celecoxib

Samenstelling

Advies

De klassieke NSAID’s (diclofenac, ibuprofen en naproxen) hebben de voorkeur boven COX-2-remmers; combineer met een protonpompremmer bij patiënten met meer kans op gastro-intestinale complicaties. COX-2-remmers zijn gecontra-indiceerd bij congestief hartfalen, ischemische hartziekte en/of cerebrovasculair lijden.

Behandeling van artrose bestaat primair uit oefentherapie. Bij mensen met artrose van de knie en overgewicht is gewichtsreductie aan te bevelen. Medicamenteuze therapie begint met intermitterend gebruik van paracetamol en/of een cutane NSAID, waarbij de voorkeur afhangt van de lokatie van de artrose. Bij onvoldoende effect kan intermitterend een oraal NSAID worden toegepast (diclofenac, ibuprofen of naproxen). Incidenteel is een intra-articulaire injectie met een corticosteroïd mogelijk, als bovengenoemde middelen onvoldoende effectief of gecontra-indiceerd zijn. Overweeg in de tweedelijnszorg, afhankelijk van het aangedane gewricht (zie behandelplan), (offlabel) toepassing van duloxetine, predniso(lo)n, intra-articulair hyaluronzuur of eventueel tramadol.

Start bij (een vermoeden van) reumatoïde artritis (RA) in de eerstelijnszorg met een NSAID en verwijs zo snel mogelijk naar de reumatoloog. Behandel in de tweedelijnszorg volgens de ‘treat-to-target’-strategie; pas medicatie aan op basis van intensieve monitoring van de ziekteactiviteit, met als doel het bereiken van remissie of lage ziekteactiviteit. Methotrexaat (MTX) is de hoeksteen van de behandeling, in de initiële fase gecombineerd met een systemisch glucocorticoïd (GC). Switch bij onvoldoende resultaat naar een andere ‘conventional synthetic disease modifying antirheumatic drug’ (csDMARD) of voeg een andere csDMARD, een biological (bDMARD) of een ‘targeted synthetic’ DMARD (tsDMARD) toe. Overweeg onder intensieve monitoring van de ziekteactiviteit om, wanneer het behandeldoel is bereikt, de dosis van geneesmiddelen bij combinatietherapie te reduceren of volledig af te bouwen.

Indicaties

• Artrose bij volwassenen voor symptomatische behandeling;
• Reumatoïde artritis (RA) en spondylitis ankylopoetica (AS) bij volwassenen, na beoordeling van het totale risico van de patiënt.

Gerelateerde informatie

• artrose
• reumatoïde artritis

Doseringen

De kortst mogelijke behandelduur en de laagst effectieve dagdosering toepassen vanwege de kans op cardiovasculaire bijwerkingen.

Bij matig gestoorde leverfunctie (serumalbumine 25–35 g/l) en bij langzame CYP2C9-metaboliseerders de behandeling met de helft van de aanbevolen dosering starten.

Toediening: Innemen met of zonder voedsel. De volledige inhoud van de capsule kan voorzichtig geleegd worden op een afgestreken lepel zacht voedsel dat niet warmer is dan kamertemperatuur.

Bijwerkingen

Zeer vaak (> 10%): hypertensie.

Vaak (1-10%): maag-darmklachten als buikpijn, misselijkheid, braken, diarree, dyspepsie, flatulentie, dysfagie. Perifeer oedeem, vochtretentie, griepachtige symptomen. Myocardinfarct, duizeligheid, hypertonie, slapeloosheid, hoofdpijn. Huiduitslag, jeuk. Faryngitis, rinitis, hoesten, dyspneu, bovenste luchtweginfecties, sinusitis, urineweginfectie. Overgevoeligheid.

Soms (0,1-1%): obstipatie, oprispingen, gastritis, stomatitis, (verergering van) gastro-intestinale ontsteking. Angst, depressie, vermoeidheid, slaperigheid, paresthesieën, herseninfarct. Hartfalen, pijn op de borst, palpitaties, tachycardie. Oorsuizen, gehoorstoornis. Anemie, urticaria, ecchymosis, gezichtsoedeem, wazig zien, conjunctivitis, spierspasmen, beenkrampen. Bronchospasmen. Gewrichtspijn. Lever- en/of nierfunctiestoornissen, hyperkaliëmie, verhoogde creatinine en ureumspiegels, stijging van leverenzymwaarden (o.a. SGOT en SGPT).

Zelden (0,01-0,1%): oesofagitis, maag-darmulcera, gastro-intestinale bloeding, darmperforatie, melena, pancreatitis, colitis. Angio-oedeem. Ataxie, smaakverandering, verwardheid, hallucinaties. Alopecia, fotosensibilisatie. Oogbloeding. Leukopenie, trombocytopenie. Hyponatriëmie. Aritmie. Pulmonale embolie. Pneumonitis. Acuut nierfalen. Blozen. Menstruatiestoornissen.

Zeer zelden (< 0,01%): acute gegeneraliseerde exanthemateuze pustulose, exfoliatie van de huid, Stevens-Johnsonsyndroom (SJS), toxische epidermale necrolyse (TEN), erythema multiforme, geneesmiddel reactie met eosinofilie en systemische symptomen (DRESS) of overgevoeligheidssyndroom, interstitiële nefritis, nefrotisch syndroom, glomerulonefritis, myositis, pancytopenie, vasculitis. Geelzucht, cholestase, cholestatische hepatitis, ernstige, mogelijk fatale leverreacties incl. acute hepatitis, levernecrose, leverfalen.

Verder zijn gemeld: ernstige allergische reacties, anafylaxie, bulleuze dermatitis, verlies van geur en smaak, (verergering van) epilepsie, aseptische meningitis, (fatale) intracraniële bloeding. Verminderde vruchtbaarheid bij de vrouw. Retinale arterie of vene occlusies.

• Informatie van Lareb over dit middel
• Meldformulier bijwerkingen

Interacties

Bij gelijktijdig gebruik met vitamine K-antagonisten kan de protrombinetijd verlengd zijn; aangezien ernstige -soms fatale- bloedingen zijn opgetreden (m.n. bij ouderen) dient de protrombinetijd (INR) te worden gecontroleerd, in het bijzonder gedurende de eerste dagen of na wijziging van de dosering celecoxib. Ook bij combinatie met nieuwe anticoagulantia is voorzichtigheid geboden.

Het risico op gastro-intestinale complicaties, zoals ulcera, is vergroot bij gelijktijdig gebruik met acetylsalicylzuur (zelfs in lage doses voor cardiovasculaire profylaxe), met glucocorticoïden, of met alcohol.

Bij gelijktijdig gebruik met ciclosporine of tacrolimus de nierfunctie controleren.

Bij patiënten met een verminderde nierfunctie (bv. ouderen, gedehydreerde patiënten of patiënten die diuretica gebruiken) neemt het risico op -meestal reversibele– nierinsufficiënte toe bij gelijktijdig gebruik van een ACE-remmer of type 1 angiotensine II-antagonist (AT₁-antagonist).

NSAID's kunnen het effect van bloeddrukverlagende middelen verminderen.

Celecoxib kan de plasmaspiegel van lithium verhogen.

Celecoxib remt CYP2D6, daardoor kunnen de plasmaconcentraties van bv. dextromethorfan en metoprolol stijgen. Celecoxib wordt zelf voornamelijk gemetaboliseerd door CYP2C9; bij gelijktijdig gebruik met een krachtige CYP2C9-remmer als fluconazol kan de plasmaspiegel van celecoxib aanzienlijk toenemen en moet de helft van de aanbevolen dosering celecoxib worden toegepast. Het gelijktijdig gebruiken van CYP2C9-inductoren als rifampicine, carbamazepine en barbituraten kan de plasmaspiegel van celecoxib verlagen.

Zwangerschap

Teratogenese: Bij de mens onvoldoende gegevens. Epidemiologisch onderzoek suggereert dat gebruik van NSAID's in de vroege fase van de zwangerschap het risico van miskramen, cardiale malformaties en gastroschisis vergroot. In dierproeven is een verhoogd pre- en post-implantatie verlies, embryo-foetale letaliteit en een verhoogde incidentie van malformaties (aan elkaar vastgegroeide ribben en sternebrae, ventrikelseptumdefecten, hernia diaphragmatica) gezien.

Farmacologisch effect: Bij gebruik tijdens het 3^e trimester zijn farmacologische effecten mogelijk, zoals weeënremming en bij de foetus voortijdige sluiting van de ductus arteriosus Botalli (vernauwing in het 2^e trimester), pulmonale hypertensie of bloedstollingsstoornis met als gevolg bloeding. Tijdens het 2^e en 3^e trimester kunnen (ook kort na aanvang van de behandeling) foetale nierfunctiestoornissen of nierinsufficiëntie optreden, met mogelijk afname van het vruchtwatervolume of oligohydramnie (vanaf week 20); deze effecten zijn meestal reversibel na staken van de behandeling.

Advies: Gebruik wordt ontraden in het 1^e en 2^e trimester; controleer als celecoxib op zeer strikte indicatie toch langdurig of in een hoge dosering wordt gebruikt (zoals bij reumatoïde artritis), regelmatig, vanaf 20 weken, de hoeveelheid vruchtwater en het ongeboren kind (en staak de behandeling bij afname van het volume). Gebruik is gecontra-indiceerd in het 3^e trimester.

Vruchtbaarheid: Het gebruik van een NSAID kan door een effect op de ovulatie de conceptiekans verkleinen en wordt ontraden bij vrouwen die zwanger willen worden. Dit effect is reversibel na staken.

• Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Lactatie

Overgang in de moedermelk: In geringe mate.

Advies: Gebruik is waarschijnlijk veilig.

• Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Contra-indicaties

• actief ulcus pepticum of gastro-intestinale bloeding;
• optreden van astma-aanval, urticaria, angio-oedeem, neuspoliepen of rinitis na gebruik van acetylsalicylzuur of andere NSAID's;
• inflammatoire darmaandoeningen;
• ernstig gestoorde leverfunctie (serumalbumine < 25 g/l of Child-Pughscore ≥ 10);
• ernstig gestoorde nierfunctie (creatinineklaring < 30 ml/min);
• congestief hartfalen (NYHA-klasse II–IV). Aangetoonde ischemische hartziekte, perifeer arterieel en/of cerebrovasculair lijden;
• overgevoeligheid voor sulfonamiden.

Waarschuwingen en voorzorgen

Vooraf: alleen na zorgvuldige afweging gebruiken bij patiënten met significante risicofactoren voor cardiovasculaire voorvallen (o.a. hypertensie, diabetes mellitus, hyperlipidemie, roken): NSAID's en coxib's worden in verband gebracht met een verhoogd risico op cardiovasculaire en trombotische voorvallen; de exacte behandelduur waarbij dit verhoogde risico optreedt is niet vastgesteld. Voorzichtigheid is geboden bij patiënten met meer kans op gastro-intestinale complicaties en bij ouderen, matige leverfunctiestoornissen (Child-Pughscore 7–9), ernstige nierfunctiestoornissen, bij een voorgeschiedenis van hartfalen, ischemische hartziekten, verminderde linkerventrikelfunctie of hypertensie, bij oedeem en andere condities die tot vochtretentie leiden en bij patiënten waarvan bekend is dat het langzame CYP2C9-metaboliseerders zijn.

Controle: de bloeddruk controleren voor en tijdens de behandeling met celecoxib.

Staken: ernstige, mogelijk fatale leverreacties kunnen optreden, gewoonlijk binnen een maand na starten van de behandeling. Bij gebruik van celecoxib zijn overgevoeligheidsreacties en ernstige, soms fatale, huidreacties opgetreden; in de meeste gevallen beginnend in de eerste maand van de behandeling. Bij de eerste tekenen van huiduitslag, mucosale laesies of andere tekenen van overgevoeligheid de behandeling staken. Overgevoeligheid voor sulfonamiden vermeerdert de kans op huidreacties.

Diverse: vanwege het ontbreken van een effect op de trombocytenaggregatie zijn COX-2-selectieve middelen geen vervanging van acetylsalicylzuur voor cardiovasculaire profylaxe. Celecoxib is niet onderzocht bij een leeftijd < 18 jaar.

Eigenschappen

NSAID. In het therapeutische doseringsbereik (200–400 mg per dag) is celecoxib een oraal actieve cyclo-oxygenase-2-(COX-2-)selectieve remmer. Bij deze doses is bij mensen geen statistisch significante remming van COX-1 vastgesteld (bepaald als ex vivo remming van tromboxaanvorming (TxB2)). Bij hogere doses is een dosisafhankelijk effect op de vorming van TxB2 waargenomen.

Kinetische gegevens

Groepsinformatie

celecoxib hoort bij de groep coxib's.

• etoricoxib (M01AH05) Vergelijk
• parecoxib (M01AH04) Vergelijk

Kosten

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• coxib's

Indicaties

• artrose
• reumatoïde artritis

Externe links

• Officiële productinformatie CBG/EMA
• Medicijnkosten.nl
• GIPdatabank
• Geneesmiddelinformatie voor patiënten
• Kinderformularium (NKFK)
• Geneesmiddelen bij ouderen