tadalafil
Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Adcirca
Bijlage 2
Eli Lilly Nederland
- Toedieningsvorm
- Tablet, omhuld
- Sterkte
- 20 mg
Cialis XGVS Eli Lilly Nederland
- Toedieningsvorm
- Tablet, omhuld
- Sterkte
- 5 mg, 10 mg, 20 mg
Tadalafil XGVS Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Tablet, omhuld
- Sterkte
- 5 mg, 10 mg, 20 mg
Talmanco
Bijlage 2
Viatris Netherlands bv
- Toedieningsvorm
- Tablet, omhuld
- Sterkte
- 20 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Bij erectiele disfunctie met een overwegend lichamelijke oorzaak bestaat de behandeling uit leefstijladviezen, hulpmiddelen of een fosfodi-esterase-5-remmer (PDE-5-remmer). Baseer de keuze van een PDE-5-remmer op werkingsduur, comorbiditeit, bijwerkingen en de prijs. Bij een overwegend psychische oorzaak kan de huisarts zelf adviezen geven of verwijzen naar een seksuoloog. In de tweedelijnszorg kan eventueel alprostadil (intra-urethraal) of een combinatie van fentolamine en papaverine (intracaverneus) worden toegepast door een ervaren behandelaar.
De begeleiding van mannen met aspecifieke mictieklachten, 'lower urinary tract symptoms' (LUTS), bestaat uit uitleg en niet-medicamenteuze adviezen. Het effect van medicamenteuze behandeling bij aspecifieke mictieklachten bij mannen, is zeer beperkt en meestal niet klinisch relevant. Dit komt waarschijnlijk doordat het werkingsmechanisme alleen gericht is op de prostaat- of blaasfunctie, terwijl de klachten vaak een multifactoriële oorzaak hebben. Overweeg medicatie alleen wanneer een niet-medicamenteuze behandeling onvoldoende helpt en de patiënt veel klachten heeft.
Alleen bij mannen met aspecifieke mictieklachten die daarnaast ook erectiele disfunctie met een behandelwens hebben, kan, volgens het NHG, tadalafil overwogen worden in plaats van een α1-blokker.
Pulmonale hypertensie (PH) is een zeldzame, complexe aandoening die vraagt om een specialistische, multidisciplinaire behandeling. Verschillende oorzaken kunnen ten grondslag liggen aan de ontwikkeling van PH. Het doel van de behandeling is verbetering van de kwaliteit van leven, remming van de ziekteprogressie en het voorkómen van een longtransplantatie. Endotheline-antagonisten, fosfodi-esterase-5-remmers, prostacycline-analogen, en de guanylaatcyclasestimulator riociguat worden vooral ingezet bij pulmonale arteriële hypertensie (PAH; klinische classificatie PH groep 1), en (offlabel) bij chronische trombo-embolische pulmonale hypertensie (CTEPH, groep 4). Bij de keuze van het geneesmiddel spelen naast de ernst van de ziekte ook individuele patiëntgerichte factoren een rol. Combineren van middelen is meestal zinvol.
Aan de vergoeding van tadalafil (bij pulmonale arteriële hypertensie) zijn voorwaarden verbonden, zie Regeling zorgverzekering, bijlage 2.
Indicaties
Cialis, generiek tadalafil
- Erectiele disfunctie bij volwassen mannen. Voor de werkzaamheid is seksuele prikkeling noodzakelijk.
- Benigne prostaathyperplasie (BPH) bij volwassen mannen.
Adcirca, Talmanco en sommige generieke tadalafil
- Pulmonale arteriële hypertensie (PAH) WHO-klasse II en III bij kinderen ≥ 2 jaar (Adcirca, Sandoz) en volwassenen. Werkzaamheid bij volwassenen is aangetoond bij idiopatische pulmonale hypertensie en pulmonale hypertensie geassocieerd met bindweefselziekte.
Gerelateerde informatie
Doseringen
De behandeling van pulmonale arteriële hypertensie dient alleen geïnitieerd en gecontroleerd te worden door een arts met ervaring met dergelijke behandelingen. Bij klinische achteruitgang alternatieve therapieën overwegen.
Erectiele disfunctie
Volwassen mannen (incl. ouderen)
In het algemeen geldt het 'zo nodig' gebruik: 10 mg, in te nemen ten minste 30 minuten vóór de seksuele activiteit. Bij onvoldoende respons 20 mg. Niet meer dan 1 dosis op een dag innemen. Bij regelmatig gebruik (≥ 2×/week) kan gekozen worden voor het 'dagelijks gebruik': 5 mg 1×/dag op een vast tijdstip. Vanwege het ontbreken van een breukgleuf is een lagere dosering niet mogelijk. Regelmatig beoordelen of het dagelijkse regime nog geschikt is.
Verminderde nierfunctie: bij een licht tot matig verminderde nierfunctie is een aanpassing van de dosis niet nodig. Bij een ernstig verminderde nierfunctie (creatinineklaring ≤ 30 ml/min) is de maximale dosis 10 mg. Een dagelijks regime wordt bij een ernstig verminderde nierfunctie niet aanbevolen.
Verminderde leverfunctie: bij een verminderde leverfunctie is de dosis 10 mg; er zijn geen gegevens over het gebruik van een hogere dosis. Er zijn weinig gegevens over het gebruik bij een ernstig verminderde leverfunctie (Child-Pughscore 10–15), daarom de patiënt zorgvuldig controleren op bijwerkingen. Een dagelijks regime wordt bij een ernstig verminderde leverfunctie niet aanbevolen.
Benigne prostaathyperplasie (BPH)
Volwassen mannen (incl. ouderen)
5 mg 1×/dag. Deze dosering geldt ook voor de combinatie erectiestoornis en BPH.
Verminderde nierfunctie: bij een licht tot matig verminderde nierfunctie is een aanpassing van de dosis niet nodig. Bij een ernstig verminderde nierfunctie (creatinineklaring ≤ 30 ml/min) wordt het gebruik niet aanbevolen.
Verminderde leverfunctie: een aanpassing van de dosis is niet nodig. Er zijn weinig gegevens over het gebruik bij een ernstig verminderde leverfunctie (Child-Pughscore 10–15), daarom de patiënt zorgvuldig controleren op bijwerkingen.
Pulmonale arteriële hypertensie, WHO-klasse II en III
Volwassenen (incl. ouderen), en kinderen ≥ 2 jaar met een lichaamsgewicht ≥ 40 kg
40 mg 1×/dag,
Kinderen ≥ 2 jaar en lichaamsgewicht < 40 kg
20 mg 1×/dag.
Verminderde nierfunctie: bij volwassenen en kinderen ≥ 40 kg, bij een licht tot matig verminderde nierfunctie 20 mg 1×/dag, zo nodig op geleide van werkzaamheid en verdraaglijkheid verhogen naar 40 mg 1×/dag. Bij kinderen ≥ 2 jaar en < 40 kg, bij een licht tot matig verminderde nierfunctie 10 mg 1×/dag, zo nodig verhogen naar 20 mg 1×/dag. Bij een ernstig verminderde nierfunctie (creatinineklaring ≤ 30 ml/min) wordt het gebruik niet aanbevolen.
Verminderde leverfunctie: bij volwassenen en kinderen ≥ 40 kg, bij een licht tot matig verminderde leverfunctie 20 mg 1×/dag. Bij kinderen ≥ 2 jaar en < 40 kg, bij een licht tot matig verminderde leverfunctie 10 mg 1×/dag. Vanwege de beperkte ervaring de patiënt zorgvuldig controleren en de noodzaak van het gebruik regelmatig evalueren. Gebruik bij een ernstig verminderde leverfunctie (Child-Pughscore 10–15) is niet onderzocht en wordt niet aanbevolen.
Vergeten dosis: alleen als de toediening nog op dezelfde dag plaatsvindt, deze alsnog innemen. Uitbraken dosis: geen extra dosis innemen.
Bijwerkingen
Bij erectiele disfunctie of benigne prostaathypertrofie
Vaak (1-10%): hoofdpijn, syncope, blozen, neusverstopping. Dyspepsie. Spierpijn, rugpijn, pijn in de extremiteiten.
Soms (0,1-1%): overgevoeligheidsreacties. Bloeddrukveranderingen, duizeligheid, tachycardie, pijn op de borst, palpitaties. Vermoeidheid, perifeer oedeem. Misselijkheid, braken, gastro-oesofageale reflux, buikpijn. Huiduitslag. Wazig zien, oogpijn. Dyspneu, epistaxis, tinnitus. Hematurie. Langdurige erecties.
Zelden (0,01-0,1%): instabiele angina pectoris, ventriculaire aritmieën, myocardinfarct, bij bestaande risicofactoren tevens CVA en TIA, plotselinge hartdood. Priapisme, bloeding van de penis, hematospermie. Migraine, convulsies, voorbijgaande amnesie. Gezichtsoedeem, gezwollen oogleden. Conjunctieve hyperemie, gezichtsvelddefect, retinale bloedvatafsluiting, niet-arteritisch anterieur ischemisch oogzenuwlijden ('non-arteritic anterior ischaemic optic neuropathy' (NAION)). Plotselinge doofheid. Hyperhidrose, urticaria, Stevens-Johnsonsyndroom, exfoliatieve dermatitis.
Verder is gemeld: centrale sereuze chorioretinopathie, meestal voorbijgaand na staken van tadalafil.
Ouderen (> 65 jaar): relatief frequenter komen voor: diarree, duizeligheid (vooral > 75 jaar) en angio-oedeem (vooral ≥ 75 jaar).
Bij pulmonale hypertensie
Vaak (1-10%): overgevoeligheidsreacties. Hypotensie. Braken, wazig zien, bloedneus, toegenomen uterusbloeding. Migraine, hoofdpijn. Pijn op de borst, palpitaties. Gastro-oesofageale reflux. Huiduitslag. Gezichtsoedeem.
Soms (0,1-1%): convulsies, voorbijgaande amnesie. Hypertensie, tachycardie, plotselinge hartdood. Hyperhidrose. Urticaria. Priapisme. Hematurie, bloeding van de penis, hematospermie.
Verder zijn gemeld: instabiele angina pectoris, ventriculaire aritmie, myocardinfarct. Beroerte. Vervormd, vervaagd, wazig centraal zicht of plotselinge vermindering van het gezichtsvermogen, gezichtsvelddefect, niet-arteritisch anterieur ischemisch oogzenuwlijden ('non-arteritic anterior ischaemic optic neuropathy' (NAION)), centrale sereuze chorioretinopathie (meestal voorbijgaand na staken van tadalafil), retinale bloedvatafsluiting. Stevens-Johnsonsyndroom, exfoliatieve dermatitis. Langdurige erecties. Plotseling gehoorverlies.
Interacties
Comedicatie met nitraten, stikstofmonoxidedonoren (incl. partydrugs, 'poppers') en stimulators van guanylaatcyclase (zoals riociguat) is gecontra-indiceerd vanwege een potentiëring van het hypotensieve effect; in dit kader kan ook een ernstige reactie optreden met nicorandil.
Niet combineren met andere middelen ter behandeling van erectiele disfunctie wegens ontbreken van gegevens.
Combinatie met antihypertensiva kan het bloeddrukverlagend effect versterken. Comedicatie met alfablokkers, zoals doxazosine, wordt niet aanbevolen in verband met mogelijk optreden van symptomatische hypotensie.
Gelijktijdig gebruik van matig-sterke tot sterke CYP3A4-remmers zoals itraconazol, ketoconazol, erytromycine, claritromycine, ritonavir en grapefruit-/pompelmoessap kunnen de plasmaspiegel van tadalafil klinisch belangrijk verhogen en CYP3A4-inductoren zoals rifampicine, fenytoïne, carbamazepine en bosentan kunnen de plasmaspiegel verlagen.
In combinatie met theofylline kan de hartslag licht versnellen.
De werkzaamheid en veiligheid van een combinatie van tadalafil en een prostacycline-analoog zijn niet onderzocht.
Zwangerschap
Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens. Bij dieren geen aanwijzingen voor schadelijkheid.
Advies: Gebruik ontraden.
Vruchtbaarheid: Bij mannen is een daling van de spermaconcentratie gemeld.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Onbekend. Ja, bij dieren.
Advies: Het gebruik van dit geneesmiddel óf het geven van borstvoeding ontraden.
Contra-indicaties
- myocardinfarct binnen de afgelopen 90 dagen;
- hypotensie (< 90/50 mmHg);
- visusverlies in één oog als gevolg van een niet-arteritisch anterieur ischemisch oogzenuwlijden wel of niet gerelateerd aan eerdere blootstelling aan een PDE-5-remmer.
Bij erectiele disfunctie ook:
- hartfalen ≥ NYHA-klasse II in de laatste zes maanden;
- een CVA in de laatste zes maanden;
- onvoldoende tot controle gebrachte hypertensie;
- onvoldoende tot controle gebrachte aritmie;
- instabiele angina pectoris;
- angineuze klachten tijdens seksuele gemeenschap.
Zie voor meer contra-indicaties de rubriek Interacties.
Waarschuwingen en voorzorgen
Wees voorzichtig bij anatomische deformatie van de penis (angulatie, fibrose, ziekte van Peyronie) en bij ziekten die predisponeren tot priapisme (sikkelcelanemie, multipel myeloom, leukemie). Instrueer om bij een erectie die langer dan 4 uur aanhoudt medische hulp te zoeken. Wees voorzichtig bij hogere gevoeligheid voor vaatverwijders (zoals bij vochtdepletie, autonome disfunctie, linker ventrikel uitstroom-obstructie, multipel systeem atrofie).
Laat de patiënt zich direct melden bij het optreden van plotselinge visusstoornis, verminderde gezichtsscherpte en/of vervormd, vervaagd of wazig centraal zicht; staak de behandeling en verricht onmiddellijk specialistisch oogonderzoek. Gebruik wordt niet aanbevolen bij patiënten met erfelijke degeneratieve aandoeningen aan de retina, waaronder retinitis pigmentosa, wegens ontbreken van gegevens.
Laat de patiënt zich direct melden bij plotseling optredend verminderd gehoor. Plotselinge doofheid is gemeld; in een aantal gevallen was er sprake van andere risicofactoren zoals gevorderde leeftijd, diabetes mellitus, hypertensie, geassocieerde bindweefselaandoeningen en eerder voorgekomen gehoorverlies.
Voorafgaand aan de behandeling vanwege erectiele disfunctie of benigne prostaathypertrofie, de cardiovasculaire status beoordelen. Dagelijks gebruik wordt niet aanbevolen bij ernstig gestoorde nierfunctie (creatinineklaring ≤ 30 ml/min). Wees voorzichtig bij een ernstige leverfunctiestoornis (Child-Pughscore 10–15). De werkzaamheid is niet vastgesteld bij een erectiestoornis door een bekkenoperatie of radicale niet-zenuwsparende prostatectomie.
Vanwege het ontbreken van onderzoeksgegevens en ervaring wordt gebruik bij pulmonale hypertensie ontraden bij klinisch significante aorta- en mitralisklepaandoening, pericardconstrictie, restrictieve of congestieve cardiomyopathie, significante linkerventrikeldisfunctie, levensbedreigende aritmieën, symptomatische kransslagaderaandoening en onvoldoende gecontroleerde hypertensie. De werkzaamheid is niet vastgesteld voor pulmonale hypertensie WHO-klasse IV; de baten/risico-verhouding is niet bekend voor WHO-klasse I. Indien zich tijdens de behandeling een levensbedreigend pulmonaal oedeem ontwikkelt, de diagnose pulmonale hypertensie geassocieerd met pulmonale occlusieve aandoeningen overwegen.
Toepassing bij ernstige nier- of leverfunctiestoornis wordt niet aanbevolen.
De werkzaamheid en veiligheid bij kinderen < 2 jaar zijn onvoldoende vastgesteld.
Overdosering
Zie voor symptomen en behandeling vergiftigingen.info.
Eigenschappen
Tadalafil is een selectieve, reversibele remmer van het enzym cGMP-specifieke fosfodi-esterase type 5 (PDE5). Dit enzym is verantwoordelijk voor de afbraak van cyclisch–guanosinemonofosfaat (cGMP). Tadalafil zorgt hiermee voor een verhoging van de cGMP-concentratie in het corpus cavernosum. cGMP ontstaat door vrijgekomen stikstofmonoxide (NO) tijdens seksuele stimulatie en veroorzaakt een verslapping van de gladde spieren in het corpus cavernosum, waardoor dit zich kan vullen met bloed. PDE5-remming heeft ook effect op de cGMP-concentratie in het gladde spierweefsel van de prostaat, de blaas en het bijbehorende vaatsysteem. In het pulmonale vaatstelsel zorgt cGMP voor relaxatie van de gladde spiercellen van de longvaten met als gevolg vasodilatatie van het pulmonale vaatbed en in mindere mate van de systemische circulatie.
Werking: na 16–30 min (bij erectiestoornis), circa vier weken (verbetering loopafstand bij pulmonale hypertensie).
Werkingsduur: 36 uur (bij erectiestoornis).
Kinetische gegevens
| Resorptie | snel. Voedsel heeft geen effect op absorptie. |
| T max | 2–4 uur. |
| Eiwitbinding | 94%. |
| V d | ca. 1 l/kg. |
| Metabolisering | voornamelijk door CYP3A4 tot weinig actieve metabolieten. |
| Eliminatie | vnl. als inactieve metabolieten met de feces (61%), met de urine (36%). Tadalafil wordt niet verwijderd door hemodialyse. |
| T 1/2el | ca. 17 uur. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
tadalafil hoort bij de groep fosfodi-esterase-5-remmers.