Samenstelling

Samenstelling

Advies

Behandeling van glaucoom dient door een oogarts te gebeuren. Bij open-kamerhoekglaucoom bestaat behandeling uit lokale medicamenteuze therapie en/of laserbehandeling. Indien de oogboldruk onvoldoende verlaagd wordt door deze behandeling, kan operatieve interventie noodzakelijk zijn. Bij de medicamenteuze behandeling zijn oogdruppels met een prostaglandine-analoog eerste keus. Bij onvoldoende effect van, of intolerantie voor een prostaglandine-analoog, wordt eerst een β-blokker als monotherapie aanbevolen. Alternatieven voor bovenstaande monotherapie zijn monotherapie met een lokale koolzuuranhydraseremmer of α₂-agonist. Wanneer monotherapie onvoldoende effect heeft, worden geneesmiddelen met verschillende aangrijpingspunten gecombineerd. Bij nauwe-kamerhoekglaucoom kiest men voor een laserbehandeling en/of een operatie, ondersteund door een medicamenteuze behandeling.

Advies

Behandeling van glaucoom dient door een oogarts te gebeuren. Bij open-kamerhoekglaucoom bestaat behandeling uit lokale medicamenteuze therapie en/of laserbehandeling. Indien de oogboldruk onvoldoende verlaagd wordt door deze behandeling, kan operatieve interventie noodzakelijk zijn. Bij de medicamenteuze behandeling zijn oogdruppels met een prostaglandine-analoog eerste keus. Bij onvoldoende effect van, of intolerantie voor een prostaglandine-analoog, wordt eerst een β-blokker als monotherapie aanbevolen. Alternatieven voor bovenstaande monotherapie zijn monotherapie met een lokale koolzuuranhydraseremmer of α₂-agonist. Wanneer monotherapie onvoldoende effect heeft, worden geneesmiddelen met verschillende aangrijpingspunten gecombineerd. Bij nauwe-kamerhoekglaucoom kiest men voor een laserbehandeling en/of een operatie, ondersteund door een medicamenteuze behandeling.

Indicaties

Verlaging van de intra-oculaire druk, als lokale β-blokkers of prostaglandine-analoga onvoldoende werkzaam zijn bij:

• open-kamerhoekglaucoom;
• oculaire hypertensie.

Gerelateerde informatie

• glaucoom

Indicaties

Verlaging van de intra-oculaire druk bij volwassenen, als lokale monotherapie met β-blokkers of prostaglandine-analoga onvoldoende werkzaam zijn bij:

• open-kamerhoekglaucoom;
• oculaire hypertensie.

Gerelateerde informatie

• glaucoom

Doseringen

Vergeten dosis: Zet behandeling volgens schema voort met de volgende dosis.

Wanneer wordt overgeschakeld van een ander antiglaucoommiddel naar dit middel, het gebruik van het andere middel staken en de volgende dag starten met dit middel.

Toediening

• Druk de traanbuis 1–3 minuten dicht tijdens en direct na toediening; dit voorkomt dat de oogdruppel afvloeit naar de neus- en keelholte wat systemische reacties tot gevolg kan hebben.
• Bij gebruik van meerdere soorten oogpreparaten deze toedienen met een interval van ten minste vijf minuten. De oogdruppels die de minste irritatie geven als eerste en viskeuze oogdruppels of oogzalven als laatste toedienen.
• De oogdruppels 'Minim' bevatten geen conserveermiddel en zijn bestemd voor eenmalig gebruik.

Doseringen

Als een dosis wordt vergeten, behandeling volgens schema voortzetten met de volgende dosis.

Toediening

• Druk de traanbuis 1–3 minuten dicht tijdens en direct na toediening; dit voorkomt dat de oogdruppel afvloeit naar de neus- en keelholte wat systemische reacties tot gevolg kan hebben;
• Bij gebruik van meerdere soorten oogpreparaten deze toedienen met een interval van ten minste vijf minuten. De oogdruppels die de minste irritatie geven als eerste en viskeuze oogdruppels of oogzalven als laatste toedienen;
• Taptiqom minims bevatten geen conserveermiddel en zijn bestemd voor eenmalig gebruik. Eén verpakking is voldoende om beide ogen te behandelen;
• Contactlenzen voor het indruppelen uitnemen en na 15 minuten weer indoen.

Bijwerkingen

Zeer vaak (> 10%): versterkte irispigmentatie (kan irreversibel zijn).

Vaak (1-10%): oogirritatie (met inbegrip van prikkend -, brandend -, jeukend - en corpus-alienumgevoel), pijnlijke ogen.

Soms (0,1-1%): wazig zien, afwijkingen van de cornea, conjunctivitis, hyperemie van het oog, toegenomen traanafscheiding, blefaritis. Hoofdpijn. Jeuk, huiduitslag.

Meer informatie

• latanoprost#bijwerkingen
• timolol#bijwerkingen

• Informatie van Lareb over dit middel
• Meldformulier bijwerkingen

Bijwerkingen

Vaak (1-10%): oogklachten (pijn, irritatie, jeuk, wazig zien, corpus-alienum-gevoel, fotofobie), conjunctivale/oculaire hyperemie, wimperveranderingen (toegenomen lengte, dikte, aantal haartjes, verkleuring).

Soms (0,1-1%): oogklachten (droogheid, toegenomen traanafscheiding), oogliderytheem en -oedeem, oogallergie, blefarale pigmentatie, blefaritis, conjunctivitis, oppervlakkige keratitis punctata, ontsteking voorste oogkamer en asthenopie. Hoofdpijn.

Zeer zelden (< 0,01%): corneacalcificaties bij een significant beschadigde cornea (door gebruik van fosfaathoudende oogdruppels).

Meer informatie

• tafluprost#bijwerkingen
• timolol#bijwerkingen

• Informatie van Lareb over dit middel
• Meldformulier bijwerkingen

Interacties

Bij gelijktijdig gebruik van (lokale en systemische) β-blokkers, calciumantagonisten, middelen die catecholaminedepletie veroorzaken, digoxine, klasse I anti-aritmica, amiodaron en parasympaticomimetica kan een additief effect optreden met onder andere hypotensie en/of bradycardie tot gevolg.

CYP2D6-remmers (zoals kinidine, fluoxetine en paroxetine) kunnen de plasmaconcentratie van timolol verhogen.

β-Blokkers kunnen het hypoglykemisch effect van bloedglucoseverlagende middelen versterken en de symptomen van hypoglykemie maskeren.

β-Blokkers voor oculair gebruik kunnen de werking van systemische β–agonisten zoals adrenaline blokkeren. Een enkele keer is mydriase vermeld na gelijktijdige toediening met adrenaline (epinefrine).

Paradoxale verhoging van intraoculaire druk kan optreden bij lokaal gebruik van twee prostaglandine-analoga. Het gebruik van twee of meer prostaglandinen wordt daarom ontraden.

Interacties

Bij gelijktijdig gebruik van (lokale en systemische) β-blokkers, calciumantagonisten, digoxine, anti-aritmica (zoals amiodaron) of parasympaticomimetica kan een additief effect optreden met onder andere hypotensie en/of bradycardie tot gevolg.

CYP2D6-remmers (zoals kinidine, fluoxetine en paroxetine) kunnen de plasmaconcentratie van timolol verhogen.

β-Blokkers kunnen het hypoglykemisch effect van bloedglucoseverlagende middelen versterken.

β-Blokkers voor oculair gebruik kunnen de werking van systemische β–agonisten zoals adrenaline blokkeren. Een enkele keer is mydriase vermeld na gelijktijdige toediening met adrenaline (epinefrine).

Het gebruik van twee of meer lokale β-blokkers wordt ontraden.

Zwangerschap

Teratogenese: Latanoprost: bij de mens, onvoldoende gegevens. Bij een klein aantal gevolgde zwangerschappen (< 20) waarbij latanoprost gebruikt werd in het 1^e trimester had geen van de kinderen een aangeboren afwijking, wel was er één spontane miskraam. Timolol: bij ca. 100 beschreven zwangerschappen waarbij timolol gebruikt werd (m.n. in case series), is geen toegenomen risico op aangeboren afwijkingen gezien. Bij dieren bij systemische hoge dosering schadelijk gebleken (vruchtverlies na implantatie, foetotoxiciteit). Er zijn geen aanwijzingen voor een groter risico op aangeboren afwijkingen bij systemisch gebruik van β-blokkers.

Farmacologisch effect: Systemisch toegepaste prostaglandinen verhogen de tonus van de uterus en kunnen de uteroplacentaire doorbloeding verminderen. Systemisch toegepaste β-blokkers kunnen in het laatste trimester of tijdens de partus bij foetus of pasgeborene farmacologische effecten geven zoals bradycardie, hypoglykemie en hypotensie. Bij gebruik van de oogdruppels is de systemische blootstelling gering, desondanks zijn de beschreven effecten niet uit te sluiten.

Advies: Alleen op strikte indicatie gebruiken. Controleer op farmacologische effecten bij de foetus of pasgeborene, zoals bradycardie, hypoglykemie en hypotensie. Door de traanbuis korte tijd (1–3 minuten) dichtgedrukt te houden na toediening van de oogdruppel, kan de systemische absorptie beperkt worden.

• Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Zwangerschap

Teratogenese: Tafluprost: Bij de mens, onvoldoende gegevens. Bij dieren bij systemische toediening schadelijk gebleken (vruchtverlies na implantatie, foetotoxiciteit). Timolol: Bij ca. 100 beschreven zwangerschappen waarbij timolol gebruikt werd (m.n. in 'case series'), is geen toegenomen risico op aangeboren afwijkingen gezien. Er zijn geen aanwijzingen voor een groter risico op aangeboren afwijkingen bij gebruik van systemische β-blokkers.

Farmacologisch effect: Systemisch toegepaste prostaglandinen verhogen de tonus van de uterus en kunnen de uteroplacentaire doorbloeding verminderen. Systemisch toegepaste β-blokkers kunnen in het laatste trimester of tijdens de partus bij foetus of pasgeborene farmacologische effecten geven zoals bradycardie, hypoglykemie en hypotensie. Bij gebruik van de oogdruppels is de systemische blootstelling gering, desondanks zijn de beschreven effecten niet uit te sluiten.

Advies: Alleen op strikte indicatie gebruiken. Controleer op farmacologische effecten bij de foetus of pasgeborene, zoals bradycardie, hypoglykemie en hypotensie. Door de traanbuis korte tijd (1–3 minuten) dichtgedrukt te houden na toediening van de oogdruppel, kan de systemische absorptie beperkt worden.

Overig: Een vruchtbare vrouw dient adequate anticonceptieve maatregelen te nemen.

• Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Lactatie

Overgang in de moedermelk: Latanoprost: ja (incl. metabolieten). Timolol: ja, in geringe mate.

Farmacologisch effect: Gezien de geringe systemische blootstelling bij de moeder bij gebruik van de oogdruppels is het onwaarschijnlijk dat klinisch relevante blootstelling van de zuigeling optreedt.

Advies: Kan waarschijnlijk veilig worden gebruikt.

• Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Lactatie

Tafluprost: Onbekend. Ja bij dieren. Timolol: Ja, in geringe mate.

Farmacologisch effect: De systemische blootstelling aan tafluprost en timolol vanuit de oogdruppel bij de moeder is laag, waardoor nadelige effecten bij de zuigeling via de moedermelk onwaarschijnlijk zijn.

Advies: Kan waarschijnlijk veilig worden gebruikt.

• Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Contra-indicaties

• reactieve luchtwegaandoeningen met inbegrip van (actuele of doorgemaakte) astma en andere ernstige obstructieve longaandoeningen (COPD);
• manifest harfalen, cardiogene shock, tweede- en derdegraads AV-blok zonder pacemaker, sinusbradycardie, sick-sinus-syndroom, sinoatriaal blok;
• overgevoeligheid voor andere β–blokkers.

Contra-indicaties

• reactieve luchtwegaandoeningen met inbegrip van (actuele of doorgemaakte) astma en andere ernstige obstructieve longaandoeningen (COPD);
• manifest harfalen, cardiogene shock, tweede- en derdegraads AV-blok zonder pacemaker, sinusbradycardie, sick-sinus-syndroom, sinoatriaal blok;
• overgevoeligheid voor β–blokkers.

Waarschuwingen en voorzorgen

Oogveranderingen

• Permanente kleurverandering iris: latanoprost kan de kleur van het oog geleidelijk irreversibel veranderen (bij ca. 33 %). Patiënten vóór aanvang van de behandeling informeren over de mogelijkheid van versterkte irispigmentatie in het oog (toename bruin pigment). Wanneer één oog wordt behandeld kan dit leiden tot een (blijvend) verschil in het uiterlijk van beide ogen. Pigmentatieverandering treedt voornamelijk op bij irissen van gemengde kleur (m.n. geel-bruin, ook blauw-bruin, grijs-bruin, of groen-bruin) en meestal binnen de eerste acht maanden van behandeling, zelden nog na het eerste behandeljaar. Bij homogene blauwe, grijze, groene of homogene bruine ogen is slechts zelden een verandering opgetreden gedurende twee jaar behandeling. Accumulatie van pigment in het trabeculaire netwerk of elders in de voorste oogkamer is niet waargenomen, echter patiënten regelmatig controleren.
• Wimper en donshaarveranderingen: latanoprost kan de wimpers en het donshaar rondom het oog geleidelijk veranderen (toename lengte, dikte, pigmentatie of aantal). Wimperveranderingen zijn reversibel na staken.
• Periorbitale huidverkleuring (reversibel) is waargenomen.

Bij ernstige cardiovasculaire stoornissen (zoals coronaire hartziekte, Prinzmetal-angina-pectoris en hartfalen) en hypotensie is kritische evaluatie noodzakelijk. Wees voorzichtig bij een eerstegraads AV–blok vanwege een negatief effect op de AV–geleiding. Cardiale reacties en, in zeldzame gevallen, dood geassocieerd met hartfalen, zijn gemeld na toediening van timolol.

Bij astma en ernstige COPD niet gebruiken (zie ook de rubriek Contra-indicaties). Wees voorzichtig bij lichte/matige COPD. Overlijden door bronchospasmen bij astma is waargenomen na toediening van sommige oculaire β-blokkers.

Symptomen van hypoglykemie en hyperthyroïdie kunnen door β-Blokkers worden gemaskeerd. Wees voorzichtig bij labiele diabetes/spontane hypoglykemie. Patiënten die vermoedelijk thyrotoxicose ontwikkelen nauwlettend observeren.

Bij ernstige perifere circulatiestoornissen zoals ernstige vormen van het fenomeen van Raynaud, voorzichtig zijn.

(Cystoïd) macula-oedeem is gerapporteerd bij de behandeling met prostaglandine F_2α–analoga, waarbij in voorkomende gevallen meestal sprake was van risicofactoren (afakie, pseudo-fakie met een gescheurd achterste lenskapsel of met voorste oogkamerlenzen). Wees voorzichtig bij deze en andere bekende risicofactoren voor cystoïde macula-oedeem.

Bij een voorgeschiedenis van atopie of ernstige anafylactische reactie op allergenen kan tijdens gebruik van een β-blokker een versterkte reactie optreden bij herhaalde blootstelling aan die allergenen. Een opgetreden anafylaxie is vaak matig of slecht te beïnvloeden met de gebruikelijke hoeveelheid adrenaline.

Bij algehele anesthesie de anesthesist informeren over het gebruik van oogdruppels met timolol. β-Blokkers voor intra–oculair gebruik kunnen de werking van systemische β–agonisten zoals adrenaline blokkeren.

Bij een geschiedenis van herpetische keratitis voorzichtig zijn. Vermijd gebruik bij met actieve herpes simplex gerelateerde keratitis en bij een voorgeschiedenis van recidiverende herpetische keratitis die met prostaglandineanalogen samenhangt.

Bij andere glaucoomvormen is er geen ervaring met latanoprost, zoals bij acute aanvallen van nauwe-kamerhoekglaucoom, inflammatoire, neovasculaire, chronische nauwekamerhoek - of congenitaal glaucoom, open-kamerhoekglaucoom bij pseudofakie-patiënten en bij pigmentair glaucoom.

Na glaucoomingrepen is bij toepassing van kamerwaterremmende therapie (timolol, acetazolamide) loslating van de choroidea gemeld.

Bij droge ogen voorzichtig zijn , omdat β-blokkers de traanvochtsecretie kunnen verminderen. Zie ook achter Hulpstoffen.

Bij kinderen zijn de veiligheid en werkzaamheid niet vastgesteld.

Hulpstoffen

• Wees voorzichtig met benzalkoniumchloride (in sommige oogdruppels) bij droge ogen of een beschadigde cornea, vanwege het risico op keratitis punctata en/of toxische ulceratieve keratopathie bij langdurig gebruik.
• Fosfaten (in sommige oogdruppels) kunnen bij een ernstig beschadigde cornea leiden tot corneacalcificaties.
• Zachte contactlenzen kunnen verkleuren door benzalkoniumchloride. Contactlenzen, zowel harde als zachte, voor het indruppelen uitnemen en na 15 minuten weer indoen.

Waarschuwingen en voorzorgen

Oogveranderingen: patiënten vóór aanvang van de behandeling informeren over de mogelijkheid van oogveranderingen: wimperveranderingen, periorbitale donkere huidverkleuringen (incl. van het ooglid) en versterkte irispigmentatie zijn waargenomen. Bij eventuele druppels op de huid: direct afvegen om het risico van huidverkleuring van het ooglid te verminderen. De verandering van de irispigmentatie treedt langzaam op en komt vooral voor bij gemengd gekleurde irissen. Wanneer één oog wordt behandeld kan dit leiden tot een (blijvend) verschil in het uiterlijk van beide ogen.

Vermijd huidcontact vanwege mogelijke transdermale absorptie en verkleuring. Op plekken waar de huid herhaaldelijk in contact komt met tafluprost kan haargroei optreden.

Bij ernstige cardiovasculaire stoornissen (zoals coronaire hartziekte, Prinzmetal-angina-pectoris en hartfalen) en hypotensie is kritische evaluatie noodzakelijk. Wees voorzichtig bij een eerstegraads AV–blok vanwege een negatief effect op de AV–geleiding.

Niet gebruiken bij astma en ernstige COPD (zie ook de rubriek Contra-indicaties). Wees voorzichtig bij lichte/matige COPD. Overlijden door bronchospasmen bij astma is waargenomen na toediening van sommige oculaire β-blokkers.

Wees voorzichtig bij:

• labiele diabetes/spontane hypoglykemie. β-Blokkers kunnen de symptomen van hypoglykemie en hyperthyroïdie maskeren;
• ernstige perifere circulatiestoornissen zoals ernstige vormen van het fenomeen van Raynaud;
• patiënten met afakie, met pseudo-fakie, met een gescheurde achterlenscapsule of een gescheurde voorkamerlens;
• patiënten met risicofactoren voor cystoïd macula-oedeem of iritis/uveïtis;
• droge ogen, omdat β-blokkers de traanvochtsecretie verminderen; contactlenzen worden minder goed verdragen.

Bij een voorgeschiedenis van atopie of ernstige anafylactische reactie op allergenen kan tijdens gebruik van een β-blokker een versterkte reactie optreden bij herhaalde blootstelling aan die allergenen. Een opgetreden anafylaxie is vaak matig of slecht te beïnvloeden met de gebruikelijke hoeveelheid adrenaline.

Bij acuut gesloten-kamerhoekglaucoom timolol oogdruppels samen met een mioticum geven.

Na glaucoomingrepen is bij toepassing van kamerwaterremmende therapie (timolol, acetazolamide) loslating van de choroidea gemeld.

Onderzoeksgegevens: de veiligheid en werkzaamheid bij kinderen en een verminderde nier- en/of leverfunctie zijn niet vastgesteld.

Hulpstoffen: fosfaathoudende oogdruppels kunnen bij een ernstig beschadigde cornea leiden tot corneacalcificaties.

Overdosering

Neem voor informatie over een vergiftiging met latanoprost en timolol contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.

Overdosering

Neem voor informatie over een tafluprost- en timololvergiftiging contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.

Eigenschappen

Latanoprost: prostaglandine F_2α-analoog en selectieve prostaglandine-FP-receptoragonist. Verlaagt de intraoculaire druk, voornamelijk door bevordering van de uveosclerale afvoer van kamerwater. Enige toename van de uitstroomcapaciteit is ook gerapporteerd. Latanoprost heeft geen effect op de productie van kamerwater. Latanoprost is een prodrug; de werkzame metaboliet latanoprostzuur wordt gevormd tijdens de passage door de cornea.

Timolol: lipofiele, niet-selectieve β-blokker zonder intrinsieke sympathicomimetische activiteit, myocardonderdrukkend effect of membraanstabiliserende werking. Toegediend in het oog verlaagt timolol de oogdruk door remming van de kamerwaterproductie en een lichte vergroting van de uitstroom (zonder pupilvernauwing).

Werking: intraoculaire drukdaling na 3–4 uur, max. na 8–12 uur (latanoprost); intraoculaire drukdaling na ca. 20 min, max. na 1–2 uur (timolol). Werkingsduur: ten minste 24 uur (beide).

Kinetische gegevens

Eigenschappen

Combinatie van een gefluorideerd prostaglandine F_2α-analogon (tafluprost) en een lipofiele niet-selectieve β-blokker (timolol). Tafluprost, een gefluorideerd prostaglandine F_2α-analogon, verlaagt de intra-oculaire druk vnl. door bevordering van de uveosclerale afvoer van kamerwater. Timolol verlaagt de oogdruk door remming van de kamerwaterproductie (zonder pupilvernauwing).

Werking (intraoculaire drukdaling): tafluprost: na 2–4 uur, max. na ca. 12 uur; timolol: na 20–30 min, max. na 1–2 uur. Werkingsduur: tot 24 uur (beiden).

Meer informatie

• tafluprost#eigenschappen
• timolol#eigenschappen

Groepsinformatie

latanoprost/timolol hoort bij de groep prostaglandine F-analoga met bètablokker.

• bimatoprost/timolol (S01ED51) Vergelijk
• tafluprost/timolol (S01ED51) Vergelijk
• travoprost/timolol (S01ED51) Vergelijk

Groepsinformatie

tafluprost/timolol hoort bij de groep prostaglandine F-analoga met bètablokker.

• bimatoprost/timolol (S01ED51) Vergelijk
• latanoprost/timolol (S01ED51) Vergelijk
• travoprost/timolol (S01ED51) Vergelijk

Kosten

Kosten

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• prostaglandine F-analoga met bètablokker

Indicaties

• glaucoom

Externe links

• Officiële productinformatie CBG/EMA
• Medicijnkosten.nl
• GIPdatabank
• Geneesmiddelinformatie voor patiënten

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• prostaglandine F-analoga met bètablokker

Indicaties

• glaucoom

Externe links

• Officiële productinformatie CBG/EMA
• Medicijnkosten.nl
• GIPdatabank
• Geneesmiddelinformatie voor patiënten