Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Eskazole GlaxoSmithKline bv
- Toedieningsvorm
- Tablet
- Sterkte
- 400 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Yomesan Bayer bv
- Toedieningsvorm
- Kauwtablet
- Sterkte
- 500 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
De werking van anthelminthica is min of meer specifiek voor het type worminfectie. De keuze van het middel wordt daarom op geleide van de diagnose gemaakt. Bij enterobiasis en infectie met de varkenslintworm zijn hygiënische maatregelen noodzakelijk om herbesmetting van de gastheer en besmetting van huisgenoten te voorkomen.
Albendazol is bij een mijnworminfectie (Ancylostomiasis) (offlabel) het middel van eerste keus. Zie voor toepassing van albendazol bij andere worminfecties de NVP-richtlijn Parasitaire infecties.
Advies
De werking van anthelminthica is min of meer specifiek voor het type worminfectie. De keuze van het middel wordt daarom op geleide van de diagnose gemaakt. Bij enterobiasis en infectie met de varkenslintworm zijn hygiënische maatregelen noodzakelijk om herbesmetting van de gastheer en besmetting van huisgenoten te voorkomen.
Niclosamide is bij een infectie met een runder- of varkenslintworm het middel van eerste keus.
Indicaties
- Behandeling van hydatide cysten, veroorzaakt door Echinococcus granulosus of Echinococcus multilocularis indien een operatieve ingreep onmogelijk is.
- Pre- of postoperatieve toevoeging bij operatieve ingrepen wegens bovenstaande.
- Offlabel bij:
- ascariasis (veroorzaakt door een spoelworm);
- enterobiasis (ookwel oxyuriasis, aarsmade-infectie of -besmetting);
- mijnworminfectie (ancylostomiasis);
- strongyloidiasis;
- trichuriasis (veroorzaakt door een zweepworm);
- andere parasitaire infecties.
Gerelateerde informatie
Indicaties
- Taeniasis door Taenia saginata (runderlintworm);
- Taeniasis door Taenia solium (varkenslintworm);
- Diphyllobothriasis door Diphyllobothrium latum (vissenlintworm);
- Hymenolepiasis door Hymenolepis nana (dwerglintworm);
- Ook is het bruikbaar bij infectie veroorzaakt door Dipylidium canium (hondenlintworm).
Gerelateerde informatie
Doseringen
Let op: De therapeutische breedte van albendazol is klein en wordt geschat op een factor 3; daarom de geadviseerde hoogte van de dosering en de behandelduur niet overschrijden om chronische overdosering te voorkomen.
De tablet bevat een breukstreep, zodat per 200 mg gedoseerd kan worden; hierdoor kan echter niet altijd een doseervoorschrift voor kinderen opgevolgd worden.
Behandeling van hydatide cysten indien operatie niet mogelijk is (inoperabele of multipele cysten)
Volwassenen met lichaamsgewicht > 60 kg
Volgens de fabrikant: 400 mg 2×/dag gedurende 28 dagen (= kuur). Hierna 14 dagen wachten alvorens een nieuwe kuur te beginnen. Maximaal 3 kuren.
Zie voor de dosering en behandelduur bij volwassenen (lichaamsgewicht niet gespecificeerd) ook het SWAB-advies echinococcose. De behandelduur is o.a. afhankelijk van de soort echinococcus en de grootte van de (vitale) jonge cysten.
Volwassenen met lichaamsgewicht < 60 kg en kinderen > 6 jaar
Volgens de fabrikant: 15 mg/kg lichaamsgewicht per dag verdeeld over 2 doses gedurende 28 dagen (= kuur); de dosis afronden naar het dichtstbijzijnde veelvoud van 200 mg (halve tablet). Maximaal 800 mg/dag verdeeld over 2 doses. Hierna 14 dagen wachten alvorens een nieuwe kuur te beginnen. Maximaal 3 kuren.
Algemeen
Volgens de fabrikant: Indien bij inoperabele en multipele cysten na 3 kuren geen resultaat is geboekt, is verdere behandeling waarschijnlijk niet effectief.
Zie voor de dosering en behandelduur bij volwassenen ook het SWAB-advies echinococcose. De behandelduur is o.a. afhankelijk van de soort echinococcus en de grootte van de (vitale) jonge cysten.
Preoperatief bij hydatide cysten door echinokokken
Volgens de fabrikant: 2 kuren van 28 dagen vóór de operatie. Indien operatie noodzakelijk is vóór beëindiging van de 2 kuren, zo lang mogelijk geven tot de operatie, echter nooit langer dan 28 dagen.
Zie ook het SWAB-advies echinococcose, omdat deze een andere behandelduur aangeeft.
Peri- en postoperatief bij hydatide cysten door echinokokken
Volgens de fabrikant: na de operatie 2 kuren van 28 dagen geven, als alleen een korte preoperatieve kuur is gegeven en wanneer onmiddellijke operatie noodzakelijk is. Tussen de kuren een medicatievrije periode hanteren van 14 dagen.
Zie ook het SWAB-advies echinococcose, omdat deze een andere behandelduur aangeeft.
Offlabel: Ascariasis
Volwassenen
Volgens de therapierichtlijn Parasitaire infecties (mei 2020, Nederlandse vereniging voor parasitologie, p. 5): eenmalig 400 mg.
Kinderen 1–17 jaar
Volgens de therapierichtlijn Parasitaire infecties (mei 2020, Nederlandse vereniging voor parasitologie, p. 5): eenmalig 15 mg/kg lichaamsgewicht (max. dosis 400 mg).
Offlabel: Enterobiasis
Volwassenen
Volgens de therapierichtlijn Parasitaire infecties (mei 2020, Nederlandse vereniging voor parasitologie, p. 27): eenmalig 400 mg. Deze behandeling op dag 14 herhalen.
Kinderen 12 maanden–17 jaar
Volgens de therapierichtlijn Parasitaire infecties (mei 2020, Nederlandse vereniging voor parasitologie, p. 27): eenmalig 15 mg/kg lichaamsgewicht (max. 400 mg). Deze behandeling op dag 14 herhalen.
Offlabel: Mijnworminfectie (ancylostomiasis)
Volwassenen en kinderen > 6 jaar
Volgens de therapierichtlijn Parasitaire infecties (mei 2020, Nederlandse vereniging voor parasitologie, p. 42); 400 mg 1×/dag gedurende 3 dagen.
Kinderen 1–6 jaar
Volgens de therapierichtlijn Parasitaire infecties (mei 2020, Nederlandse vereniging voor parasitologie, p. 42): 200 mg eenmalig voor kinderen van 1–2 jaar; 400 mg eenmalig voor kinderen > 2 jaar.
Offlabel: Strongyloidiasis
Volwassenen en kinderen > 6 jaar
Volgens de therapierichtlijn Parasitaire infecties (mei 2020, Nederlandse vereniging voor parasitologie, p. 59): 400 mg 2×/dag gedurende 7 dagen. Controle op eradicatie na behandeling aanbevolen: verdwijnen van eosinofilie indien aanwezig of dalende antistofconcentratie na 12 maanden.
Kinderen 1–6 jaar
Volgens de therapierichtlijn Parasitaire infecties (mei 2020, Nederlandse vereniging voor parasitologie, p. 59): 2×/dag 7,5 mg/kg lichaamsgewicht (max. 2×/dag 400 mg) gedurende 7 dagen. Controle op eradicatie na behandeling aanbevolen: verdwijnen van eosinofilie indien aanwezig of dalende antistofconcentratie na 12 maanden.
Offlabel: Trichuriasis
Volwassenen
Volgens de therapierichtlijn Parasitaire infecties (mei 2020, Nederlandse vereniging voor parasitologie, p. 72): 400 mg 1×/dag gedurende 3 dagen.
Kinderen 12 maanden–17 jaar
Volgens de therapierichtlijn Parasitaire infecties (mei 2020, Nederlandse vereniging voor parasitologie, p. 72); 15 mg/kg lichaamsgewicht 1×/dag, gedurende 3 dagen.
Offlabel: bij andere parasitaire infecties
Volwassenen en kinderen
Zie hiervoor de therapierichtlijn Parasitaire infecties (mei 2020, Nederlandse vereniging voor parasitologie). De verschillende (worm-)infecties zijn grofweg gesorteerd op alfabet.
Toediening: de tablet innemen tijdens een maaltijd met wat water. Bij slikproblemen kan de tablet worden gekauwd of fijngemaakt.
Doseringen
Bij Taeniasis saginata (runderlintworm), Taeniasis solium (varkenslintworm) of Diphyllobothriasis door Diphyllobothrium latum (vissenlintworm)
Bij infestaties met T. solium 2 uur ná inname van de dosis laxeren (zie rubriek Waarschuwingen en voorzorgen).
Volwassenen en kinderen > 6 jaar
2 gram als eenmalige dosis.
Kinderen 2–6 jaar
1 gram als eenmalige dosis.
Kinderen < 2 jaar
500 mg als eenmalige dosis.
Bij Hymenolepiasis door Hymenolepis nana (dwerglintworm)
Volwassenen en kinderen vanaf 6 jaar
Aanbevolen is een kuur van 7 dagen: eerste dag: 2 gram, de volgende 6 dagen 1 gram per dag.
Kinderen 2–6 jaar
De eerste dag 1 gram, de volgende 6 dagen 500 mg per dag.
Kinderen < 2 jaar
De eerste dag 500 mg, de volgende 6 dagen 250 mg (halve kauwtablet) per dag.
Verminderde lever- of nierfunctie: er is geen substantiële absorptie vanuit het maag-darmkanaal en niclosamide beïnvloedt de lever- en nierfunctie niet. In beide gevallen is daarom geen dosisaanpassing nodig.
Toediening
- De dagdosis na het ontbijt in eenmaal innemen. De tabletten fijn kauwen en daarna met een kleine hoeveelheid water doorslikken. Men kan de tabletten ook in water uiteen laten vallen en dan innemen.
- Voor kleine kinderen verdient het aanbeveling de tabletten tot poeder fijn te maken en dan met een kleine hoeveelheid drinken in te laten nemen.
Bijwerkingen
Zeer vaak (> 10%): hoofdpijn. Lichte tot matige stijging van leverenzymwaarden (reversibel).
Vaak (1-10%): duizeligheid. Koorts, reversibele alopecia.
Soms (0,1-1%): misselijkheid, braken, buikpijn. Hepatitis. Leukopenie.
Zelden (0,01-1%): overgevoeligheidsreacties zoals huiduitslag, jeuk, urticaria.
Zeer zelden (< 0,01%): erythema multiforme, Stevens-Johnson-syndroom (SJS). Aplastische anemie, agranulocytose, pancytopenie (vooral bij leveraandoeningen, waaronder hepatische echinokokkose).
Verder is gemeld: icterus.
Bijwerkingen
Gemeld zijn: allergische reacties met erytheem en exantheem, anafylactische reactie. Cyanose. Onwel voelen, duizeligheid, vermoeidheid. Misselijkheid, braken, buikpijn, diarree. Huiduitslag, jeuk, overmatig zweten.
Interacties
Ritonavir, fenytoïne, carbamazepine en fenobarbital kunnen de plasmaspiegels verlagen van de actieve metaboliet van albendazol, albendazolsulfoxide. De klinische relevantie hiervan is onbekend, maar dit zou kunnen leiden tot verminderde werkzaamheid, in het bijzonder bij de behandeling van systemische helminthiasis. Controleer op werkzaamheid; alternatieve doseerschema's of een andere therapie kan nodig zijn.
De plasmaconcentratie van albendazolsulfoxide kan stijgen door dexamethason en praziquantel.
Zwangerschap
Teratogenese: Beperkte ervaring in het 1e trimester bij de mens heeft geen nadelige effecten laten zien. Meer dan 1000 blootstellingen later in de zwangerschap laten eveneens geen nadelige effecten zien. De kwaliteit van de betreffende studies is matig. Bij dieren in therapeutische doseringen teratogeen en embryotoxisch gebleken.
Advies: Alleen op strikte indicatie gebruiken tijdens het 1e trimester. Kan volgens Lareb waarschijnlijk veilig worden gebruikt (voor de behandeling van echinokokkose) in het 2e en 3e trimester. Wordt voor andere indicaties bij voorkeur vervangen.
Overig: De fabrikant raadt vruchtbare vrouwen aan om effectieve anticonceptie te gebruiken gedurende en tot één maand na de behandeling. Vóór aanvang van de behandeling en voorafgaand aan eventuele volgende kuren zwangerschap uitsluiten.
Zwangerschap
Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens. Bij dieren geen aanwijzingen voor schadelijkheid.
Advies: Weeg de noodzaak van de behandeling af. Volgens de fabrikant, vooral gedurende het 1e trimester, alleen op strikte indicatie gebruiken. Volgens de NHG-standaard Worminfecties (2019) kan niclosamide in het 2e en 3e trimester veilig worden voorgeschreven bij een aangetoonde infectie. Een runderlintwormbesmetting manifesteert zich alleen in de darm, is ongevaarlijk en de geïnfecteerde vrouw kan een ander niet besmetten. Bespreek daarom bij een runderlintworminfectie in het 1e trimester om de behandeling uit te stellen tot het 2e trimester vanwege onvoldoende gegevens over de veiligheid van toepassing van niclosamide in het 1e trimester.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja, in minimale hoeveelheden. De biologische beschikbaarheid van albendazol is beperkt (< 5%).
Farmacologisch effect: Nadelige effecten bij de zuigeling zijn niet waarschijnlijk.
Advies: Kan waarschijnlijk veilig worden gebruikt.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Onbekend.
Farmacologisch effect: Dit middel wordt nauwelijks in het lichaam opgenomen. Het gebruik van dit middel tijdens borstvoeding wordt door de zuigeling goed verdragen.
Advies: Kan waarschijnlijk veilig gebruikt worden.
Contra-indicaties
Voor contra-indicaties zie de rubriek Zwangerschap.
Waarschuwingen en voorzorgen
Leverfunctie: vóór elke kuur en iedere 2 weken gedurende de behandeling een leverfunctietest uitvoeren. Bij stijging van de leverenzymspiegels tot > 2× ULN de behandeling staken; na normalisatie kan de behandeling opnieuw worden begonnen, wel wordt dan frequentere bepaling van leverenzymen aanbevolen (wekelijks). Wees voorzichtig bij een pre-existent gestoorde leverfunctie, omdat albendazol snel wordt gemetaboliseerd door de lever; een duidelijk effect op de farmacokinetiek kan verwacht worden.
Bloedbeeld: voorafgaand aan en tijdens elke behandelcyclus het bloedbeeld bepalen. Patiënten met leveraandoeningen, waaronder hepatische echinokokkose, blijken vatbaarder te zijn voor beenmergremming; bij hen het bloedbeeld extra zorgvuldig controleren. De behandeling staken indien het totale aantal bloedcellen klinisch significant afneemt.
Onderzoeksgegevens en ervaring: er is met albendazol weinig ervaring opgedaan bij botcysten of cysten in het hart of centrale zenuwstelsel. De toepassing bij kinderen < 6 jaar is in Nederland niet geregistreerd en daarmee offlabel, daarom geeft de fabrikant aan het bij deze leeftijdsgroep niet toe te passen. De therapierichtlijn Parasitaire infecties (mei 2020) van de Nederlandse vereniging voor parasitologie geeft echter aan dat albendazol wereldwijd uitvoerig wordt gebruikt bij kinderen 1–6 jaar, zodat het gebruik bij deze doelgroep overwogen kan worden. Er is weinig ervaring bij een leeftijd ≥ 65 jaar.
Waarschuwingen en voorzorgen
Alcohol vergroot het risico van absorptie vanuit het maag–darmkanaal; gelijktijdig gebruik van alcohol vermijden.
Bij obstipatie de darmperistaltiek normaliseren alvorens de kuur te beginnen.
De worminfectie zorgt voor een overvloedige slijmproductie in de darm; niclosamide werkt beter in op de wormen wanneer het slijm wordt verwijderd door het drinken van zure vruchtensappen.
Niclosamide is niet werkzaam tegen de eieren van de lintworm; (her)infectie met de eieren kan zich ontwikkelen tot cysticercosis. Om dit te voorkómen vooral bij T. solium de patiënt 2 uur na de kuur laxeren met een magnesium- of natriumsulfaathoudend laxeermiddel. Het is mogelijk dat ondanks goede laxatie delen van de lintworm pas in de twee dagen na de behandeling in de ontlasting verschijnen. Bij een nieuwe infectie met T. saginata en T. solium verschijnen er pas na drie maanden delen of eitjes van de lintworm in de ontlasting. Bij een infectie met H. nana is de controletijd ca. 14 dagen omdat overlevende lintwormkoppen heel snel uitgroeien tot geslachtsrijpe lintwormen, die weer eitjes produceren in de stoelgang na slechts ca. 10 dagen. Voldoende hygiëne bij de stoelgang is essentieel om te voorkómen dat eitjes via de vingers in de mond terechtkomen en zo tot cysticercose kunnen leiden.
Overdosering
Neem voor informatie over een vergiftiging met niclosamide contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.
Eigenschappen
Albendazol, een benzimidazolcarbamaat, is een anthelminthicum met een larvicide, ovicide en vermicide werking. Het interfereert met de cellulaire tubulinevorming in de darm van wormen door specifiek te binden aan tubuline, wat leidt tot degeneratieve veranderingen in de darm. Hierdoor worden de glucose-opname en de spijsverteringsfuncties van de worm zodanig verstoord dat een autolytisch proces in gang wordt gezet.
Het is vooral werkzaam tegen hydatide cysten van Echinococcus granulosus of (in mindere mate) Echinococcus multilocularis (kleine lintwormsoorten), met name tegen de lever-, long- en peritoneale cysten.
Ook werkzaam tegen: Ascaris lumbricoides, Enterobius vermicularis, Trichuris trichiura en haakwormen.
Kinetische gegevens
| Resorptie | gering. Albendazol is slecht wateroplosbaar. |
| F | < 5%. Uitgebreid 'first pass'-effect. Bij inname met een vetrijke maaltijd is de plasmaspiegel van de actieve metaboliet albendazolsulfoxide verhoogd. |
| Overig | De actieve metaboliet wordt wijd verspreid in het lichaam aangetroffen zoals in de gal, lever, cystewanden en het cysteus vocht, de urine en tevens in cerebrospinaalvocht. |
| Metabolisering | door CYP3A4 snel en uitgebreid in de lever tot o.a. actief albendazolsulfoxide; deze wordt door CYP3A4 verder gemetaboliseerd tot albendazolsulfon. |
| Eliminatie | als metabolieten, deels geconjugeerd, vnl. met de gal, voor een klein deel met de urine. De uitscheiding uit de cysten duurt enkele weken. |
| T 1/2el | ca. 8½ uur (actieve metaboliet), langer bij verminderde leverfunctie. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
Salicylzuurderivaat. Niclosamide is een lokaal werkend specifiek lintwormmiddel met vermicide eigenschappen. De werking berust op verstoring van de energiehuishouding van de parasiet, door remming van de oxidatieve fosforylering in de mitochondriën. Dit leidt tot afsterving van de kop en de daaraan verbonden leden. De segmentketen verliest daardoor zijn houvast en wordt door darmperistaltiek geheel of in delen met de feces uitgescheiden.
Resistentie van Taenia spp. is gerapporteerd; een verklaring hiervoor is niet gevonden.
Kinetische gegevens
| Resorptie | gering; ca. 15%. |
| Metabolisering | deels, tot een gereduceerde vorm (reductie tot amino- en acetamino-niclosamide). |
| Eliminatie | ca. 85% binnen 1 tot 2 dagen met de feces, ca. 15% met de urine als metaboliet. |
| Overig | biologische halfwaardetijd ca. 3 uur. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
albendazol hoort bij de groep anthelminthica.
Groepsinformatie
niclosamide hoort bij de groep anthelminthica.