Samenstelling

Samenstelling

Advies

Behandeling van glaucoom dient door een oogarts te gebeuren. Bij open-kamerhoekglaucoom bestaat behandeling uit lokale medicamenteuze therapie en/of laserbehandeling. Indien de oogboldruk onvoldoende verlaagd wordt door deze behandeling, kan operatieve interventie noodzakelijk zijn. Bij de medicamenteuze behandeling zijn oogdruppels met een prostaglandine-analoog eerste keus. Bij onvoldoende effect van of intolerantie voor een prostaglandine-analoog wordt eerst een β-blokker als monotherapie aanbevolen. Alternatieven voor bovenstaande monotherapie zijn monotherapie met een lokale koolzuuranhydraseremmer of α₂–agonist. Wanneer monotherapie onvoldoende effect heeft, worden geneesmiddelen met verschillende aangrijpingspunten gecombineerd. Bij nauwe-kamerhoekglaucoom kiest men voor een laserbehandeling en/of een operatie, ondersteund door een medicamenteuze behandeling.

• ZIN-rapport 2023 latanoprost/netarsudil Roclanda® bij primaire open-kamerhoekglaucoom en oculaire hypertensie

Advies

Behandeling van glaucoom dient door een oogarts te gebeuren. Bij open-kamerhoekglaucoom bestaat behandeling uit lokale medicamenteuze therapie en/of laserbehandeling. Indien de oogboldruk onvoldoende verlaagd wordt door deze behandeling, kan operatieve interventie noodzakelijk zijn. Bij de medicamenteuze behandeling zijn oogdruppels met een prostaglandine-analoog eerste keus. Bij onvoldoende effect van, of intolerantie voor een prostaglandine-analoog, wordt eerst een β-blokker als monotherapie aanbevolen. Alternatieven voor bovenstaande monotherapie zijn monotherapie met een lokale koolzuuranhydraseremmer of α₂-agonist. Wanneer monotherapie onvoldoende effect heeft, worden geneesmiddelen met verschillende aangrijpingspunten gecombineerd. Bij nauwe-kamerhoekglaucoom kiest men voor een laserbehandeling en/of een operatie, ondersteund door een medicamenteuze behandeling.

Indicaties

Verlaging van de verhoogde intra-oculaire druk bij volwassenen, als monotherapie met een prostaglandine-analoog onvoldoende effect heeft bij:

• primaire open-kamerhoekglaucoom;
• oculaire hypertensie.

Gerelateerde informatie

• glaucoom

Indicaties

Verlaging van de intra-oculaire druk, als monotherapie of als aanvullende behandeling met β-blokkers bij volwassenen met:

• chronisch open-kamerhoekglaucoom;
• oculaire hypertensie.

Gerelateerde informatie

• glaucoom

Doseringen

Vergeten dosis: zet de behandeling voort met de volgende dosis ’s avonds.

Toediening

• Druk de traanbuis 1 minuut dicht direct na toediening; dit voorkomt dat de oogdruppel afvloeit naar de neus- en keelholte wat systemische bijwerkingen tot gevolg kan hebben.
• Bij gebruik van meerdere soorten oogpreparaten deze toedienen met een interval van ten minste 5 minuten. Andere oogdruppels vóór latanoprost/netarsudil oogdruppels toedienen, dit vanwege de vaatverwijdende eigenschappen van netarsudil. Indien oogzalven worden gebruikt dan deze als laatste toedienen.

Doseringen

Bij nier- en leverfunctiestoornis: wees voorzichtig bij gebruik omdat bimatoprost hierbij niet onderzocht is. Bij een milde leveraandoening is geen nadelig effect gezien op de leverfunctie.

Toediening

• Druk de traanbuis 1–3 minuten dicht tijdens en direct na toediening; dit voorkomt dat de oogdruppel afvloeit naar de neus- en keelholte wat systemische reacties tot gevolg kan hebben;
• Bij gebruik van meerdere soorten oogpreparaten deze toedienen met een interval van ten minste 5 minuten. De oogdruppels die de minste irritatie geven als eerste en viskeuze oogdruppels of oogzalven als laatste toedienen;
• De minims zijn voor eenmalig gebruik.

Bijwerkingen

Zeer vaak (> 10%): Cornea verticillata; veelal reversibel na staken en treedt vaker op bij ouderen, mannen en blanke patiënten. Conjunctivale hyperemie (doorgaans mild), pijn op de plaats van indruppelen, irispigmentatie, veranderingen in wimpers en donsharen van het ooglid (toegenomen lengte, dikte, pigmentatie en aantal wimpers).

Vaak (1-10%): conjunctivale hemorragie, conjunctivaal oedeem, allergische conjunctivitis, verhoogde traanvorming, wazig zien, oogjeuk, oogirritatie, keratitis punctata, oogpijn, droge ogen, corpus-alienumgevoel, erytheem of oedeem van het ooglid, korstvorming aan de rand van het ooglid, blefaritis, erytheem op de indruppelplaats. Contacteczeem. Fluoresceïne hoornvlieskleuring aanwezig.

Soms (0,1-1%): angina pectoris, borstkastpijn, hartkloppingen. Misselijkheid, braken. Hoofdpijn, duizeligheid, gezichtsvelduitval. Onwillekeurige spiercontracties, myalgie, artralgie, polychondritis, spierzwakte, pijn in kaak. Astma, dyspneu. Bloedneus, neusverstopping, rinalgie, ongemak en pijn aan de neus. Syndroom van Sjögren. Overgevoeligheid. Droge huid, erytheem van de huid, (allergisch) eczeem, lichenificatie, excoriatie, petechiën. Reacties op de plaats van indruppelen: oedeem, droogheid, jeuk, paresthesie. Droogheid, uitslag, jeuk en eczeem van het ooglid. Blefaropigmentatie, groei van wimpers, madarose. Cornea-opaciteit, corneapigmentatie, corneadystrofie, cornea-neerslag, keratitis, verworven dacryostenose, oogontsteking, paresthesie van het oog, oogzwelling, disfunctie van klieren van Meibom, irritatie van de conjunctiva, (niet-infectieuze) conjunctivitis, conjunctivale follikels, conjunctivochalasis, conjunctivale kleuring. Refractieaandoening, oculaire hypertensie, verhoogde intraoculaire druk, glaucoom, verminderd gezichtsvermogen, diplopie, halo's zien, vermoeide ogen, (cystoïd) macula-oedeem, uveïtis, oogallergie, oogafscheiding, ectropion, lenticulaire troebelingen, asthenopie, episclerale hyperemie, oculaire hyperemie, roodheid en ontsteking voorste oogkamer, oculaire hyperemie, blindheid, irisadhesies, iris bombans, iritis, glazige ogen, nervus opticus cup/disc ratio verhoogd, diabetische retinopathie, retinabloeding, fotofobie.

Zelden (0,01-0,1%): astma exacerbatie. Cornea-oedeem, cornea-erosie, herpetische keratitis, periorbitaal oedeem, trichiasis, distichiasis, iriscyste, donkerkleuren van de huid van de oogleden, pseudopemfigoïd van de conjunctiva. Jeuk.

Zeer zelden (< 0,01%): instabiele angina pectoris. Periorbitale en ooglidveranderingen resulterend in verdieping van de ooglidsulcus.

• Informatie van Lareb over dit middel
• Meldformulier bijwerkingen

Bijwerkingen

Lokaal

Zeer vaak (> 10%): conjunctivale hyperemie. Prostaglandine-geassocieerde periorbitopathie (PAP): periorbitale lipodystrofische veranderingen, die kunnen leiden tot veranderingen van de oogleden (dieper worden sulcus, ptosis, terugtrekking), enoftalmie, involutie van dermatochalasie en zichtbaarheid van onderste sclera. De veranderingen zijn meestal mild, kunnen binnen een maand na start van de behandeling optreden en kunnen leiden tot verminderd gezichtsveld. PAP hangt ook samen met perioculaire hyperpigmentatie of verkleuring en hypertrichose. Alle veranderingen zijn gedeeltelijk of volledig reversibel gebleken na stopzetting van de behandeling.

Vaak (1-10%): hyperpigmentatie iris (incidentie na 12 maanden 1,5 % bij 0,3 mg/ml oogdruppels). Keratitis punctata, oogirritatie zoals oculair branden en gevoel van vreemd lichaam in het oog, cornea erosie, allergische conjunctivitis, blefaritis, achteruitgang van visuele scherpte, wazig zien, asthenopie, conjunctivaal oedeem, droge ogen, oogpijn, fotofobie, tranen, oogafscheiding, donker worden en groei van wimpers, erytheem en jeuk van het ooglid, hyperpigmentatie van peri-oculaire huid, hypertrichose.

Soms (0,1-1%): hyperpigmentatie iris (incidentie na 12 maanden 0,5 % bij 0,1 mg/ml oogdruppels). Korsten op het ooglid, ooglidoedeem, peri-orbitaal erytheem en droogheid, madarose, retinale bloeding, uveïtis, cystoïd macula-oedeem, iritis, blefarospasme, ooglidretractie.

Systemisch

Vaak (1-10%): hoofdpijn, hypertensie, abnormale leverfunctietest.

Soms (0,1-1%): misselijkheid, duizeligheid, astenie.

Verder zijn gemeld: astma, astma-longaanval of COPD, dyspneu. Overgevoeligheidsreacties zoals allergisch eczeem.

• Informatie van Lareb over dit middel
• Meldformulier bijwerkingen

Interacties

Paradoxale verhoging van intraoculaire druk kan optreden bij lokaal gebruik van twee prostaglandine-analoga; het gebruik van twee of meer prostaglandine-analoga wordt daarom ontraden.

Uit in vitro onderzoek is gebleken dat neerslag plaatsvindt wanneer oogdruppels die thiomersal bevatten (bv. indometacine), worden gemengd met latanoprost/netarsudil oogdruppels; bij gelijktijdig gebruik een interval van ten minste vijf minuten aanhouden.

Interacties

Paradoxale verhoging van intraoculaire druk kan optreden bij lokaal gebruik van twee prostaglandine-analoga. Het gebruik van twee of meer prostaglandinen wordt ontraden.

Zwangerschap

Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens (latanoprost, netarsudil). Bij een klein aantal gevolgde zwangerschappen (< 20) waarbij latanoprost gebruikt werd in het 1^e trimester had geen van de kinderen een aangeboren afwijking, wel was er één spontane miskraam. Bij dieren is latanoprost bij systemische hoge dosering schadelijk gebleken (vruchtverlies na implantatie, foetotoxiciteit), voor netarsudil bij dieren geen aanwijzingen voor schadelijkheid.

Farmacologisch effect: Systemisch toegepaste prostaglandinen verhogen de tonus van de uterus en kunnen de uteroplacentaire doorbloeding verminderen. Bij gebruik van oogdruppels is de systemische blootstelling gering, desondanks zijn de beschreven effecten niet geheel uit te sluiten.

Advies: Gebruik ontraden.

Zwangerschap

Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens. Bij dieren zijn hoge systemische blootstellingsniveaus die toxisch waren voor het moederdier schadelijk gebleken (vruchtverlies).

Farmacologisch effect: Systemisch toegepaste prostaglandinen verhogen de tonus van de uterus en kunnen de uteroplacentaire doorbloeding verminderen. Bij gebruik van de oogdruppels is de systemische blootstelling gering, desondanks zijn de beschreven effecten niet uit te sluiten.

Advies: Alleen op strikte indicatie gebruiken.

• Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Lactatie

Overgang in de moedermelk: Ja (latanoprost, incl. metabolieten). Onbekend (netarsudil en/of metabolieten).

Farmacologisch effect: Gezien de geringe systemische blootstelling bij de moeder bij gebruik van de oogdruppels, is het onwaarschijnlijk dat klinisch relevante blootstelling van de zuigeling optreedt.

Advies: Veiligheidshalve, vanwege onvoldoende gegevens, het gebruik van dit geneesmiddel óf het geven van borstvoeding ontraden.

Lactatie

Overgang in de moedermelk: Ja, bij dieren.

Farmacologisch effect: Gezien de geringe systemische blootstelling bij de moeder bij gebruik van de oogdruppels is het onwaarschijnlijk dat klinisch relevante blootstelling van de zuigeling optreedt.

Advies: Kan waarschijnlijk veilig worden gebruikt.

• Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Contra-indicaties

Er zijn van dit middel geen contra-indicaties bekend.

Contra-indicaties

De geconserveerde oogdruppels zijn gecontra-indiceerd bij patiënten die in het verleden de behandeling moesten staken vanwege een negatieve reactie op benzalkoniumchloride. Lumigan 0,1 mg/ml bevat een 4× zo hoge concentratie benzalkoniumchloride als Lumigan 0,3 mg/ml.

Waarschuwingen en voorzorgen

Uiterlijke oogveranderingen

• Permanente kleurverandering iris: latanoprost kan de kleur van het oog geleidelijk irreversibel veranderen (bij ca. 33 %). Informeer patiënten vóór aanvang van de behandeling over de mogelijkheid van versterkte irispigmentatie in het oog (toename bruin pigment). Wanneer één oog wordt behandeld kan dit leiden tot een (blijvend) verschil in het uiterlijk van beide ogen. Pigmentatieverandering treedt voornamelijk op bij irissen van gemengde kleur (m.n. geel-bruin, ook blauw-bruin, grijs-bruin groen-bruin) en meestal binnen de eerste acht maanden van behandeling, zelden nog na het eerste behandeljaar. Bij homogene blauwe ogen is geen verandering waargenomen, bij patiënten met homogene grijze, groene of bruine ogen slechts zelden. De kleurverandering van de iris is in de meeste gevallen gering en wordt vaak niet klinisch waargenomen. Accumulatie van pigment in het trabeculaire netwerk of elders in de voorste oogkamer is niet waargenomen, echter patiënten regelmatig controleren.
• Wimper en donshaarveranderingen: latanoprost kan de wimpers en het donshaar rondom het oog geleidelijk veranderen; toename lengte, dikte, pigmentatie of aantal wimpers of haren en een verkeerde richtingsgroei van de wimpers kan optreden. Wimperveranderingen zijn reversibel na staken.
• Periorbitale huidverkleuring (reversibel) is waargenomen en werd het meest gemeld bij Japanse patiënten.

Bij een voorgeschiedenis van herpetische keratitis voorzichtig zijn. Vermijd gebruik bij actieve herpes simplex keratitis en een voorgeschiedenis van (recidiverende) herpetische keratitis die met het gebruik van prostaglandine-analoga samenhangt.

(Cystoïde) macula-oedeem is gemeld bij de behandeling met prostaglandine F_2α–analogen, voornamelijk bij patiënten met afakie, pseudofakie met een scheur in de achterste lenskapsel of met voorste oogkamerlenzen of bij bekende risicofactoren voor cystoïde macula-oedeem (zoals diabetische retinopathie en occlusie van de vene van de retina). Wees voorzichtig bij deze patiënten en andere bekende risicofactoren voor cystoïde macula-oedeem.

Wees voorzichtig bij risicofactoren voor iritis en uveïtis.

Bij astma voorzichtig zijn. Er is relatief weinig ervaring en verergering van astma en/of dyspneu is gemeld.

Bij kinderen zijn de veiligheid en werkzaamheid niet vastgesteld.

De werkzaamheid na 12 maanden is niet onderzocht.

Hulpstoffen

• Wees voorzichtig met benzalkoniumchloride bij droge ogen of een beschadigde cornea, vanwege het risico op keratitis punctata en/of toxische ulceratieve keratopathie bij langdurig gebruik. Controleer bij langdurig gebruik.
• Zachte contactlenzen kunnen verkleuren door benzalkoniumchloride. Contactlenzen, zowel harde als zachte, voor het indruppelen uitnemen en na 15 minuten weer indoen. Verder kan benzalkoniumchloride irritatie veroorzaken, wat aanleiding kan geven tot het minder goed verdragen van contactlenzen.

Waarschuwingen en voorzorgen

Oogveranderingen: informeer de patiënt vóór aanvang van de behandeling over de mogelijkheid van periorbitopathie bij prostaglandine-analogen (PAP) en versterkte irispigmentatie. Een aantal van deze veranderingen kan permanent zijn en leiden tot verminderd gezichtsveld en een verschillend uiterlijk van de ogen wanneer er maar één oog wordt behandeld. Hyperpigmentatie van de iris komt bij de bimatoprost 0,3 mg/ml oogdruppels driemaal vaker voor dan bij de 0,1 mg/ml oogdruppels. Zie voor meer informatie over PAP de rubriek Bijwerkingen.

Comorbiditeit: bij een verstoorde ademhalingsfunctie (astma, COPD), ongecontroleerd congestief hartfalen en een tweede- of derdegraads AV-blok voorzichtig zijn; bimatoprost oogdruppels zijn hiervoor niet onderzocht. Bij aanleg voor een lage hartslag of lage bloeddruk ook voorzichtig zijn, vanwege melding van enkele gevallen van hypotensie, bradycardie en daarnaast van dyspneu en astma.

Macula-oedeem, de cystoïde vorm, is gerapporteerd bij de behandeling met bimatoprost, wees daarom voorzichtig bij bekende risicofactoren hiervoor (afakie, pseudo-fakie met een gescheurd achterste lenskapsel).

Gevallen van reactivering van eerdere cornea-infiltraten of oculaire infecties zijn gemeld bij gebruik van bimatoprost 0,3 ml/ml. Wees voorzichtig bij een geschiedenis van significante oculaire virale infecties (bv. herpes simplex) of uveïtis en iritis, vanwege meer kans op (reactivering van) cornea-infiltraten of oculaire infecties.

Andere glaucoomvormen: bimatoprost oogdruppels zijn niet onderzocht bij inflammatoire oculaire aandoeningen, neovasculair inflammatoir gesloten-kamerhoekglaucoom, congenitaal glaucoom of nauwe-kamerhoekglaucoom. Er is relatief weinig ervaring bij open-kamerhoekglaucoom met pseudo-exfoliatief en pigmentair glaucoom en chronisch gesloten kamerhoek glaucoom met patente iridotomie.

Onderzoeksgegevens: de veiligheid en werkzaamheid bij kinderen, een gestoorde nier- en/of matig tot ernstige leverfunctiestoornis zijn niet vastgesteld.

Hulpstoffen

• Wees voorzichtig met benzalkoniumchloride, in sommige oogdruppels, bij droge ogen of een beschadigde cornea, vanwege het risico op keratitis punctata en/of toxische ulceratieve keratopathie bij langdurig gebruik. Lumigan 0,1 mg/ml oogdruppels bevatten een relatief hoge concentratie benzalkoniumchloride. Benzalkoniumchloride kan tevens zachte contactlenzen doen verkleuren. Contactlenzen (zowel harde als zachte) voor het indruppelen uitnemen en na 15 minuten weer indoen. Verder kan benzalkoniumchloride irritatie veroorzaken, wat aanleiding kan geven tot minder goed verdragen van contactlenzen.
• Fosfaathoudende oogdruppels kunnen bij een ernstig beschadigde cornea leiden tot corneacalcificaties.

Overdosering

Neem voor informatie over een vergiftiging met latanoprost en netarsudil door accidentele orale inname contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.

Overdosering

Neem voor informatie over een vergiftiging met bimatoprost contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.

Eigenschappen

Combinatie van een prostaglandine F_2α-analoog (latanoprost) en een rho-kinaseremmer (netarsudil). Latanoprost verlaagt de intraoculaire druk voornamelijk door bevordering van de uveosclerale afvoer van kamerwater. Enige toename van de uitstroomcapaciteit is ook gemeld. Latanoprost is een prodrug; de werkzame metaboliet latanoprostzuur wordt gevormd tijdens de passage door de cornea. Het belangrijkste werkingsmechanisme van netarsudil berust op een verhoogde trabeculaire afvoer. Daarnaast verlaagt het de intraoculaire druk door de episclerale veneuze druk te verminderen.

Kinetische gegevens

Eigenschappen

Bimatoprost is een synthetisch prostamide, qua structuur verwant aan prostaglandine F_2α. Het verlaagt de intraoculaire druk door bevordering van de trabeculaire en uveosclerale uitstroom van kamerwater. Werking: intraoculaire drukdaling na 4 uur, max. na 8–12 uur. Werkingsduur: ten minste 24 uur.

Kinetische gegevens

Groepsinformatie

latanoprost/netarsudil hoort bij de groep prostaglandine f-analoga.

• bimatoprost (S01EE03) Vergelijk
• latanoprost (S01EE01) Vergelijk
• tafluprost (S01EE05) Vergelijk
• travoprost (S01EE04) Vergelijk

Groepsinformatie

bimatoprost hoort bij de groep prostaglandine f-analoga.

• latanoprost (S01EE01) Vergelijk
• latanoprost/netarsudil (S01EE51) Vergelijk
• tafluprost (S01EE05) Vergelijk
• travoprost (S01EE04) Vergelijk

Kosten

Kosten

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• prostaglandine f-analoga

Indicaties

• glaucoom

Externe links

• Geneesmiddelinformatie voor patiënten

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• prostaglandine f-analoga

Indicaties

• glaucoom

Externe links

• Officiële productinformatie CBG/EMA
• Medicijnkosten.nl
• GIPdatabank
• Geneesmiddelinformatie voor patiënten
• Kinderformularium (NKFK)