Samenstelling

Samenstelling

Advies

Voor de symptomatische behandeling van hemorroïden volstaan bij de meeste patiënten niet-medicamenteuze adviezen, zoals het vermijden van persen, het niet uitstellen van toiletgang bij aandrang, eten van vezelrijke voeding en innemen van 1,5-2 liter vocht per dag. Pas eventueel lokale therapie toe ter verlichting van klachten. Geef bij jeuk en/of irritatie vaselinecetomacrogolcrème, zinksulfaatvaselinecrème of zinkoxide-zetpillen en kies voor lidocaïnevaselinecrème indien pijn en/of brandende jeuk op de voorgrond staat. Bij persisterende of ernstige klachten van hemorroïden kan een rubberbandligatie of operatie uitgevoerd worden.

Bij acute anale fissuren is lokaal lidocaïnevaselinecrème een goede keus.

De respons op farmacotherapie is bij neuropathische pijn vaak matig; niet-medicamenteuze behandeling staat centraal.

Bij trigeminusneuralgie is carbamazepine, of eventueel oxcarbazepine (offlabel) de eerste keus.

Volgens de richtlijn Pijnlijke diabetische neuropathie bestaat bij deze neuropathie een lichte voorkeur om te beginnen met een niet-selectieve serotonineheropnameremmer (SNRI): duloxetine, of eventueel venlafaxine (offlabel).

Kies bij polyneuropathie, uitgezonderd HIV-neuropathie, conform de richtlijn Polyneuropathie uit de hierna beschreven drie farmacologische groepen. Kies het middel dat het beste past bij het profiel van de patiënt, uitgaande van de contra-indicaties en de te verwachten bijwerkingen. Kies een tricyclisch antidepressivum, namelijk amitriptyline en bij ouderen nortriptyline; of een SNRI, namelijk duloxetine of eventueel venlafaxine (offlabel); of een anti-epilepticum, namelijk gabapentine of pregabaline. Overweeg als een van deze middelen wel enig, maar onvoldoende effect heeft, de combinatie met een middel uit een andere farmacologische groep. Overweeg als lokale klachten op de voorgrond staan, de cutane toepassing van capsaïcine of lidocaïne.

De NHG-Standaard Pijn maakt geen onderscheid in de behandeling van diabetische neuropathie of polyneuropathie. De Standaard beveelt als eerste keus een TCA aan; als tweede keus gabapentine en als derde keus pregabaline of duloxetine.

Bij HIV-neuropathie zijn bovengenoemde middelen, mogelijk de capsaïcine-pleister uitgezonderd, niet effectief.

Een cutane herpesinfectie verloopt in het algemeen niet ernstig en geneest meestal spontaan. Doorgaans kan volstaan worden met lokale behandeling met een indifferent middel met zinkoxide of zinksulfaat (eventueel met lidocaïne). Geef bij pijn paracetamol. Start bij acute herpes zoster neuralgie laagdrempelig met amitriptyline (bij ouderen nortriptyline). Orale antivirale behandeling met een nucleoside-analogon (aciclovir, famciclovir of valaciclovir) komt bij de herpesinfecties alleen in bepaalde situaties in aanmerking. Gezien het gebruiksgemak en de kosten gaat de voorkeur in het algemeen uit naar valaciclovir. De antivirale behandeling is slechts zinvol indien gestart binnen een bepaalde termijn na het verschijnen van de eerste symptomen. De lengte van deze termijn hangt af van het type infectie (herpes simplex of zoster, primo-infectie of recidief) en de immuunstatus van de patiënt.

Advies

Voor de toepassing van dit geneesmiddel is nog geen advies vastgesteld.

Indicaties

• Xylocaïne zalf 5%: Aandoeningen van de huid en slijmvliezen, die gepaard gaan met pijn, jeuk, branderigheid en andere onaangename sensaties, met name pruritus ani en hemorroïden;
• Lidocaïnevaselinecrème 3% FNA: pijn en jeuk in en rond de anus, zoals bij hemorroïden en anale fissuren.
• Off label: neuropathische pijn.

Gerelateerde informatie

• aambeien
• huidinfectie, herpes virus
• jeuk
• neuropathische pijn

Indicaties

• Verlichting van symptomen van keelpijn bij volwassenen en kinderen van 12 jaar en ouder.

Doseringen

Lidocaïnevaselinecrème FNA en Xylocaïnezalf kunnen ook elders op huid en slijmvliezen worden toegepast. Onderstaande dosering is specifiek voor rectale toepassing.

Vooraf de huid van de anus reinigen met een watje olie om het irriterende vocht te verwijderen. Aanbrengen eventueel met behulp van een vingercondoom of plastic handschoen en na het aanbrengen goed de handen wassen.

Doseringen

Toediening: de tablet langzaam laten oplossen in de mond, maar niet in de wangzak. Niet gebruiken voor het eten of drinken (zie ook de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen).

Bijwerkingen

Lokaal: Zelden (0,01-0,1%): allergische reacties op lokale anesthetica van het amino-amide type.

Verder is gemeld: irritatie van huid en slijmvliezen.

Systemisch: Gemeld is: anafylactische shock, lokale contact-overgevoeligheidsreacties.

• Informatie van Lareb over dit middel
• Meldformulier bijwerkingen

Bijwerkingen

Zelden (0,01-0,1%): overgevoeligheidsreacties, zoals urticaria, branderig gevoel, jeuk, angio-oedeem, prikkelend gevoel in de keel, bronchospasmen, hypotensie met syncope.

Verder zijn gemeld: buikpijn, zwelling van de mond, dysgeusie, huiduitslag.

• Informatie van Lareb over dit middel
• Meldformulier bijwerkingen

Interacties

Wees voorzichtig bij gelijktijdig gebruik van anti-aritmica klasse III (zoals amiodaron), vanwege de kans op additieve effecten op het hart.

Combinatie met verapamil kan additieve effecten geven op het hart; wees terughoudend met hoge doseringen lidocaïne.

Wees ook voorzichtig bij gelijktijdig gebruik van andere lokale anesthetica van het amidetype en aanverwante middelen.

Interacties

Vermijd gelijktijdig of opeenvolgend gebruik van andere antiseptica, omdat antagonisme of deactivering kan optreden.

De kans op klinisch relevante interacties is klein bij lokale toepassing.

(theoretische) interacties met lidocaïne

• combinatie met β-blokkers maakt dat lidocaïne eerder toxisch is; de bloedtoevoer naar de lever vermindert en daarmee de snelheid waarmee lidocaïne wordt afgebroken;
• kruisovergevoeligheid kan optreden met andere lokale anesthetica van het amide-type;
• bij combinatie met antiaritmica, zoals procaïnamide, kunnen farmacokinetische en -dynamische interacties optreden;
• de plasmaconcentratie van lidocaïne kan stijgen door combinatie met remmers van de iso-enzymen CYP1A2 en CYP3A4 (bv. erytromycine, fluvoxamine, itraconazol), omdat deze betrokken zijn bij de omzetting van lidocaïne;
• (ook) in combinatie met cimetidine kan eerder toxiciteit van lidocaïne optreden, door remming van het hepatisch metabolisme.

Zwangerschap

Lidocaïne passeert de placenta.

Teratogenese: Ruime ervaring bij de mens heeft geen nadelige effecten laten zien. Bij lokale toediening op kleine oppervlakken is er sprake van beperkte systemische absorptie.

Advies: Kan worden gebruikt.

• Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Zwangerschap

Lidocaïne passeert de placenta. Vanwege de lage dosering is de absorptie gering.

Teratogenese: Een grote hoeveelheid gegevens over lokaal gebruik van lidocaïne tijdens de zwangerschap laat geen toegenomen kans op aangeboren afwijkingen zien. Bij de mens zijn er onvoldoende gegevens over het gebruik van amylmetacresol en 2,4-dichloorbenzylalcohol gedurende de zwangerschap.

Advies: Niet gebruiken tijdens de zwangerschap.

Lactatie

Overgang in de moedermelk: Ja, in kleine hoeveelheden. Bij lokale toediening op kleine oppervlakken is er sprake van beperkte systemische absorptie met een zeer lage blootstelling aan lidocaïne van de zuigeling.

Advies: Kan worden gebruikt.

• Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Lactatie

Overgang in de moedermelk: Ja, lidocaïne in geringe mate. Onbekend voor amylmetacresol en dichloorbenzylalcohol.

Farmacologisch effect: Vanwege de lage dosering wordt geen effect van lidocaïne verwacht.

Advies: niet gebruiken (of anders de borstvoeding staken).

Contra-indicaties

• overgevoeligheid voor lokale anesthetica van het amidetype, zoals bupivacaïne, mepivacaïne en prilocaïne;
• bloedende aambeien;
• hartaandoeningen.

Contra-indicaties

• Voorgeschiedenis van allergie voor lokale anesthetica van het amidetype;
• Voorgeschiedenis van (vermoedelijk) methemoglobinemie;
• Leeftijd < 12 jaar, vanwege de kans op snelle absorptie van het anestheticum en reflex-laryngospasme.

Waarschuwingen en voorzorgen

Rectaal toegediend lidocaïne omzeilt deels het 'first pass'-effect en afhankelijk van de conditie van de slijmvliezen kan lidocaine systemisch worden opgenomen. Gebruik een lagere dosis bij patiënten met ernstige leveraandoeningen, epilepsie, hyperthyroïdie, hartfalen, bij verzwakte of ernstig zieke patiënten (bv. met sepsis) en bij kinderen ouder dan 12 jaar die minder dan 25 kg wegen.

Resorptie vanuit wondoppervlakten en slijmvliezen is relatief hoog. Wees voorzichtig met toepassing bij patiënten met beschadigde slijmvliezen en/of ontstekingen in het gebied waar de vetcrème of zalf wordt toegepast.

Bij aanhoudende klachten opnieuw beoordelen of er mogelijk een andere oorzaak aanwezig is voor het rectaal bloedverlies.

Bij lang gebruik is er kans op het ontstaan van lokale allergische reacties en sensibilisatie.

Niet langdurig in hoge dosering gebruiken, omdat in diermodellen in hoge dosering tumorvorming is gezien.

Hulpstoffen: Propyleenglycol kan huidirritatie veroorzaken. Niet toepassen bij pasgeborenen ≤ 4 weken oud met een open wond of groot beschadigd huidoppervlak (bv. bij brandwonden).

Waarschuwingen en voorzorgen

De maximale dosering niet overschrijden, omdat dan effecten op het centrale zenuwstelsel (convulsies) of op het hart kunnen optreden.

Niet langer gebruiken dan 5 dagen, om de natuurlijke microbiologische balans in de keel niet te verstoren.

Wees bij symptomen > 2 dagen, of verergering van symptomen, het optreden van (hoge) koorts, hoofdpijn, misselijkheid of braken en huiduitslag bedacht op een bacteriële infectie (zoals faryngitis, tonsillitis).

Acuut zieken of verzwakte ouderen zijn extra gevoelig voor de bijwerkingen van lidocaïne.

Niet toepassen voor of tijdens eten of drinken, omdat aspiratie kan optreden met de kans op verstikking, of verbranding van of bijten op de tong als gevolg van gevoelloosheid.

Astmapatiënten dienen dit middel alleen onder supervisie van een arts te gebruiken.

Er zijn onvoldoende gegevens over de werkzaamheid en veiligheid bij kinderen < 12 jaar.

Hulpstoffen

• Wees voorzichtig met glucose en sucrose in de zuigtablet bij diabetes mellitus, vanwege het suikergehalte.
• Houd rekening met terpenen uit levomenthol in de zuigtablet. Deze zijn in verband gebracht met neurologische complicaties, zoals convulsies bij kinderen.
• De kleurstof zonnegeel kan allergische reacties veroorzaken.

Overdosering

Lidocaïne wordt goed geabsorbeerd door beschadigd epitheel, waardoor bij overmatig gebruik intoxicatie kan ontstaan met prikkeling van het centrale zenuwstelsel en depressie van het cardiovasculaire systeem.

Zie voor meer symptomen en behandeling de monografie op toxicologie.org/lidocaïne en/of vergiftigingen.info.

Overdosering

Gezien de lage dosering van actieve bestandsdelen is een overdosering niet waarschijnlijk. In geval van abnormaal gebruik (veel hogere dosering) of laesies aan de slijmvliezen kan overdosering optreden.

Symptomen

overmatige gevoelloosheid van de bovenste luchtwegen en het bovenste gedeelte van het spijsverteringskanaal. In geval van systemische absorptie: voorbijgaande stimulering van het centrale zenuwstelsel (slapeloosheid, rusteloosheid, agitatie), gevolgd door onderdrukking (slaperigheid, bewusteloosheid, ademhalingsdepressie) en depressie van het cardiovasculaire systeem (hypotensie, langzame of onregelmatige hartslag), Bij kinderen < 6 jaar kunnen convulsies optreden, met name bij langdurig gebruik van hoge doses.

Therapie

overweeg bij ernstige overdosering het opwekken van braken en/of maagspoeling < 1 uur na inname. Methemoglobinemie kan worden behandeld met onmiddellijke i.v.-toediening van methyleenblauw 1-4 mg/kg.

Neem voor meer informatie over symptomen en behandeling contact op met Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.

Eigenschappen

Lidocaïne is een lokaal anestheticum van het amide-type met een kort tot middellang effect. Pijn- en jeukstillend. Blokkeert plaatselijk en reversibel de impulsgeleiding via sensibele zenuwvezels, waardoor de gevoeligheid voor pijn vermindert, en ook de tastzin, gevoeligheid voor druk en voor hoge en lage temperaturen.

In concentraties van 1–4% heeft lidocaïne tevens een bacteriostatische werking tegen pathogenen die gewoonlijk in wondinfecties voorkomen, zoals Enterococcus faecalis, Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa en Staphylococcus aureus.

De werking treedt in binnen 5 min na aanbrengen op de slijmvliezen of beschadigde huid van de anus.

Kinetische gegevens

Eigenschappen

Combinatie van een lokaal anestheticum van het amide-type (lidocaïne) en twee antiseptische verbindingen, een alcohol en een fenol. De combinatie heeft lokale antiseptische, bacteriedodende, fungicide en pijnstillende eigenschappen.

Kinetische gegevens

Groepsinformatie

lidocaïne (vetcrème, zalf) hoort bij de groep anesthetica, lokaal via huid of slijmvlies.

• capsaïcine (N01BX04) Vergelijk
• chloorhexidine/lidocaïne (N01BB52) Vergelijk
• cocaïne (S01HA01) Vergelijk
• lidocaïne (auriculair) (S02DA01) Vergelijk
• lidocaïne (gel, aanstipvloeistof) (N01BB02) Vergelijk
• lidocaïne (oculair) (S01HA07) Vergelijk
• lidocaïne (pleister) (N01BB02) Vergelijk
• lidocaïne (spray) (N01BB02) Vergelijk
• lidocaïne/amylmetacresol/dichloorbenzylalcohol (R02AA20) Vergelijk
• lidocaïne/levomenthol (D04AB01) Vergelijk
• lidocaïne/prilocaïne (N01BB20) Vergelijk
• lidocaïne/propylparahydroxybenzoaat (R02AD02) Vergelijk
• lidocaïne/tetracaïne (N01BB20) Vergelijk
• lidocaïne/zinkoxide (D04AB01) Vergelijk
• oxybuprocaïne (S01HA02) Vergelijk
• pramocaïne/zinkoxide (D04AB07) Vergelijk
• tetracaïne (S01HA03) Vergelijk

Groepsinformatie

lidocaïne/amylmetacresol/dichloorbenzylalcohol hoort bij de groep anesthetica, lokaal via huid of slijmvlies.

• capsaïcine (N01BX04) Vergelijk
• chloorhexidine/lidocaïne (N01BB52) Vergelijk
• cocaïne (S01HA01) Vergelijk
• lidocaïne (auriculair) (S02DA01) Vergelijk
• lidocaïne (gel, aanstipvloeistof) (N01BB02) Vergelijk
• lidocaïne (oculair) (S01HA07) Vergelijk
• lidocaïne (pleister) (N01BB02) Vergelijk
• lidocaïne (spray) (N01BB02) Vergelijk
• lidocaïne (vetcrème, zalf) (D04AB01) Vergelijk
• lidocaïne/levomenthol (D04AB01) Vergelijk
• lidocaïne/prilocaïne (N01BB20) Vergelijk
• lidocaïne/propylparahydroxybenzoaat (R02AD02) Vergelijk
• lidocaïne/tetracaïne (N01BB20) Vergelijk
• lidocaïne/zinkoxide (D04AB01) Vergelijk
• oxybuprocaïne (S01HA02) Vergelijk
• pramocaïne/zinkoxide (D04AB07) Vergelijk
• tetracaïne (S01HA03) Vergelijk

Kosten

Kosten

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• anesthetica, lokaal via huid of slijmvlies

Indicaties

• aambeien
• huidinfectie, herpes virus
• jeuk
• neuropathische pijn

Externe links

• Officiële productinformatie CBG/EMA
• Medicijnkosten.nl
• Geneesmiddelinformatie voor patiënten
• Kinderformularium (NKFK)

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• anesthetica, lokaal via huid of slijmvlies

Externe links

• Officiële productinformatie CBG/EMA
• Medicijnkosten.nl
• Geneesmiddelinformatie voor patiënten
• Kinderformularium (NKFK)