restless-legssyndroom
Advies
Bij rustelozebenen-syndroom vindt behandeling met geneesmiddelen alleen plaats als de klachten, ondanks niet-medicamenteuze maatregelen, ernstig zijn. Dopamine-agonisten, bij voorkeur pramipexol of ropinirol, komen dan in aanmerking, waarbij de dosering langzaam wordt opgebouwd.
Behandelplan
-
Bespreek niet-medicamenteus beleid
- Geruststelling en advies bij klachten de benen even te bewegen of een stukje te lopen.
- Nagaan of stoppen met roken, vermijden van alcohol en koffie en meer bewegen overdag invloed hebben op het optreden van RLS.
- Heroverweeg gebruik van bepaalde geneesmiddelen.
Ga naar de volgende stap in geval van ernstige klachten (voor de patiënt onacceptabele lijdensdruk), ondanks niet-medicamenteuze maatregelen.
Toelichting
Roken, alcohol, koffie, overgewicht en weinig lichaamsbeweging hebben mogelijk een negatieve invloed op RLS.
Bepaalde geneesmiddelen met een antidopaminerge werking zoals SSRI’s en antipsychotica kunnen RLS uitlokken of verergeren.
-
Start een dopamine-agonist
Toelichting
De dopamine-agonisten pramipexol, ropinirol en rotigotine zijn geregistreerd voor de behandeling van matig ernstige tot ernstige RLS. Onderzoek naar het effect van dopamine-agonisten bij RLS laat zien dat het effect klinisch relevant is. Maar tevens blijkt dat het placebo-effect groot is en dat bijwerkingen hinderlijk kunnen zijn, vooral augmentatie (het verergeren van de klachten, eerder op de dag optreden en uitbreiden naar andere lichaamsdelen).
Vergelijkend onderzoek ontbreekt. Alleen van rotigone is de effectiviteit op lange termijn > 6 maanden voldoende onderzocht. Rotigone is alleen in pleistervorm beschikbaar en heeft meer vooral lokale bijwerkingen. De voorkeur gaat daarom uit naar pramipexol en ropinirol.
Achtergrond
Definitie
Het restless-legssyndroom (RLS) is een neurologische aandoening gekenmerkt door een onprettig gevoel in de benen en een niet te bedwingen aandrang ze te bewegen (rusteloze benen).
Bij de meeste patiënten is geen oorzaak aan te wijzen. Mogelijk is sprake van een erfelijke aanleg. De aandoening komt vaker voor op hogere leeftijd, en mogelijk ook bij zwangerschap, ijzergebreksanemie en terminale nierinsufficiëntie. Bepaalde geneesmiddelen kunnen RLS uitlokken of verergeren.
Het onprettige gevoel wordt zelden als pijnlijk ervaren; dit onderscheidt RLS van nachtelijke spierkrampen.
Symptomen
De belangrijkste klachten zijn een onprettig gevoel in de benen en een niet te bedwingen aandrang ze te bewegen. Deze klachten treden op in rust, verminderen bij bewegen en zijn in de avond en de nacht erger dan overdag.
De klachten kunnen leiden tot slecht slapen en daardoor tot slechter functioneren overdag.
Behandeldoel
Verminderen van de klachten.
Uitgangspunten
De behandeling is vooral gericht op voorlichting, geruststelling en het advies na te gaan of leefstijl-veranderingen zoals stoppen met roken, vermijden van alcohol en koffie en meer bewegen overdag invloed hebben op het optreden van RLS.
Medicamenteuze behandeling kan worden overwogen bij patiënten met ernstige klachten. Alleen de dopamine-agonisten zijn hiervoor geregistreerd; het effect is echter beperkt en de bijwerkingen kunnen hinderlijk zijn.
Geneesmiddelen zoals gabapentine, pregabaline, carbamazepine, levodopa, opioïden, clonazepam en hydrokinine worden in de praktijk offlabel toegepast bij RLS. Echter de balans werkzaamheid/veiligheid staat daarbij nog onvoldoende vast of het bewijs van werkzaamheid (bijv. hydrokinine) ontbreekt. In de huisartsenpraktijk hebben deze middelen daarom geen plaats.
Geneesmiddelen
anti-epileptica Toon kosten
dopamine-agonisten, overige Toon kosten
Vergelijken
Zie ook
Geneesmiddelgroep
Bronnen
- 1 Garcia-Borreguero D. et al. European guidelines on management of restless legs syndrome: report of a joint task force by the European Federation of Neurological Societies, the European Neurological Society and the European Sleep Research Society. 2012. Via pubmed.ncbi.nlm.nih.gov.
- 2 NHG-Standaard Slaapproblemen en slaapmiddelen, 2014. Via richtlijnen.nhg.org.