Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Propylthiouracil Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Tablet
- Sterkte
- 50 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Strumazol Aspen Netherlands bv
- Toedieningsvorm
- Tablet
- Sterkte
- 10 mg, 30 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Bij hyperthyroïdie door de ziekte van Graves heeft medicamenteuze behandeling met carbimazol of thiamazol, met of zonder levothyroxine, in eerste instantie de voorkeur. Bij een recidief zijn de drie bovengenoemde opties gelijkwaardig. Bij veel klachten kan in de eerste weken ter overbrugging (tot het bereiken van euthyroïdie) een β-blokker worden toegevoegd, bv. atenolol (offlabel), metoprolol succinaat met gereguleerde afgifte of propranolol. De keuze voor welke β-blokker is afhankelijk van de comorbiditeit.
In het geval van een toxisch adenoom of multinodulair struma gaat de voorkeur uit naar behandeling met radioactief jodium of een operatieve ingreep.
De behandeling van een subacute granulomateuze thyroïditis is gericht op het verminderen van de pijn/ontsteking met in eerste instantie een NSAID. Bij deze vorm van thyroïditis en bij subacute lymfocytaire thyroïditis kan bij veel klachten een β-blokker worden gegeven.
Propylthiouracil komt met name in aanmerking bij hyperthyroïdie tijdens het eerste trimester van de zwangerschap als monotherapie. In overige situaties gaat de voorkeur uit naar thiamazol of carbimazol omdat propylthiouracil, in tegenstelling tot thiamazol en carbimazol, een negatief effect heeft op de behandeling met radioactief jodium en driemaal per dag gedoseerd dient te worden.
Advies
Bij hyperthyroïdie door de ziekte van Graves heeft medicamenteuze behandeling met carbimazol of thiamazol, met of zonder levothyroxine, in eerste instantie de voorkeur. Bij een recidief zijn de drie bovengenoemde opties gelijkwaardig. Bij veel klachten kan in de eerste weken ter overbrugging (tot het bereiken van euthyroïdie) een β-blokker worden toegevoegd, bv. atenolol (offlabel), metoprolol succinaat met gereguleerde afgifte of propranolol. De keuze voor welke β-blokker is afhankelijk van de comorbiditeit.
In het geval van een toxisch adenoom of multinodulair struma gaat de voorkeur uit naar behandeling met radioactief jodium of een operatieve ingreep.
De behandeling van een subacute granulomateuze thyroïditis is gericht op het verminderen van de pijn/ontsteking met in eerste instantie een NSAID. Bij deze vorm van thyroïditis en bij subacute lymfocytaire thyroïditis kan bij veel klachten een β-blokker worden gegeven.
Carbimazol wordt in het lichaam omgezet in thiamazol. Er is geen voorkeur voor één van beide preparaten. In Nederland wordt thiamazol veel vaker toegepast dan carbimazol.
Indicaties
- Hyperthyroïdie.
Gerelateerde informatie
Indicaties
- Behandeling van hyperthyroïdie.
- Preventie van hyperthyroïdie, indien jodiumhoudende verbindingen bij struma worden gebruikt.
Gerelateerde informatie
Doseringen
Voor een goede werking is het van belang het tijdsinterval tussen het innemen van de tabletten strikt aan te houden.
Hyperthyroïdie
Volwassenen
Op geleide van de hormoonspiegels. Begindosering 75–100 mg 3×/dag (elke 8 uur), zo nodig 75–100 mg 4×/dag (elke 6 uur) gedurende 6–8 weken; onderhoudsdosering 25–50 mg 3×/dag (elke 8 uur).
Bij ouderen eventueel lager doseren.
Kinderen 10–12 jaar
Op geleide van de hormoonspiegels. Begindosering 25–75 mg 3×/dag (elke 8 uur), zo nodig 25–75 mg 4×/dag (elke 6 uur) gedurende 6–8 weken; onderhoudsdosering 25 mg 3×/dag (elke 8 uur).
Soms wordt de begindosis voortgezet met toevoeging van schildklierhormoon.
De tabletten met een ruime hoeveelheid water innemen.
Doseringen
Behandeling en preventie van hyperthyroïdie
Volwassenen
Combinatietherapie met schildklierhormoonsubstitutie: starten als monotherapie: 30 mg/dag; bij een groot struma en/of zeer ernstige hyperthyroïdie max. 90 mg/dag. In geval van euthyroïdie na ca. 6 weken levothyroxine toevoegen, om hypothyroïdie te voorkomen. Tijdens zwangerschap géén combinatietherapie geven (zie onder Zwangerschap). Thyrostatische monotherapie: de dosering op geleide van de hormoonspiegels titreren.
Kinderen 3–17 jaar
Starten als monotherapie: 0,5 mg/kg lichaamsgewicht per dag in 2–3 doses, onderhoudsdosering op geleide van de respons, max. 40 mg/dag. Aanvullende behandeling met levothyroxine kan nodig zijn om hypothyroïdie te voorkomen.
Bij een verminderde leverfunctie de dosering zo laag mogelijk houden.
Bijwerkingen
Frequentie < 1%: agranulocytose, leukopenie, trombocytopenie.
Verder zijn gemeld: hypothyroïdie, struma, exophthalmus. Allergische reacties, zoals huiduitslag en jeuk. Misselijkheid. Haaruitval. Keelpijn, koorts. Hoofdpijn, spier- en gewrichtspijn. Smaakverlies. Aplastische anemie. Cholestatische icterus. Hepatitis, meestal binnen 6 maanden, soms leidend tot leverfalen met fatale afloop. ANCA (antineutrofiele cytoplasmatische antistoffen) vasculitis.
Bijwerkingen
Hypothyroïdie en (groei van) struma kunnen ontstaan.
Zeer vaak (> 10%): allergische huidreacties van verschillende ernst (jeuk, uitslag, urticaria); deze hebben meestal een mild beloop en verbeteren vaak bij voortzetting van de therapie.
Vaak (1-10%): gewrichtspijn.
Soms (0,1-1%): agranulocytose (kan manifest worden enkele weken of maanden na begin van de therapie en bij herstart ervan; de meeste gevallen verbeteren spontaan).
Zelden (0,01-0,1%): smaakstoornissen (dysgeusie, ageusie). Koorts.
Zeer zelden (< 0,01%): trombocytopenie, pancytopenie, gegeneraliseerde lymfadenopathie. Insuline auto-immuunsyndroom (met sterke verlaging van het bloedglucose). Neuritis, polyneuropathie. Acute speekselklierzwelling. Cholestatische geelzucht, toxische hepatitis. Ernstige vormen van allergische huidreacties waaronder gegeneraliseerde dermatitis, Stevens-Johnsonsyndroom, alopecia, geneesmiddelgeïnduceerde lupus erythematodes.
Verder zijn gemeld: aplastische anemie. Artritis. Nefrotisch syndroom. Acute pancreatitis.
Interacties
Bij instelling van de therapie met thyrostatica kan het metabolisme en de eliminatie van andere geneesmiddelen weer normaliseren; pas zonodig de dosering van deze geneesmiddelen aan. De verhoogde activiteit van vitamine K-antagonisten kan normaliseren.
Interacties
Bij instelling van de therapie met thyrostatica kan het metabolisme en de eliminatie van andere geneesmiddelen weer normaliseren; pas zonodig de dosering van deze geneesmiddelen aan. De verhoogde activiteit van vitamine K-antagonisten kan normaliseren.
Zwangerschap
Propylthiouracil passeert de placenta.
Teratogenese: Er is mogelijk een licht toegenomen kans op aangeboren afwijkingen (aan hoofd, nek, urinewegen en hart). Onbehandelde hyperthyroïdie tijdens de zwangerschap kan echter ook tot misvormingen en vroeggeboorte leiden.
Farmacologisch effect: Gebruik is in verband gebracht met hypothyroïdie en struma van de neonaat.
Advies: Alleen op strikte indicatie gebruiken, in de laagst werkzame dosis zonder aanvullende toediening van schildklierhormonen. Controleer de groei en de hartfrequentie van het kind tijdens de zwangerschap. Controleer de schildklierfunctie van de moeder en de pasgeborene.
Zwangerschap
Thiamazol passeert de placenta.
Teratogenese: Thiamazol geeft een licht verhoogd risico op aangeboren afwijkingen, met name aplasia cutis congenita, oesofageale atresie, omphalocèle en choanale atresie. Ook hartafwijkingen worden gezien. Onbehandelde hyperthyroïdie tijdens de zwangerschap kan echter ook tot misvormingen en vroeggeboorte leiden.
Farmacologisch effect: Gebruik is in verband gebracht met hypothyroïdie en struma van de pasgeborene.
Advies: Alleen op strikte indicatie gebruiken, in de laagst werkzame dosis zonder aanvullende toediening van schildklierhormonen. Controleer de groei en de hartfrequentie van het kind tijdens de zwangerschap. Controleer de schildklierfunctie van de moeder en de pasgeborene. Streef naar een zo laag mogelijke spiegel van het thyrostaticum, waarbij de maternale schildklierfunctie bij voorkeur in het hoognormale gebied ligt. Combinatietherapie met schildklierhormonen is gecontra-indiceerd, aangezien thiamazol de placenta wel passeert en levothyroxine niet.
Overig: Een vrouw in de vruchtbare leeftijd dient adequate anticonceptieve maatregelen te nemen gedurende de therapie.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: In geringe mate.
Farmacologisch effect: Er zijn geen aanwijzingen dat gebruik van een lage dosering (< 300 mg/dag) tijdens de borstvoeding schadelijk is voor de zuigeling.
Advies: Kan waarschijnlijk veilig worden gebruikt, bij voorkeur in lage dosering. Overweeg om de schildklierfunctie van de zuigeling te controleren, vooral bij hogere doseringen.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: ja, de concentratie is gelijk aan die in het serum van de moeder.
Farmacologisch effect: Er zijn geen aanwijzingen dat gebruik van een lage dosering (< 20 mg/dag) tijdens de borstvoeding schadelijk is voor de zuigeling.
Advies: Kan waarschijnlijk veilig worden gebruikt, bij voorkeur in lage dosering. Overweeg om de schildklierfunctie van de zuigeling te controleren, vooral bij hogere doseringen.
Contra-indicaties
- tracheale obstructie;
- ernstige leverfunctiestoornis;
- agranulocytose bij eerdere behandeling met een thio-ureumderivaat.
Contra-indicaties
- overgevoeligheid voor thio-ureumderivaten;
- matige tot ernstige bloedbeeldstoornis (granulocytopenie);
- beenmergschade bij een eerdere behandeling met thiamazol of carbimazol;
- bestaande cholestatische aandoening die niet door hyperthyroïdie is veroorzaakt;
- voorgeschiedenis van acute pancreatitis na toediening van thiamazol of carbimazol.
Waarschuwingen en voorzorgen
Controleer het bloedbeeld regelmatig tijdens de behandeling. Adviseer de patiënt om bij keelpijn, koorts of algehele malaise onmiddellijk de arts te waarschuwen, omdat dit kan duiden op agranulocytose. Schakel dan niet over naar een ander thio-ureumderivaat in verband met kruisovergevoeligheid.
Ernstige leverreacties (waaronder fatale gevallen) zijn gemeld. Staak het gebruik direct bij leverenzymafwijkingen.
Er zijn meldingen van ANCA-vasculitis. Bij verschijnselen hiervan (o.a. vasculaire purpura, artralgie, ontstekingssyndroom en nierfunctiestoornis) is het belangrijk dat snel de diagnose wordt gesteld; test op antineutrofiele cytoplasmatische antistoffen (ANCA). Staak het gebruik van propylthiouracil onmiddellijk.
Waarschuwingen en voorzorgen
Bij grote strumae met vernauwing van de luchtpijp alleen kortdurend en onder zorgvuldige controle toepassen, omdat het gebruik kan leiden tot hyperplasie van de schildklier.
Wegens kans op agranulocytose; controleer het bloedbeeld vóór en na instelling van de therapie, met name bij eerder bestaande lichte granulocytopenie. Adviseer de patiënt om bij keelpijn, koorts of algehele malaise onmiddellijk de arts te waarschuwen, vooral tijdens de eerste weken van de behandeling. Na direct staken van de therapie is de agranulocytose meestal reversibel. Andere myelotoxische bijwerkingen zijn gemeld in samenhang met zeer hoge doses (120 mg/dag). Staak de behandeling als beenmergtoxiciteit optreedt en ga zo nodig over op een ander thyrostatisch middel.
Er zijn meldingen van acute pancreatitis bij gebruik van thiamazol of carbimazol. Staak het gebruik direct in geval van acute pancreatitis. Herstart thiamazol/carbimazol niet meer, omdat hernieuwde blootstelling kan leiden tot het opnieuw optreden van acute pancreatitis, met een kortere tijd tot aanvang.
De veiligheid en werkzaamheid zijn niet onderzocht bij kinderen ≤ 2 jaar.
Overdosering
Zie voor symptomen en behandeling de monografie op vergiftigingen.info.
Overdosering
Zie voor symptomen en behandeling de monografie op vergiftigingen.info.
Eigenschappen
Thio-ureumderivaat. Het vermindert, ten gevolge van een competitieve remming van het enzym peroxidase in de schildklier, de jodering van thyroglobuline, waardoor de synthese van de schildklierhormonen T3 en T4 afneemt. Uiteindelijk leidt dit tot een depletie van T3 en T4. Er is géén invloed op het vrijkomen van reeds gevormd schildklierhormoon. De werking treedt in na enkele dagen tot weken, afhankelijk van de status van de schildklier. Verder remt propylthiouracil de perifere omzetting van T4 in T3; het uiteindelijke effect hiervan is onduidelijk.
Kinetische gegevens
| T max | 1–1,5 uur. |
| Overig | voedselinname zou de opname vertragen en de absorptie verminderen. |
| Eliminatie | met de urine 35% binnen 24 uur, deels als metaboliet. |
| T 1/2el | 1–2 uur. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
Thio-ureumderivaat. Remt competitief het enzym peroxidase in de schildklier en daarmee de jodering van thyroglobuline. Hierdoor vermindert de vorming van schildklierhormonen. Thiamazol heeft geen invloed op reeds gevormd schildklierhormoon. Werking: na enkele dagen tot enkele weken. Werkingsduur: ca. 24 uur.
Kinetische gegevens
| T max | 1–2 uur. |
| Overig | Strumazol wordt direct na absorptie in de schildklier geconcentreerd. De concentratie in de schildklier is na 20 uur nog nagenoeg dezelfde als na 6 uur na inname. |
| T 1/2el | 2–6 uur. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
propylthiouracil hoort bij de groep thio-ureumderivaten.
Groepsinformatie
thiamazol hoort bij de groep thio-ureumderivaten.