Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Terbinafine (hydrochloride) Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Tablet
- Sterkte
- 250 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Selsun XGVS OTC Opella Healthcare France SAS
- Toedieningsvorm
- Suspensie voor cutaan gebruik
- Sterkte
- 25 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- 60 ml, 120 ml
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Dermatomycosen: Bij de lokale behandeling van oppervlakkige tinea-infecties heeft terbinafine de voorkeur boven een imidazoolderivaat in verband met een kortere behandelduur en lagere smeerfrequentie. Bij oppervlakkige Candida-infecties zoals bij intertrigo heeft een imidazoolderivaat de voorkeur. Tinea pedis met mocassinpatroon wordt behandeld met oraal terbinafine. Pityriasis versicolor kan worden behandeld met seleensulfide, een lokaal imidazoolderivaat of lokaal terbinafine. Overweeg oraal itraconazol bij onvoldoende effect van lokale behandelingen of recidiverende pityriasis versicolor. Medicamenteuze behandeling van onychomycosen is meestal niet nodig. Geef desgewenst oraal terbinafine (teennagels) of oraal itraconazol (vingernagels). Overweeg miconazol nagellak als alternatief indien een oraal antimycoticum niet geschikt of gewenst is. Diepe dermatomycosen worden behandeld met oraal terbinafine.
Advies
Bij seborroïsch eczeem kunnen niet-medicamenteuze maatregelen, zoals regelmatig wassen met een pH-neutrale zeepvrije wasgel of shampoo zonder parfum, klachten verminderen. Bij seborroïsch eczeem in het gezicht en op de romp is ketoconazol crème eerste keus. Overweeg bij hoofdroos een behandeling met ketoconazol shampoo (voorkeur) of seleensulfide, tot de schilfering en/of korsten zijn verdwenen. Voeg bij een duidelijke ontstekingscomponent zoals roodheid en/of hardnekkige jeuk een klasse 2–corticosteroïd toe. In geval van ‘berg’ bij kinderen kan meestal volstaan worden met dagelijks wassen met een milde babyshampoo. Bij dikke plaques kan de schilferlaag worden afgeweekt met olie. Behandel bij onvoldoende effect met cutaan ketoconazol, tot de schilfering en/of korsten zijn verdwenen. Voeg in hardnekkige gevallen kortdurend een klasse 1-corticosteroïd toe.
Dermatomycosen: Bij de lokale behandeling van oppervlakkige tinea-infecties heeft terbinafine de voorkeur boven een imidazoolderivaat in verband met een kortere behandelduur en lagere smeerfrequentie. Bij oppervlakkige Candida-infecties zoals bij intertrigo heeft een imidazoolderivaat de voorkeur. Tinea pedis met mocassinpatroon wordt behandeld met oraal terbinafine. Pityriasis versicolor kan worden behandeld met seleensulfide, een lokaal imidazoolderivaat of lokaal terbinafine. Overweeg oraal itraconazol bij onvoldoende effect van lokale behandelingen of recidiverende pityriasis versicolor. Medicamenteuze behandeling van onychomycosen is meestal niet nodig. Geef desgewenst oraal terbinafine (teennagels) of oraal itraconazol (vingernagels). Overweeg miconazol nagellak als alternatief indien een oraal antimycoticum niet geschikt of gewenst is. Diepe dermatomycosen worden behandeld met oraal terbinafine.
Indicaties
Behandeling van infecties door dermatofyten gevoelig voor terbinafine:
- huidinfecties zoals tinea corporis, tinea cruris, tinea pedis en tinea manuum als orale therapie is aangewezen vanwege plaats, ernst en omvang van de infectie;
- infecties van de nagels (onychomycose);
- tinea capitis;
- door Trichophyton (zoals T. rubrum, T. mentagrophytes, T. verrucosum en T. violaceum), Microsporum canis en Epidermophyton floccosum.
Terbinafine is bij orale toediening niet effectief tegen pityriasis versicolor of vaginale candidiasis.
Gerelateerde informatie
Indicaties
- Seborroe van de hoofdhuid;
- Pityriasis versicolor.
Gerelateerde informatie
Doseringen
De tablet heeft een breukstreep waarmee per 125 mg is te doseren.
Geïndiceerde infecties
Volwassenen (incl. ouderen)
250 mg 1×/dag.
Kinderen ≥ 40 kg
250 mg 1×/dag.
Kinderen van 2 jaar en ouder én met een lichaamsgewicht van 20–40 kg
125 mg 1×/dag.
Verminderde nierfunctie, leverziekte: Zie de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen.
De behandelduur is afhankelijk van de plaats en ernst van de infectie, als richtlijn geldt:
- tinea pedis (interdigitaal, plantaris/mocassin-type): 2–6 weken;
- tinea corporis of tinea cruris: 2–4 weken;
- tinea capitis: 4 weken;
- infecties van de nagels:
- bij schimmelinfecties van de vingernagels is 6 weken meestal voldoende;
- bij schimmelinfecties van de teennagels is 12 weken meestal voldoende;
- bij slechte nagelgroei tot 6 mnd. of langer;
- het optimale klinisch effect wordt pas enkele maanden na mycologische genezing bereikt en is afhankelijk van de tijd die nodig is voor de groei van de gezonde nagel.
Toediening: De hele of halve tablet in zijn geheel innemen met wat water, bij voorkeur op hetzelfde tijdstip van de dag.
Doseringen
Niet toepassen op ontstoken of beschadigde huid (bv. na krabben).
De huid en het haar niet langer met de suspensie in contact laten komen dan voorgeschreven, omdat dan lokale irritatie en blaarvorming kunnen optreden.
Seborroe van hoofdhuid
Cutaan: De haren en hoofdhuid goed nat maken met warm water en eerst wassen met een gewone shampoo. Met 1–2 theelepels suspensie (5–10 ml, afhankelijk van de haarlengte) de hoofdhuid en haren goed inmasseren en 2–3 minuten laten inwerken. Schoonspoelen met water; bij beschadigd haar minimaal 5 min uitspoelen om verkleuring te vermijden (zie ook de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen). Deze behandeling herhalen en vervolgens de haren en de huid die met seleensulfide in contact kwamen weer grondig schoonspoelen met water, ook de huidplooien en genitale streek. Behandelduur: De eerste 2 weken 2×/week, de volgende 2 weken 1×/week, daarna naar behoefte.
Pityriasis versicolor
Cutaan: De suspensie aanbrengen op de aangedane plaatsen en laten schuimen met een kleine hoeveelheid water; 10 minuten laten inwerken, daarna zorgvuldig afspoelen. Behandelduur: 1×/dag gedurende 7 aansluitende dagen.
Toediening
- Vóór gebruik de suspensie krachtig schudden.
- Vermijd contact met ogen en slijmvliezen; zie ook de rubriek Waarschuwingen en Voorzorgen.
- Na gebruik zorgvuldig de handen wassen en nagels borstelen.
Bijwerkingen
Zeer vaak (> 10%): hoofdpijn. Opgeblazen/vol gevoel, dyspepsie, misselijkheid, buikpijn, diarree, verminderde eetlust. Gewrichtspijn, spierpijn (vaak als onderdeel van een allergische huidreactie). Huidreacties zoals erytheem en urticaria.
Vaak (1–10%): duizeligheid. Verminderd gezichtsvermogen. Depressie. Dysgeusie, incl. hypogeusie, ageusie (zijn meestal reversibel binnen enkele weken of maanden na het staken van de behandeling). Malaise, vermoeidheid.
Soms (0,1-1%): angst. Paresthesie, hypo-esthesie. Oorsuizen. Fotosensibilisatie, fotodermatosen, polymorfe lichteruptie. Koorts. Gewichtsafname. Anemie.
Zelden (0,01-0,1%): anafylactische reactie, serumziekte-achtige reactie. Stevens-Johnsonsyndroom (SJS), toxische epidermale necrolyse (TEN). Stijging van leverenzymwaarden, hepatitis, cholestase, geelzucht. Neutropenie, trombocytopenie.
Zeer zelden (< 0,01%): anafylactoïde reacties, angio-oedeem, manifestatie of verergering van cutane en systemische lupus erythematodes (SLE). (Ernstig) leverfalen gevolgd door levertransplantatie of overlijden (bij de meeste gemelde gevallen was sprake van een ernstige onderliggende systemische aandoening). Erythema multiforme, exfoliatieve dermatitis, bulleuze dermatitis, acute gegeneraliseerde exanthemateuze pustulose (AGEP), psoriasiforme erupties of exacerbatie van psoriasis, alopecia. Onregelmatige menstruatie, doorbraakbloedingen. Draaiduizeligheid. Agranulocytose, pancytopenie.
Verder zijn gemeld: vasculitis. Geneesmiddelexantheem met eosinofilie en systemische symptomen (DRESS-syndroom). Wazig zien. Verminderd reukvermogen/anosmie (kan irreversibel zijn). Gehoorverlies. Pancreatitis. Rabdomyolyse. Griepachtige verschijnselen. Stijging creatinekinase.
Bijwerkingen
Zeer zelden (< 0,01%): lokale irritatie, branderig gevoel. Blaarvorming (bij te lange inwerktijd van seleensulfide). Sneller vet worden van haar en hoofdhuid (rebound effect), haaruitval, haarverkleuring. Absorptie (bij langdurig frequent gebruik op beschadigde huid) kan leiden tot seleenintoxicatie (maag-darmstoornissen, verlies van eetlust, hevig transpireren, tremoren, lethargie, asthenie, knoflookgeur van de uitgeademde lucht).
Interacties
Effecten van terbinafine op andere geneesmiddelen
Terbinafine remt CYP2D6. De toxiciteit van geneesmiddelen die vnl. door CYP2D6 worden gemetaboliseerd en een smalle therapeutische breedte hebben kan toenemen, zoals van sommige:
- tricyclische antidepressiva; o.a. amitriptyline, nortriptyline, clomipramine en imipramine (terbinafine verlaagt de klaring van desipramine (actieve metaboliet van imipramine) met 82%);
- SSRI's;
- MAO-remmers van het type B;
- β-blokkers, waaronder metoprolol;
- anti-aritmica (klasse Ia, b en c; o.a. flecaïnide, propafenon).
Bij normal metabolizers van dextromethorfan (CYP2D6-substraat), verhoogde terbinafine in klinisch onderzoek de dextromethorfan/dextrorfan (actieve metaboliet)-ratio in urine tot het 16- tot 97-voudige; zo werd een genotype normal metabolizer door terbinafine omgezet in fenotype poor metabolizer.
Terbinafine verhoogt de klaring van ciclosporine met 15%.
Effecten van andere geneesmiddelen op terbinafine
Een geneesmiddel dat het cytochroom P450-enzymsysteem remt kan de plasmaklaring van terbinafine doen afnemen. Een geneesmiddel dat het metabolisme van terbinafine stimuleert kan de plasmaklaring van terbinafine versnellen. Als gelijktijdig gebruik van dergelijke geneesmiddelen noodzakelijk is, kan het nodig zijn de dosering van de terbinafine dienovereenkomstig aan te passen.
- Fluconazol, ketoconazol en amiodaron kunnen door remming van zowel CYP2C9 als CYP3A4 de blootstelling aan terbinafine verhogen. Bij fluconazol is dit met 69%; de Cmax neemt met 52% toe.
- Cimetidine (aspecifieke CYP-remmer) kan de eliminatie van terbinafine met 33% vertragen.
Interacties
Er zijn van dit middel geen interacties bekend.
Zwangerschap
Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens voor een goede risico-inschatting. Uit een studie met ruim 500 voorschriften voor oraal terfinafine in het 1e trimester (en bijna 900 in de eerste 22 weken) blijkt geen verhoogd risico op aangeboren afwijkingen of een miskraam. Analyse van hetzelfde cohort op vroeggeboorte, 'small for gestational age' (SGA), een laag geboortegewicht en intra-uteriene sterfte, laat eveneens geen verhoogd risico zien. Bij dieren geen aanwijzingen voor schadelijkheid.
Advies: Alleen op strikte indicatie gebruiken. Weeg, zeker in het 1e trimester, af tegen de ernst van de infectie.
Zwangerschap
Teratogenese: Bij de mens geen aanwijzingen voor schadelijkheid, mits gebruikt op de intacte huid.
Advies: Kan worden gebruikt op de intacte huid.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja, en kan daar ophopen. En terbinafine wordt oraal goed geabsorbeerd.
Farmacologisch effect: Het is onbekend of terbinafine bijwerkingen veroorzaakt bij de zuigeling.
Advies: Het gebruik van dit geneesmiddel óf het geven van borstvoeding ontraden.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Onbekend. Mits gebruikt op de intacte huid is de absorptie van seleensulfide minimaal.
Farmacologisch effect: Er worden geen effecten op de zuigeling verwacht.
Advies: Kan waarschijnlijk veilig worden gebruikt op de intacte huid. De mond/huid van de zuigeling mag echter niet in contact komen met seleensulfide. Als de borst wordt behandeld, de patiënte instrueren om het gebied rond de borst vóór het voeden schoon te maken. Spoel de suspensie volgens het doseervoorschrift af na 10 minuten.
Contra-indicaties
- Ernstige leverinsufficiëntie.
Contra-indicaties
- acute, ernstige ontsteking van de huid.
Waarschuwingen en voorzorgen
Niet gebruiken bij een chronische of actieve leverziekte; zie ook rubriek Contra-indicaties. Hepatotoxiciteit kan optreden bij patiënten met en zonder bestaande leveraandoening. Vóór behandeling, en bij langere kuren regelmatig tijdens de behandeling de leverfunctie controleren (bv. na 4–6 weken behandeling). Instrueer de patiënt om zich direct te melden als er tekenen van leverschade ontstaan zoals geelzucht, donkere urine, lichte/bleke ontlasting, onverklaarde aanhoudende misselijkheid, braken, buikpijn (rechts in de bovenbuik), verminderde eetlust/anorexie, jeuk en vermoeidheid. Evalueer dan onmiddellijk de leverfunctie; bij verhoogde waarden van de leverfunctietesten deze behandeling direct staken.
Bij optreden van progressieve huidafwijkingen, zoals jeuk, uitgebreide huidaandoeningen, betrokkenheid van de mucosa, en/of met bv. keelpijn en/of koorts, de toediening staken. Wees voorzichtig bij bestaande psoriasis of cutane/systemische lupus erythematodes (SLE), vanwege de kans op een verergering van deze aandoeningen.
Bij optreden van bloedbeeldafwijkingen de oorzaak achterhalen en zonodig de behandeling staken. Bij het optreden van hoge koorts of keelpijn onderzoek uitvoeren naar hematologische reacties.
Onvoldoende onderzocht: Er zijn volgens de fabrikant onvoldoende gegevens over de werkzaamheid en effectiviteit bij:
- (matig-)ernstig verminderde nierfunctie (creatinineklaring ≤ 50 ml/min of een serumcreatinine > 300 micromol/l); de toepassing hierbij wordt niet aanbevolen;
- kinderen < 2 jaar.
Waarschuwingen en voorzorgen
Toediening: vermijd contact met ogen en slijmvliezen. Bij contact met de ogen direct spoelen met water omdat blootstelling van de suspensie in de ogen kan leiden tot oogletsel zoals hoornvliesbeschadiging.
Overweeg de behandeling te staken als lokale irritatie aanhoudt.
Haarverkleuring: Bij toepassing op beschadigd haar (bv. na verven, bleken, permanent) of bij grijs of wit haar, kan door de suspensie verkleuring van het haar optreden. Daarom direct na gebruik het haar grondig uitspoelen, minimaal 5 minuten.
Metalen voorwerpen kunnen worden aangetast: vóór het aanbrengen sieraden af- of uitdoen, denk hierbij bv. aan: ringen, armbanden, oorbellen, halskettingen, haarspelden en piercings.
Kinderen: Vanwege het ontbreken van gegevens over de veiligheid wordt het gebruik bij kinderen afgeraden.
Overdosering
Symptomen
Hoofdpijn, misselijkheid, braken, (boven)buikpijn, duizeligheid.
Therapie
Geactiveerde kool toedienen.
Zie voor meer symptomen en de behandeling de monografie op vergiftigingen.info.
Eigenschappen
Breedspectrum antimycoticum, behorend tot de allylaminen. Terbinafine remt het enzym squaleenepoxidase in de celmembraan van de schimmel. Squaleenepoxidase is een belangrijk enzym voor de biosynthese van sterol (1e stap). Remming resulteert in een tekort aan ergosterol en in een intracellulaire stapeling van squaleen, wat leidt tot schimmelceldood.
Bij lage concentraties heeft terbinafine een fungicide werking tegen dermatofyten en schimmels:
- Dermatofyten, o.a.:
- Trichophyton (bv. T. rubrum, T. mentagrophytes, T. verrucosum, T. violaceum);
- Microsporum (bv. M. canis) en Epidermophyton (bv. E. floccosum);
- Schimmels: bv. Aspergillus en bepaalde dimorfe schimmels (bv. Blastomyces).
Tegen gisten heeft het een fungicide of fungistatische werking, afhankelijk van de soort. Terbinafine is onvoldoende werkzaam tegen de meeste gisten van de Candida spp. en Malassezia.
Kinetische gegevens
| Resorptie | goed; > 70%. |
| F | ca. 50% als gevolg van 'first-pass' metabolisme. De biologische beschikbaarheid wordt matig beïnvloed door voedsel (toename AUC met < 20%); een dosisaanpassing is niet nodig. |
| T max | 1,5 uur. |
| Overig | Terbinafine dringt snel door de dermis heen en cumuleert in het lipofiele stratum corneum. Het wordt ook uitgescheiden in talg, waardoor hoge concentraties ontstaan in haarfollikels, haren en huid met veel talg. Binnen enkele weken dringt het ook door in de nagelplaat. Terbinafine blijft weken tot maanden na discontinuering van de behandeling aanwezig in deze weefsels. |
| Eiwitbinding | ≥ 99%. |
| Metabolisering | snel en uitgebreid in de lever door diverse CYP-iso-enzymen, waarvan CYP2C9, CYP1A2, CYP3A4, CYP2C8 en CYP2C19 het meest bijdragen. Terbinafine wordt omgezet tot inactieve metabolieten. |
| Eliminatie | vnl. met de urine als metabolieten. |
| T 1/2el | ca. 16,5 dag, bij een verminderde nier- en/of leverfunctie trager. |
| Overig | Bij een nierinsufficiëntie met een creatinineklaring < 50 ml/min of reeds bestaande leverziekte kan de klaring met ca. 50% afnemen. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
Seleensulfide (SeS2) is een antimycoticum voor lokaal dermatologisch gebruik. Het heeft een sterk fungistatische werking tegen Malassezia furfur (voorheen Pityrosporum ovale), een schimmel (gist) die deel uitmaakt van de natuurlijke flora van de oppervlakkige lagen van de huid en hoofdhuid. Seleensulfide heeft tevens een antibacteriële en antimitotische werking. Bij seborroe van de hoofdhuid vertraagt het de groei van zowel hyperproliferatieve als normale cellen. Een antimitotisch werkingsmechanisme wordt verwacht, aangezien seleensulfide de incorporatie van radioactief gelabeld thymidine in het DNA van epitheelcellen van de huid vertraagt.
Naast Malassezia furfur zijn de volgende schimmels in vitro over het algemeen gevoelig voor seleensulfide:
- Gisten: andere Pityrosporum spp.
- Dermatofyten: Microsporum spp. inclusief M. audouinii en M. canis, Trichophyton spp. inclusief T. schoenleinii en T. tonsurans.
Kinetische gegevens
| Resorptie | vrijwel niet door de intacte huid; na inwrijven is slechts een geringe verhoging van de uitscheiding van seleen in de urine vastgesteld. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
terbinafine (systemisch) hoort bij de groep antimycotica, overige.
Groepsinformatie
seleensulfide hoort bij de groep antimycotica, overige.