Advies
Bij medicatieovergebruikshoofdpijn is in één keer staken van alle pijnmedicatie de meest effectieve interventie waarmee meestal een vermindering van meer dan 50% van het aantal hoofdpijndagen per maand wordt bereikt. Acuut stoppen dient plaats te vinden na goede voorlichting en onder begeleiding/monitoren van de patiënt. Er is een grote overlap met chronische migraine, zie migraine, onderhoudsbehandeling.
Behandelplan
-
Geef voorlichting
- Leg uit hoe medicatieovergebruikshoofdpijn (MOH) ontstaat.
- Leg uit dat abrupt stoppen en geen enkele pijnmedicatie voor de hoofdpiin gebruiken gedurende twee tot drie maanden de beste oplossing is en dat daarmee meestal een reductie van > 50% van het aantal hoofdpijndagen wordt bereikt.
- Leg uit dat abrupt staken zwaar en belastend kan zijn, dat de hoofdpijn eerst kan verergeren en dat normaal functioneren en/of werken de eerste weken soms niet mogelijk is 1.
- Adviseer de patiënt om vóór het stoppen zijn omgeving (gezin, werk) in te lichten en te overleggen wat een geschikt moment hiervoor kan zijn.
- Leg uit dat na de stopperiode de oorspronkelijke hoofdpijn (migraine, spanningshoofdpijn) terugkeert, waar dan mogelijk opnieuw een aanvalsbehandeling voor, en zo nodig profylaxe tegen wordt ingesteld.
Toelichting
-
Start onttrekking
-
Algemeen ontwenningsadvies: stop acuut met analgetica en triptanen
Adviseer alle hoofdpijnmedicatie in één keer gedurende 2–3 maanden te stoppen en niet te vervangen door andere middelen.
Ga na medicatie-onttrekking naar de volgende stap.
Toelichting
-
Bij ernstige comorbiditeit: individueel beleid
Toelichting
-
Overweeg verwijzing naar een in hoofdpijn gespecialiseerde neuroloog of een hoofdpijncentrum:
- Bij een eerder mislukte onttrekkingspoging;
- Als er factoren zijn waardoor het staken van de medicatie moeizaam zal verlopen, zoals weinig inzicht van de patiënt en (psychiatrische) comorbiditeit.
-
Na medicatie-onttrekking:
- Herevalueer de primaire hoofdpijndiagnose en start mogelijk een aanvalsbehandeling en zo nodig profylaxe 2, zie migraine, onderhoudsbehandeling;
- Voorkom terugval;
- Spreek de wijze van begeleiding af met de patiënt.
Toelichting
Achtergrond
Definitie
Medicatieovergebruikshoofdpijn is een aspecifieke hoofdpijn veroorzaakt door overmatig gebruik van geneesmiddelen tegen hoofdpijn. Dit betreft overmatig gebruik van paracetamol of NSAID's ≥ 15 dagen/maand of van triptanen, ergotamine, opiaten ≥ 10 dagen/maand gedurende 3 maanden. Ook is er sprake van overgebruik als er combinaties van pijnmedicatie op ≥ 10 dagen/maand gebruikt worden, waarbij er geen sprake hoeft te zijn van overgebruik van elke soort pijnmedicatie apart 1.
Achtergrond: Een bepaalde gevoeligheid voor hoofdpijn moet aanwezig zijn om MOH te kunnen ontwikkelen; een genetische predispositie speelt waarschijnlijk een rol. Bij te veel gebruik van triptanen ontwikkelt MOH sneller dan bij overmatig gebruik van paracetamol of NSAID’s. Men schat dat een groot deel van de patiënten met chronische hoofdpijn medicatieovergebruikshoofdpijn heeft. Met name in de tweedelijnszorg is er een grote overlap (ca. 90%) van chronische migraine met medicatieovergebruikshoofdpijn 2.
Symptomen
De symptomen zijn afhankelijk van de onderliggende hoofdpijn waarvoor de medicatie overmatig is ingenomen. Vaak zijn de typische kenmerken van de hoofdpijn vervaagd door het medicatieovergebruik. Bij overmatig gebruik van geneesmiddelen voor migraine kan de migrainefrequentie toenemen tot dagelijkse aanvallen. Bij overmatig gebruik van pijnstillers tegen spanningshoofdpijn, kan dagelijkse hoofdpijn ontstaan met soms enkele migrainekenmerken. Bij MOH is vaak sprake van psychiatrische comorbiditeit, met name depressie of een angststoornis.
Behandeldoel
Het doel van de behandeling van medicatieovergebruikshoofdpijn is om de vicieuze cirkel te doorbreken door te stoppen met het gebruik van de hoofdpijnmedicatie gedurende 2 tot 3 maanden. Pas dan is te herkennen of de achterliggende hoofdpijn spanningshoofdpijn of migraine betreft.
Uitgangspunten
Bij frequente inname van de aanvalsmedicatie kan gewenning optreden, waardoor niet-innemen van de medicatie leidt tot hoofdpijn, en er een vicieuze cirkel is ontstaan. Door abrupt te stoppen met de aanvalsmedicatie wordt de oorzaak van de MOH weggenomen. De hoofdpijn die dan overblijft is het oorspronkelijke migraine- of hoofdpijnpatroon.