Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Azilect (als mesilaat) Teva Nederland bv
- Toedieningsvorm
- Tablet
- Sterkte
- 1 mg
Rasagiline (als mesilaat) Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Tablet
- Sterkte
- 1 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Xadago (als methaansulfonaat) Zambon Nederland bv
- Toedieningsvorm
- Tablet, filmomhuld
- Sterkte
- 50 mg, 100 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Bij de ziekte van Parkinson is levodopa het middel van eerste keus. Bij de novo patiënten in de vroege fase gaat als startbehandeling de voorkeur in het algemeen uit naar levodopa in combinatie met een decarboxylaseremmer. Overweeg als alternatief een levodopa-sparende behandeling (dopamine-agonist/ MAO-B remmers) bij jongeren (< 40 jaar) zonder cognitieve problemen, wegens een lagere kans op dyskinesie.
In de latere fase met responsfluctuaties – zoals ‘on-off’ en 'wearing-off' – tijdens de levodopa-behandeling, zijn dopamine-agonisten (pramipexol, ropinirol), MAO-B-remmers (rasagiline, safinamide, selegiline) en COMT-remmers (entacapon) effectief als adjuvante behandeling. De keuze voor een van deze middelen is gebaseerd op individuele patiëntkenmerken.
Advies
Bij de ziekte van Parkinson is levodopa het middel van eerste keus. Bij de novo patiënten in de vroege fase gaat als startbehandeling de voorkeur in het algemeen uit naar levodopa in combinatie met een decarboxylaseremmer. Overweeg als alternatief een levodopa-sparende behandeling (dopamine-agonist/ MAO-B remmers) bij jongeren (< 40 jaar) zonder cognitieve problemen, wegens een lagere kans op dyskinesie.
In de latere fase met responsfluctuaties – zoals ‘on-off’ en 'wearing-off' – tijdens de levodopa-behandeling, zijn dopamine-agonisten (pramipexol, ropinirol), MAO-B-remmers (rasagiline, safinamide, selegiline) en COMT-remmers (entacapon) effectief als adjuvante behandeling. De keuze voor een van deze middelen is gebaseerd op individuele patiëntkenmerken.
Indicaties
- De ziekte van Parkinson als monotherapie. Bij de ziekte van Parkinson als aanvullende therapie (met levodopa) bij patiënten met fluctuaties aan het einde van de dosering.
Gerelateerde informatie
Indicaties
- Voor de behandeling van volwassen patiënten met idiopathische ziekte van Parkinson als toevoeging aan een stabiele dosis levodopa alleen of in combinatie met andere geneesmiddelen voor de ziekte van Parkinson bij patiënten die fluctueren tussen het midden- en late stadium.
Gerelateerde informatie
Doseringen
Ziekte van Parkinson
Volwassenen (incl. ouderen)
1 mg 1×/dag (met of zonder levodopa).
Verminderde leverfunctie: bij een lichte leverfunctiestoornis is geen aanpassing van de dosering nodig. Bij een ernstige leverfunctiestoornis is rasagiline gecontra-indiceerd. Bij een matige leverfunctiestoornis rasagiline vermijden; zie verder de rubriek Waarschuwing/voorzorgen.
Toediening: de tablet met water, met of zonder voedsel innemen.
Doseringen
Ziekte van Parkinson
Volwassenen (incl ouderen)
De startdosis 50 mg 1×/dag, zo nodig op grond van de individuele klinische behoefte verhogen tot 100 mg 1×/dag. Bij matige leverfunctiestoornis 50 mg 1×/dag.
Verminderde nierfunctie: een aanpassing van de dosis is niet nodig.
Verminderde leverfunctie: bij een lichte leverfunctie stoornis is geen aanpassing van de dosering nodig. Bij een ernstige leverfunctiestoornis is safinamide gecontra-indiceerd. Bij een matige leverfunctiestoornis een lagere dosis van 50 mg 1×/dag; zie verder de rubriek Waarschuwing/voorzorgen.
Bij een vergeten dosis, de volgende dosis de volgende dag op de gebruikelijke tijd innemen.
Toediening: de tablet met water met of zonder voedsel innemen.
Bijwerkingen
Bij monotherapie:
Zeer vaak (> 10%) hoofdpijn.
Vaak (1-10%): rinitis, conjunctivitis, griepsyndroom, koorts, malaise, spierpijn, artritis. Allergie, dermatitis, huidcarcinoom. Leukopenie. Flatulentie. Depressie, hallucinaties, vertigo, angina pectoris, aandrang tot urineren.
Soms (0,1-1%): verminderde eetlust, CVA, myocardinfarct, vesiculobulleuze uitslag.
Verder (ook bij gebruik als aanvullende therapie): stoornissen in de impulsbeheersing (pathologisch gokgedrag, toegenomen libido, hyperseksualiteit, eetaanval, dwangmatig winkelen) waaronder tevens dwangneuroses, obsessieve gedachten en impulsief gedrag. Serotoninesyndroom (bij gelijktijdig gebruik met antidepressiva, tramadol, methadon). Overmatige slaperigheid overdag, episoden van plotseling in slaap vallen. Hypertensie, waaronder hypertensieve crises bij combinatie met tyraminerijk voedsel.
Rasagiline kan de bijwerkingen van levodopa versterken. Bij aanvullende therapie:
Zeer vaak (> 10%): dyskinesie.
Vaak (1-10%): maag-darmstoornissen (misselijkheid, braken, buikpijn, obstipatie), droge mond. Orthostatische hypotensie. Dystonie, carpale-tunnelsyndroom, evenwichtsaandoeningen. Abnormale dromen, hallucinaties. Huiduitslag. Nekpijn, artralgie. Verminderde eetlust, gewichtsverlies. Vallen.
Soms (0,1-1%): angina pectoris, CVA, verwardheid, huidmelanoom.
Bijwerkingen
Vaak (1-10%): slapeloosheid, dyskinesie, slaperigheid, duizeligheid, hoofdpijn, cataract, orthostatische hypotensie, misselijkheid en vallen.
Soms (0,1-1%): urineweginfectie, basaalcelcarcinoom, anemie, leukopenie, afwijkingen in de erytrocyten, veranderde eetlust, hypertriglyceridemie, hypercholesterolemie, hyperglykemie, hallucinaties, depressie, abnormale dromen, angst, verwardheid, labiliteit, verhoogd libido, psychose, rusteloosheid, slaapstoornis, paresthesie, evenwichtsstoornis, hypo-esthesie, dystonie, ongemak in het hoofd, dysartrie, syncope, cognitieve stoornis, wazig zien, scotoom, dubbelzien, fotofobie, netvliesafwijking, conjunctivitis, glaucoom, vertigo, hartkloppingen, tachycardie, sinusbradycardie, aritmie, hypertensie, hypotensie, spataderen, hoest, dyspneu, loopneus, obstipatie, dyspepsie, braken, droge mond, diarree, buikpijn, gastritis, flatulentie, opgezette buik. speekselvloed, gastro-oesofageale reflux, afteuze stomatitis, hyperhidrose, jeuk, fotosensibilisatie, erytheem, rugpijn, gewrichtspijn, spierkrampen, spierstijfheid, pijn in de ledematen, spierzwakte, gevoel van zwaarte, nycturie, dysurie, erectiestoornis, vermoeidheid, asthenie, loopstoornis, perifeer oedeem, pijn, warmtegevoel, gewichtsafname of -toename, verhoogde waarden CK en triglyceriden, verhoogde glucoseconcentratie, verhoogde ureumconcentratie, verhoogde AF, verhoogde bicarbonaatconcentratie, verhoogde creatinineconcentratie, verlengd QTc-interval, abnormale leverfunctietest, abnormale urineanalyse, veranderde bloeddruk en voetfractuur.
Zelden (0,01-0,1%): bronchopneumonie, furunkels, nasofaryngitis, pyoderma, rinitis, tandinfecties, virale infecties, acrochordon, melanocytaire naevus, seborroïsche keratose, huidpapilloom, eosinofilie, lymfopenie, cachexie, hyperkaliëmie, compulsies, delirium, desoriëntatie, illusies, impulsief gedrag, libidoverlies, obsessieve gedachten, paranoia, voortijdige ejaculatie, slaapaanvallen, sociale fobieën, suïcidale gedachten, abnormale coördinatie, aandachtsstoornis, smaakstoornis, hyporeflexie, radiculaire pijn, 'restless legs', sedatie, amblyopie, chromatopsie, diabetische retinopathie, erytropsie, oogbloeding, oogpijn, ooglidoedeem, hypermetropie, keratitis, verhoogde traanproductie, nachtblindheid, papiloedeem, presbyopie, strabisme, myocardinfarct, arterieel spasme, arteriosclerose, hypertensieve crisis, bronchospasme, dysfonie, orofaryngeale pijn, orofaryngeaal spasme, maagzweer, kokhalzen, bloeding van het bovenste deel van het maag-darmkanaal, hyperbilirubinemie, alopecia, blaarvorming, contacteczeem, dermatose, ecchymose, lichenoïde keratose, nachtelijk zweten, pijnlijke huid, pigmentatiestoornis, psoriasis, seborroïsche dermatitis, ziekte van Bechterew, pijn in de zij, gewrichtszwelling, (skelet)spierpijn, nekpijn, osteoartritis, synoviale cyste, mictiedrang, polyurie, pyurie, urineretentie, benigne prostaathyperplasie, borstaandoeningen, pijn in de borsten, koudegevoel, malaise, koorts, droge huid, verlaagde calciumconcentratie, verlaagde kaliumconcentratie, verlaagd cholesterol, verhoogde lichaamstemperatuur, hartgeruis, verlaagde hematocriet, verlaagd Hb, verlaagde INR-waarde, verlaagd aantal lymfocyten, verlaagd aantal trombocyten, verhoogd VLDL, kneuzing, letsels, vetembolie, pathologisch gokgedrag.
Interacties
Gecontra-indiceerd
- gelijktijdig gebruik met andere MAO-remmers (incl. preparaten die sint-janskruid bevatten);
- gelijktijdig gebruik met pethidine.
Er moeten ten minste 14 dagen zitten tussen het einde van de behandeling met rasagiline en het begin van de behandeling met MAO-remmers of pethidine.
Rasagiline niet samen gebruiken met sympathicomimetica (zoals efedrine in nasale en orale decongestiva), dextromethorfan, fluoxetine en fluvoxamine. Na staken van rasagiline minimaal 14 dagen wachten voordat met fluoxetine of fluvoxamine wordt begonnen. Na staken van fluoxetine minimaal vijf weken wachten, voordat met rasagiline kan worden gestart. Voorzichtigheid is geboden bij gelijktijdig gebruik van andere serotonerge middelen, zoals andere antidepressiva.
Gelijktijdig gebruik met buprenorfine en andere serotonerge middelen zoals antidepressieva kan leiden tot het serotoninesyndroom, een mogelijk levensbedreigende aandoening, met als symptomen veranderingen in de mentale toestand, autonome instabiliteit, neuromusculaire afwijkingen en/of gastro-intestinale symptomen. Buprenorfine daarom bij voorkeur niet gelijktijdig gebruiken; indien dit klinisch toch nodig is, de patiënt observeren, vooral tijdens de start en bij dosisverhogingen.
Voorzichtigheid is geboden bij potente CYP1A2-remmers omdat ciprofloxacine als CYP1A2-remmer de AUC met 83% kan verhogen. Gelijktijdig gebruik van entacapon verhoogt de klaring met 28%.
Interacties
Gecontra-indiceerd:
- gelijktijdige gebruik van andere MAO-remmers (zoals moclobemide);
- gelijktijdige gebruik van pethidine.
Er moeten ten minste 7 dagen zitten tussen het einde van de behandeling met safinamide en het begin van de behandeling met MAO-remmers of pethidine.
Niet aanbevolen of zelfs vermijden vanwege de kans op serotoninesyndroom:
- gelijktijdige toediening van dextromethorfan; tenzij met de nodige voorzichtigheid;
- gelijktijdig gebruik met antidepressiva (met name fluoxetine of fluvoxamine). Indien gelijktijdig gebruik nodig is: alleen in lage doses; na staken van de SSRI een uitwasperiode in acht nemen die overeenkomt met 5 halfwaardetijden van de eerder gebruikte SSRI.
Overige interacties:
Safinamide is een remmer van OCT1; wees daarom voorzichtig bij gelijktijdig gebruik van geneesmiddelen die substraten zijn van OCT1 en een Tmax hebben die vergelijkbaar is met safinamide (2 uur), zoals metformine, aciclovir, ganciclovir.
Wees voorzichtig bij gelijktijdige toediening met sympathicomimetica (incl. (pseudo-)efedrine in geneesmiddelen tegen verkoudheid).
Safinamide remt BCRP tijdelijk in de dunne darm; bij gelijktijdig gebruik van BCRP-substraten (rosuvastatine, pravastatine, ciprofloxacine, methotrexaat, topotecan, glibenclamide) is bewaking aanbevolen; tot nu is alleen een zwakke interactie met rosuvastatine waargenomen.
Zwangerschap
Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens. Bij dieren geen aanwijzingen voor schadelijkheid.
Advies: Alleen op strikte indicatie gebruiken.
Zwangerschap
Teratogenese: Bij de mens, geen tot weinig gegevens. Bij dieren, aanwijzingen voor schadelijkheid.
Advies: Gebruik ontraden.
Overig: Een vruchtbare vrouw dient anticonceptieve maatregelen te nemen tijdens de therapie.
Lactatie
Overgang in moedermelk: Onbekend.
Overig: Er zijn aanwijzingen dat rasagiline de prolactinesecretie remt.
Lactatie
Overgang in moedermelk: Ja, bij dieren.
Advies: Gebruik van dit geneesmiddel of het geven van borstvoeding ontraden.
Contra-indicaties
- ernstige leverinsufficiëntie.
Zie voor meer contra-indicaties de rubriek Interacties.
Contra-indicaties
- ernstig verminderde leverfunctie;
- retinadegeneratie en risicofactoren voor retinadegeneratie, zoals albinisme, uveïtis, erfelijke retinopathie of ernstige progressieve diabetische retinopathie.
Zie voor meer contra-indicaties de rubriek Interacties.
Waarschuwingen en voorzorgen
In combinatie met levodopa bij optreden van dyskinesie de dosis levodopa verlagen.
Patiënten waarschuwen voor en controleren op de ontwikkeling van stoornissen in de impulsbeheersing (pathologisch gokgedrag, toegenomen libido, hyperseksualiteit, eetaanval, dwangmatig winkelen).
Vanwege een mogelijk groter risico op melanoom, met name bij hogere doses of langer durend gebruik, dienen verdachte huidlaesies door een gespecialiseerde arts te worden bekeken. Adviseer patiënten om bij nieuwe of veranderde huidlaesies medisch advies in te winnen.
Voorzichtigheid is geboden bij milde leverinsufficiëntie; toepassing bij matig verminderde leverfunctie voorkomen. Bij achteruitgang van de leverfunctie van mild naar matig de behandeling staken.
Bij rokers kan door inductie van CYP1A2 de rasagilinespiegel zijn verlaagd.
Onderzoeksgegevens: gebruik bij kinderen en adolescenten jonger dan 18 jaar wordt niet aangeraden omdat de veiligheid en werkzaamheid bij deze groep niet zijn vastgesteld.
Dit middel kan invloed hebben op de rijvaardigheid en het vermogen om machines te bedienen. Raadpleeg ‘Rij Veilig met Medicijnen’ van het IVM.
Waarschuwingen en voorzorgen
Wees bij aanvang van de behandeling voorzichtig bij een matig verminderde leverfunctie. Bij verslechtering van de leverfunctie van matig naar ernstig, de behandeling staken. Zie ook de rubriek Contra-indicaties.
Niet gebruiken bij een oftalmologische voorgeschiedenis met meer kans op gevolgen voor de retina, zoals een familiaire voorgeschiedenis van een erfelijke netvliesaandoening of van uveïtis.
Patiënten en verzorgers dienen goed op de hoogte te zijn van de gedragssymptomen van impulscontrolestoornissen die kunnen optreden bij gebruik, zoals dwanghandelingen, obsessieve gedachten, pathologisch gokgedrag, verhoogd libido, hyperseksualiteit, impulsief gedrag en compulsief geld uitgeven.
Onderzoeksgegevens: De veiligheid en werkzaamheid zijn bij kinderen < 18 jaar niet vastgesteld. De ervaring bij patiënten ouder dan 75 jaar is beperkt.
Overdosering
Symptomen
na inname van 3–100 mg: dysforie, hypomanie, hypertensieve crisis en serotoninesyndroom. Een overdosering kan een significante remming van zowel MAO-A als MAO-B geven.
Neem voor informatie over een vergiftiging met rasagiline contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum, vergiftigingen.info
Overdosering
Neem voor informatie over een vergiftiging met safinamide contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.
Eigenschappen
MAO-B-remmer die door selectieve remming van het enzym monoamineoxidase-B de afbraak van dopamine in de hersenen remt. Gebruik van rasagiline in een vroeg stadium van de ziekte van Parkinson kan aanvang met levodopatherapie uitstellen. De werking van gelijktijdig toegediend levodopa wordt verlengd en versterkt.
Kinetische gegevens
| F | ca. 36%. |
| T max | 0,5 uur. |
| V d | 3,5 l/kg. |
| Metabolisering | bijna volledig via de lever via CYP1A2 tot o.a. een actieve metaboliet (1-amino-indan). |
| Eliminatie | als metaboliet 63% via de urine en 22% met de feces en < 1% onveranderd. |
| T 1/2el | 0,6–2 uur. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
MAO-B-remmer die door selectieve remming van het enzym monoamineoxidase-B de afbraak van dopamine in de hersenen remt. Daarnaast niet-dopaminerge effecten: toestandsafhankelijke blokkering van de potentiaalgevoelige natriumkanalen en modulering van de gestimuleerde afgifte van glutamaat. In welke mate de niet-dopaminerge effecten bijdragen tot de algemene effecten, is niet vastgesteld. De werking van gelijktijdig toegediend levodopa wordt verlengd en versterkt.
Kinetische gegevens
| F | 95%. |
| T max | 1,8–2,8 uur. |
| V d | 2,36 l/kg. |
| Eiwitbinding | 88–90%. |
| Metabolisering | tot inactieve metabolieten via hydrolyse, oxidatie (niet via CYP-enzymen) en glucuronidering. |
| Eliminatie | vnl. in de urine uitgescheiden, < 10% onveranderd; > 1,5% in de feces. |
| T 1/2el | 20–30 uur. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
rasagiline hoort bij de groep MAO-B-remmers.
Groepsinformatie
safinamide hoort bij de groep MAO-B-remmers.