aminolevulinezuur
Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Alacare (als hydrochloride) XGVS Pharmanovia Benelux BV
- Toedieningsvorm
- Pleister
- Sterkte
- 8 mg
- Verpakkingsvorm
- 4 cm²
Bevat 2 mg/cm².
Gliolan (als hydrochloride) XGVS Pharmanovia Benelux BV
- Toedieningsvorm
- Poeder voor drank
- Sterkte
- 30 mg/ml
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Geef bij multipele actinische keratose laesies (actinische veldveranderingen) in de tweedelijnszorg 5-FU-crème. Bij onvoldoende effect bij een eerste behandeling, eventueel de behandeling herhalen. Overweeg imiquimodcrème 5 % bij eerder geen of onvoldoende effect van 5-FU-crème of indien de smeerfrequentie van 5-FU-crème niet behaald kan worden. Bij onvoldoende effect, kan de behandeling worden herhaald. Overweeg methylaminolevulinaat met fotodynamische therapie of daglicht fotodynamische therapie indien de patiënt het veld niet kan bereiken of non-compliant is.
Indicaties
Cutaan
- Licht tot matig ernstige actinische keratose in het gezicht en op de hoofdhuid (onbehaarde gebieden; graad 1 en 2 volgens Olsen) bij volwassenen.
Systemisch
- Visualisatie van maligne weefsel bij het operatief verwijderen van maligne gliomen (WHO-graad III en IV).
Gerelateerde informatie
Doseringen
Actinische keratose
Volwassenen
Cutaan: binnen een enkele behandelsessie fotodynamische therapie (FDT), max. 8 pleisters aanbrengen op 8 verschillende laesies. De pleister moet de laesie geheel bedekken. Indien noodzakelijk een pleister extra bevestigen met een kleefpleister. Na 4 uur de pleisters verwijderen en de belichtingtherapie beginnen. Belichten met een rode lichtbron met een smal spectrum 630 ± 3 nm en een lichtdosis van ca. 37 J/cm². Na drie maanden de behandelde laesies beoordelen.
Toediening: aminolevulinezuur niet toepassen op bloedende laesies. Contact met ogen, oren, neusgaten, mond of slijmvliezen vermijden; bij accidenteel contact spoelen met water. Tijdens de fotodynamische behandeling een beschermende bril dragen.
Visualisatie van maligne gliomen
Volwassenen (incl. ouderen)
Oraal: 20 mg/kg lichaamsgewicht 3 uur (2-4 uur) vóór de anesthesie toedienen.
Indien de operatie langer dan 12 uur wordt uitgesteld, moet deze worden gepland op de volgende dag of later. Een tweede dosis 2-4 uur vóór de anesthesie toedienen.
Bijwerkingen
Cutaan
De meeste lokale bijwerkingen doen zich voor tijdens of na de therapie en houden meestal 1–2 weken aan, in zeldzame gevallen echter langer. Bijwerkingen die vóórkomen na alleen het aanbrengen van de pleister (dus nog vóór de belichting) zijn (bij ca. 33%) jeuk, branderigheid en erytheem.
Zeer vaak (> 10%): irritatie, erytheem, pijn (waaronder brandende pijn), jeuk, korstvorming, exfoliatie op de behandelde plaats.
Vaak (1-10%): hyper-/hypopigmentatie, blaasjes, afscheiding, pustels, erosie, zwelling/oedeem, bloeding op de behandelde plaats. Hoofdpijn.
Soms (0,1-1%): branderigheid, ontsteking, zweervorming, pyodermie, excoriatie, verkleuring op de behandelde plaats. Epistaxis. Angst. Verhoogde waarden alanine-aminotransferase (ALAT).
Systemisch
Zeer vaak (> 10%): anemie, trombocytopenie, leukocytose. Stijging van ALAT, ASAT, γ-GT, bilirubine en amylase in het bloed.
Vaak (1-10%): misselijkheid, braken. Neurologische aandoening (bv. hemiparese, afasie, convulsie, hemianopsie. Trombo-embolie.
Soms (0,1-1%): hypotensie. Hersenoedeem. Fotosensibilisatiereactie, fotodermatose.
Zeer zelden (< 0,01%): hypo-esthesie. Diarree.
Interacties
Bij lokale toepassing gelijktijdig gebruik met andere lokale middelen vermijden.
Bij lokale toepassing gelijktijdig gebruik met immunosuppressiva vermijden aangezien een inflammatoire respons belangrijk is voor het effect van fotodynamische therapie.
Geneesmiddelen met een bekend fototoxisch of fotoallergeen vermogen (bv. thiazide-diuretica, sulfonamiden, sulfonylureumderivaten, fenothiazinen, fluorchinolonen, tetracyclinen, griseofulvine en sint-janskruid) versterken de fotosensibilisatiereactie. Dergelijke middelen vermijden, bij systemische toediening tot twee weken na toediening.
Bij systemische toediening gelijktijdig gebruik van andere potentieel hepatotoxische geneesmiddelen vermijden.
Zwangerschap
Teratogenese: Bij de mens onvoldoende gegevens. Bij dieren zijn er aanwijzingen voor embryotoxiciteit na systemisch gebruik en gelijktijdige blootstelling aan licht.
Advies: Systemisch gebruik is gecontra-indiceerd. Uit voorzorg wordt cutaan gebruik ontraden.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Onbekend.
Advies: Het geven van borstvoeding wordt ontraden gedurende 48 uur na cutaan gebruik en gedurende 24 uur na systemisch gebruik.
Contra-indicaties
- overgevoeligheid voor porfyrinen.
- acute of chronische porfyrie;
- cutaan: bekende fotodermatosen met verschillende pathologie en frequentie zoals:
- metabole stoornissen (bv. aminoacidurie);
- idiopathische of immunologische aandoeningen (bv. polymorfe lichteruptie);
- genetische aandoeningen (bv. xeroderma pigmentosum);
- ziekten geïnduceerd of verergerd door blootstelling aan zonlicht (bv. lupus erythematodes, pemphigus erythematodes).
Zie voor meer contra-indicaties de rubriek Zwangerschap.
Waarschuwingen en voorzorgen
Cutaan
Zonlicht/UV: een eventuele UV-therapie vóór de behandeling onderbreken; gedurende circa 48 uur na de behandeling blootstelling van de laesie en de omliggende huid aan zonlicht vermijden.
Aminolevulinezuur niet toepassen op bloedende laesies.
Onderzoeksgegevens: er is geen ervaring met het toepassen bij ernstige actinische keratosen (graad 3 volgens Olsen), tatoeages, lokale ontstekingen (bv. infectie, psoriasis, eczeem) en huidtumoren. Daarnaast is er geen ervaring bij het behandelen van actinische keratose laesies op een donkere tot zeer donkere huid (Fitzpatrick-classificatie huidtype V of VI voor zonlichtgevoeligheid).
Systemisch
Fout-positieve en fout-negatieve resultaten kunnen voorkomen bij gebruik van aminolevulinezuur voor de intraoperatieve visualisatie van maligne gliomen.
Wees voorzichtig bij reeds bestaande cardiovasculaire ziekte, omdat systemisch gebruik gepaard kan gaan met (pulmonale) hypotensie.
Vermijd gedurende 24 uur na toediening blootstelling van ogen en huid aan sterke lichtbronnen (zon of gerichte binnenhuisverlichting).
Niet onderzocht: de veiligheid en werkzaamheid bij een verminderde nier- of leverfunctie en bij kinderen (< 18 j.) zijn niet vastgesteld.
Eigenschappen
5-aminolevulinezuur (5-ALA) wordt in het lichaam omgezet in protoporfyrine IX (PPIX), een fotoactieve, fluorescente verbinding die zich intracellulair ophoopt in epithelia en tumorweefsels. Bij belichting met blauw licht na systemische toediening ontstaat fluorescentie-emissie van rood licht bij het tumorweefsel. Hierbij licht solide tumorweefsel rood op, infiltrerende tumorcellen vaag roze en normaal hersenweefsel blijft blauw. Bij belichting met rood licht ontstaan na lokale toediening vrije zuurstofradicalen, die de blootgestelde doelcellen van de actinische keratose laesies beschadigen en doden.
Kinetische gegevens
| Resorptie | Na systemische toediening wordt 5-ALA snel en volledig geabsorbeerd. Na lokale toediening is er geen sprake van een relevante systemische absorptie. |
| T max | 0,5–2 uur (5-ALA) en 4 uur (PPIX). |
| Metabolisering | wordt voornamelijk opgenomen door de lever, nieren, endotheel en huid en door maligne gliomen. 5-ALA wordt intracellulair omgezet in fluorescente porfyrinen, voornamelijk PPIX. |
| Eliminatie | 5-ALA wordt voor ca. 30% binnen 12 uur ongewijzigd uitgescheiden in de urine. |
| T 1/2el | 1–3 uur. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
aminolevulinezuur hoort bij de groep sensitizers bij fotodynamische en radiotherapie.