'-gebruik (max. 2x/week) van een SABA geïndiceerd. Bij kinderen bestaat de behandeling bij weinig frequente klachten (≤ 2×/week overdag) of bij inspanningsklachten uit ‘zo nodig’-gebruik een SABA; bij frequentere klachten deze behandeling combineren met een onderhoudsbehandeling ICS.

Tiotropium heeft bij volwassenen een beperkte plaats als toevoeging aan een LABA en ICS bij ernstig of moeilijk behandelbaar astma. Het kan als alternatief voor een LABA bij bijwerkingen of contra-indicatie naast een ICS worden gegeven. Tiotropium heeft geen plaats in de eerstelijnsbehandeling van kinderen met astma.

Bij COPD is verreweg de belangrijkste interventie stoppen met roken, naast andere leefstijladviezen zoals meer bewegen. De medicamenteuze behandeling is symptomatisch en een aanvulling op niet-medicamenteuze adviezen; bij weinig klachten of beperkingen kan medicatie achterwege blijven. Behandel infrequente dyspneuklachten bij iemand die geen longaanval heeft gehad, met ‘zo nodig’-gebruik van een kortwerkende luchtwegverwijder, dit is een kortwerkende β₂-receptoragonist (SABA) of muscarine-antagonist (SAMA). Behandel regelmatige dyspneuklachten met een onderhoudsbehandeling van één of meer langwerkende luchtwegverwijders, zoals een langwerkende β₂-receptoragonist (LABA) en/of muscarine-antagonist (LAMA). Overweeg een inhalatiecorticosteroïde (ICS) alléén bij frequente longaanvallen (≥ 2 per jaar), ondanks behandeling met één of meer langwerkende luchtwegverwijders.

Voor een optimaal effect van geneesmiddelen bij astma en COPD is een juiste inhalatietechniek onontbeerlijk. Houd rekening met: patiëntgebonden factoren zoals coördinatie en inspiratiekracht, en milieuaspecten (aerosolen bevatten in verschillende mate een sterk milieubelastend broeikasgas).

Indicaties

• Onderhoudsbehandeling van chronisch obstructieve longziekte (COPD) ter verlichting van symptomen bij volwassenen.

Gerelateerde informatie

• COPD, onderhoudsbehandeling

Indicaties

• Bronchusverwijdende onderhoudsbehandeling van chronische obstructieve longaandoeningen (COPD).
• Inhalatie-oplossing tevens: additionele bronchusverwijdende onderhoudsbehandeling van ernstig astma bij volwassenen en kinderen ≥ 6 jaar, die in het voorgaande jaar één of meer ernstige exacerbaties hebben doorgemaakt.

Gerelateerde informatie

• COPD, onderhoudsbehandeling
• astma, onderhoudsbehandeling

Doseringen

Verminderde nierfunctie: er is geen dosisaanpassing nodig. Controleer nauwgezet op bijwerkingen bij een ernstig gestoorde nierfunctie (creatinineklaring ≤ 30 ml/min) vanwege een mogelijk verhoogde plasmaspiegel (tot factor 2,2 toename van de totale systemische blootstelling).

Verminderde leverfunctie: er is geen dosisaanpassing nodig.

Toediening: Bij een gemiste dosis deze alsnog zo snel mogelijk innemen. Maximaal 1 dosis per dag innemen.

Doseringen

Verminderde nierfunctie: Een dosisaanpassing is niet nodig. Wees voorzichtig bij een matige tot ernstige nierfunctiestoornis (creatinineklaring ≤ 50 ml/min) vanwege een mogelijke stijging van de plasmaconcentratie.

Verminderde leverfunctie: Een dosisaanpassing is niet nodig.

Toediening: De capsule of inhalatie-oplossing toedienen met de daarvoor bestemde inhalator.

Bijwerkingen

Vaak (1-10%): droge mond, gastro-enteritis. Nasofaryngitis. Slapeloosheid. Skeletspierpijn (o.a. in de borstkas). Alleen bij leeftijd > 75 jaar: urineweginfectie, hoofdpijn.

Soms (0,1-1%): dysfonie, rinitis, verstopte sinussen, productieve hoest, keelirritatie, bloedneus. Cystitis. Tandcariës, dyspepsie, misselijkheid, braken. Atriumfibrilleren, palpitaties. Overgevoeligheid, huiduitslag, jeuk, angio-oedeem. Hypo-esthesie. Pijn in extremiteiten. Dysurie, urineretentie. Vermoeidheid, asthenie. Hyperglykemie.

Verder is gemeld: paradoxale bronchospasmen.

• Informatie van Lareb over dit middel
• Meldformulier bijwerkingen

Bijwerkingen

Vaak (1-10%): droge mond (bij COPD 2,9–4%).

Soms (0,1-1%):droge mond (bij astma 0,8%), orale of faryngeale candidiase, bronchospasmen, hoest, faryngitis, smaakstoornis, stemstoornis. Obstipatie, gastro-oesofageale reflux. Duizeligheid, hoofdpijn, slapeloosheid. Wazig zien. Hartkloppingen, atriumfibrilleren. Dysurie, urineretentie. Huiduitslag, jeuk.

Zelden (0,01-0,1%): (supraventriculaire) tachycardie. Laryngitis, dysfagie. Overgevoeligheidsreacties (o.a. angio-oedeem). Urticaria, huidinfectie/-ulcus, droge huid. Verhoogde oogboldruk, glaucoom. Neusbloeding, sinusitis. Tandcariës, stomatitis, gingivitis, glossitis. Darmobstructie (waaronder paralytische ileus), misselijkheid. Urineweginfectie.

Verder zijn gemeld: anafylactische reactie. Dehydratie. Gewrichtszwelling.

Bij hogere leeftijd kan de incidentie van anticholinerge effecten (zoals droge mond en obstipatie) toenemen.

• Informatie van Lareb over dit middel
• Meldformulier bijwerkingen

Interacties

Gelijktijdige toediening van andere anticholinergica is niet onderzocht en wordt daarom niet aanbevolen.

Interacties

Gelijktijdige toediening van andere anticholinergica is niet onderzocht en wordt daarom niet aanbevolen.

Zwangerschap

Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens. Bij dieren geen aanwijzingen voor schadelijkheid.

Advies: Alleen op strikte indicatie gebruiken.

• Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Zwangerschap

Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens. Bij dieren alleen aanwijzingen voor schadelijkheid bij toxische maternale doseringen.

Advies: Gebruik ontraden.

• Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Lactatie

Overgang in moedermelk: Onbekend. Ja, bij dieren.

Farmacologisch effect: De plasmaspiegels bij de moeder na inhalatie zijn laag door de lage biologische beschikbaarheid en het hoge verdelingsvolume, ook de opname vanuit het maag-darmkanaal van de zuigeling is laag. Hierdoor worden geen effecten bij de zuigeling verwacht.

Advies: Kan waarschijnlijk veilig worden gebruikt.

• Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Lactatie

Overgang in de moedermelk: Ja, bij dieren (in geringe mate).

Farmacologisch effect: De plasmaspiegels bij de moeder na inhalatie zijn laag door de lage biologische beschikbaarheid en het hoge verdelingsvolume, daarbij is de opname vanuit het maag-darmkanaal van de zuigeling gering. Er worden daarom geen effecten bij de zuigeling verwacht.

Advies: Kan waarschijnlijk veilig worden gebruikt.

• Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Contra-indicaties

Er zijn van dit middel geen klinisch relevante contra-indicaties bekend.

Contra-indicaties

• overgevoeligheid voor atropine of atropinederivaten, zoals tiotropium en ipratropium.

Waarschuwingen en voorzorgen

Glycopyrronium is niet geschikt voor de behandeling van acute bronchospasmen.

Staak direct de behandeling bij het optreden van paradoxale bronchospasmen of bij verschijnselen van een allergische reactie, zoals angio-oedeem, urticaria of huiduitslag.

Comorbiditeit: Wees voorzichtig bij prostaathyperplasie, urineretentie, instabiele ischemische hartziekte, linker-ventrikelfalen, voorgeschiedenis van myocardinfarct, aritmie en bij een voorgeschiedenis van lang QT-syndroom of verlenging van het QT_c-interval (>450 ms voor mannen en >470 ms bij vrouwen).

Oculaire effecten: Parasympathicolytica kunnen door pupilverwijding de oogdruk verhogen en een aanval van acuut glaucoom veroorzaken. Contact met de ogen vermijden, aangezien dit kan leiden tot nauwe-kamerhoekglaucoom, pijn of onaangenaam gevoel in de ogen, wazig zien, visuele halo's gecombineerd met rode ogen en cornea-oedeem.

Cariës: Langdurig gebruik van anticholinergica kan leiden tot droge mond en cariës.

Waarschuwingen en voorzorgen

Tiotropium is niet geschikt voor de behandeling van acute bronchospasmen en van cystische fibrose. Bij gebruik bij cystische fibrose kunnen de symptomen toenemen (achteruitgang longfunctie en luchtweginfecties).

Comorbiditeit: Wees voorzichtig bij prostaathyperplasie, urineretentie, recent myocardinfarct (< 6 mnd.), hartfalen (NYHA-klasse III of IV), ernstige hartritmestoornis of matig tot ernstig verminderde nierfunctie..

Oculaire effecten: Parasympathicolytica kunnen door pupilverwijding de oogdruk verhogen en zo een aanval van acuut glaucoom veroorzaken. Contact met de ogen vermijden, aangezien dit kan leiden tot nauwe-kamerhoekglaucoom, pijn of onaangenaam gevoel in de ogen, wazig zien, visuele halo's gecombineerd met rode ogen en cornea-oedeem.

Langdurig gebruik van anticholinergica kan leiden tot droge mond en cariës.

Onderzoeksgegevens: De veiligheid en werkzaamheid van tiotropium bij kinderen < 6 jaar met astma en bij kinderen < 18 jaar met matig astma zijn nog niet vastgesteld; gebruik wordt ontraden. Er is geen langetermijnervaring bij ernstige nierinsufficiëntie.

Overdosering

Symptomen

Anticholinerge verschijnselen.

Neem voor informatie over een vergiftiging met glycopyrronium contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.

Overdosering

Symptomen

Anticholinerge verschijnselen.

Zie voor meer symptomen en behandeling de monografie op vergiftigingen.info.

Eigenschappen

Langwerkend parasympathicolyticum (anticholinergicum) met een > 4× grotere selectiviteit voor de humane muscarine M₃-receptoren dan voor de humane M₂-receptor. Blokkeert de bronchusvernauwende werking van acetylcholine op de gladde spiercellen van de luchtwegen. De bronchusverwijdende werking treedt binnen 5 min in en houdt 24 uur aan.

Kinetische gegevens

Eigenschappen

Langwerkend parasympathicolyticum, specifiek werkzaam op de muscarine(M-)receptoren (met name op de M₃-receptoren). De bronchodilatatie na inhalatie is hoofdzakelijk het gevolg van een lokaal effect op de bronchiale gladde musculatuur. De werking treedt binnen 30 min in en houdt langer dan 24 uur aan; maximale bronchodilatatie wordt op de derde dag bereikt.

Kinetische gegevens

Groepsinformatie

glycopyrronium (inhalatie) hoort bij de groep parasympathicolytica, inhalatie.

• aclidinium (R03BB05) Vergelijk
• ipratropium (R03BB01) Vergelijk
• tiotropium (R03BB04) Vergelijk
• umeclidinium (R03BB07) Vergelijk

Groepsinformatie

tiotropium hoort bij de groep parasympathicolytica, inhalatie.

• aclidinium (R03BB05) Vergelijk
• glycopyrronium (inhalatie) (R03BB06) Vergelijk
• ipratropium (R03BB01) Vergelijk
• umeclidinium (R03BB07) Vergelijk

Kosten

Kosten

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• parasympathicolytica, inhalatie

Indicaties

• COPD, onderhoudsbehandeling

Externe links

• Officiële productinformatie CBG/EMA
• Medicijnkosten.nl
• GIPdatabank
• Geneesmiddelinformatie voor patiënten

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• parasympathicolytica, inhalatie

Indicaties

• COPD, onderhoudsbehandeling
• astma, onderhoudsbehandeling

Externe links

• Officiële productinformatie CBG/EMA
• Medicijnkosten.nl
• GIPdatabank
• Geneesmiddelinformatie voor patiënten
• Kinderformularium (NKFK)