Samenstelling

Samenstelling

Advies

Bij hypertensie verlagen angiotensine I converterend enzym (ACE)-remmers, angiotensine receptor-blokkers (ARB’s), calciumantagonisten (dihydropyridinen), thiazidediuretica en β-blokkers de bloeddruk effectief en verminderen het tienjaarsrisico op cardiovasculaire morbiditeit en mortaliteit. Comorbiditeit en specifieke patiëntkarakteristieken bepalen welke groepen en welke middelen als eerste in aanmerking komen. Als één middel onvoldoende effectief is bij de aanbevolen dosering, is het toevoegen van een middel uit een andere groep effectiever dan het ophogen van de dosering; het risico op het optreden van dosisafhankelijke bijwerkingen wordt daarmee beperkt. Een vaste combinatie in de juiste dosisverhouding heeft om reden van therapietrouw de voorkeur.

Advies

Bij hypertensie verlagen angiotensine I converterend enzym (ACE)-remmers, angiotensine receptor-blokkers (ARB’s), calciumantagonisten (dihydropyridinen), thiazide-diuretica en β-blokkers de bloeddruk effectief en verminderen het tienjaarsrisico op cardiovasculaire morbiditeit en mortaliteit. Comorbiditeit en specifieke patiëntkarakteristieken bepalen welke groepen en welke middelen als eerste in aanmerking komen. Als één middel onvoldoende effectief is bij de aanbevolen dosering, is het toevoegen van een middel uit een andere groep effectiever dan het ophogen van de dosering; het risico op het optreden van dosisafhankelijke bijwerkingen wordt daarmee beperkt. Een vaste combinatie in de juiste dosisverhouding heeft om reden van therapietrouw de voorkeur.

Indicaties

• Hypertensie, die onvoldoende heeft gereageerd op een ARB of een thiazide-diureticum als monotherapie.

Gerelateerde informatie

• primaire hypertensie

Indicaties

• Hypertensie bij volwassenen, die onvoldoende heeft gereageerd op telmisartan alleen.

Gerelateerde informatie

• primaire hypertensie

Doseringen

Voorafgaande individuele dosistitratie van beide componenten is aan te bevelen.

Verminderde nierfunctie: Bij een milde tot matige nierfunctiestoornis is geen dosisaanpassing nodig (creatinineklaring ≥30 ml/min). Bij een creatinineklaring < 30 ml/min is gebruik gecontra-indiceerd. Gebruik door hemodialysepatiënten wordt niet aanbevolen.

Toediening: De tablet in zijn geheel innemen met een glas water (niet met grapefruit-/pompelmoessap).

Doseringen

Aanbevolen wordt om de patiënt eerst in te stellen door middel van dosistitratie van de individuele componenten.

Bij een mild tot matig verminderde nierfunctie: is de verwachting dat een dosisaanpassing niet nodig is. Gebruik bij een ernstig verminderde nierfunctie (creatinineklaring < 30 ml/min) is gecontra-indiceerd.

Bij licht tot matig verminderde leverfunctie: maximaal 40/12,5 mg 1×/dag. Gebruik bij een ernstig verminderde leverfunctie is gecontra-indiceerd.

Toediening: De tablet in zijn geheel innemen met vloeistof, met of zonder voedsel.

Bijwerkingen

Vaak (1-10%): hoofdpijn, duizeligheid, asthenie, vermoeidheid, pijn op de borst. Slapeloosheid. Hoest, infectie van de bovenste luchtwegen, sinusitis. Spierpijn, spierkramp. Misselijkheid, dyspepsie, buikpijn, diarree. Nierinsufficiëntie, nierfalen. Hypoglykemie, hyperkaliëmie, lichte verlaging van hematocriet en hemoglobine.

Soms (0,1-1%): (orthostatische) hypotensie, hartkloppingen, angina pectoris, aritmie, myocardinfarct, beroerte. Dyspneu, pulmonaal oedeem, pneumonitis, bronchitis, keelpijn, bloedneus. Urineweginfectie, nachtelijke/frequente mictie. Hyperglykemie. Artralgie, artritis, spierzwakte, stijfheid. Droge mond, tandpijn, ontsteking van de speekselklier, anorexie, gastritis, braken, obstipatie, flatulentie. Icterus (intrahepatische cholestase), pancreatitis. Visusstoornissen (wazig zien, verminderd zicht, xanthopsie), branderige ogen, conjunctivitis. Oorsuizen. Vertigo. Koorts. Droge huid, jeuk, alopecia, transpiratie, urticaria, erytheem, dermatitis, (gezichts)oedeem, toxische epidermale necrolyse, fotosensibilisatie, hevig blozen. Necrotiserende angiitis, vasculitis. Nervositeit, paresthesie, perifere neuropathie, syncope, trillen, migraine. Angst, paniekaanvallen, depressie, verwardheid, abnormaal dromen, geheugenstoornis. Verminderd libido, erectiestoornis. Hyperurikemie, jicht. Hyponatriëmie, hypokaliëmie, lichte verhoging van serumureum en serumcreatinine. Anemie, ecchymose, purpura, hemolyse, trombocytopenie, agranulocytose, leukopenie. Interstitiële nefritis, glucosurie.

Zelden (0,01-0,1%): verhoging ALAT, hepatitis. Anafylactische reactie, angio-oedeem.

Zeer zelden (< 0,01%): stijging van andere leverenzym- en bilirubinewaarden. 'Acute Respiratory Distress Syndrome' (ARDS).

Verder zijn gemeld: griepachtige symptomen, malaise. Acuut gesloten kamerhoekglaucoom, acute myopie, choroïdale effusie. Afwijkende leverfunctie. Rabdomyolyse. Dysgeusie. Cutane lupus erythematodes. Bij langdurig gebruik van hydrochloorthiazide is een verhoogde incidentie van basaalcelcarcinoom en plaveiselcelcarcinoom van de huid waargenomen.

Meer informatie

• losartan#bijwerkingen
• hydrochloorthiazide#bijwerkingen

• Informatie van Lareb over dit middel
• Meldformulier bijwerkingen

Bijwerkingen

Vaak (1-10%): duizeligheid.

Soms (0,1-1%): hypokaliëmie. Angst. Syncope, paresthesie. Vertigo. Tachycardie, aritmieën. (Orthostatische) hypotensie. Dyspneu. Diarree, droge mond, flatulentie. Rugpijn, spierspasmen (beenkrampen), spierpijn. Erectiestoornis. Pijn op de borst. Toename urinezuurconcentratie in het bloed.

Zelden (0,01-0,1%): bronchitis, faryngitis, sinusitis. Respiratoire stress (o.a. pneumonitis, pulmonaal oedeem). Hyperurikemie, hyponatriëmie. Depressie, slaapstoornissen (o.a. slapeloosheid). Visusstoornissen (o.a. wazig zicht). Buikpijn, obstipatie, dyspepsie, braken, gastritis. Afwijkende leverfunctie (vaker bij Japanse afkomst). Angio-oedeem (soms fataal), erytheem, jeuk, huiduitslag, hyperhidrose, urticaria. Artralgie, pijn (in extremiteit). Griepachtige verschijnselen. Toename van creatinekinase, urinezuur, creatinine of leverenzymwaarden in het bloed. Verergering of activering van systemische lupus erythematodes.

Meer informatie

• telmisartan#bijwerkingen
• hydrochloorthiazide#bijwerkingen

• Informatie van Lareb over dit middel
• Meldformulier bijwerkingen

Interacties

Gecombineerd gebruik van een ARB met een ACE–remmer of met aliskiren vermeerdert de kans op hypotensie, syncope, hyperkaliëmie en achteruitgang van de nierfunctie (incl. acuut nierfalen); een dubbele blokkade alleen toepassen onder supervisie van een gespecialiseerd arts bij afzonderlijk gedefinieerde patiënten (zonder diabetische nefropathie) bij wie de nierfunctie, bloeddruk en het elektrolytengehalte regelmatig worden gecontroleerd. Bij diabetespatiënten of een verminderde nierfunctie (GFR < 60 ml/min/1,73 m²) is het gebruik van losartan in combinatie met aliskiren gecontra–indiceerd. Bij andere patiënten wordt de combinatie ontraden; indien de combinatie toch toegepast dient te worden, is periodieke bepaling van de nierfunctie, bloeddruk en serumelektrolyten aanbevolen.

Andere antihypertensiva en geneesmiddelen die hypotensie kunnen veroorzaken (bv. tricyclische antidepressiva, antipsychotica, baclofen, narcotische analgetica) kunnen het bloeddrukverlagend effect versterken.

NSAID's (incl. COX2-remmers en acetylsalicylzuur > 3 g/dag) kunnen het diuretisch, natriuretisch en antihypertensief effect verminderen en de nierfunctie (verder) verslechteren met een verhoging van de serumkaliumconcentratie.

Kaliumsparende diuretica (zoals triamtereen), aldosteronantagonisten (zoals spironolacton), heparine, kaliumsupplementen en andere plasmakalium-verhogende geneesmiddelen (bv. trimethoprim, ciclosporine, tacrolimus) kunnen het effect op het serumkaliumgehalte versterken en leiden tot hyperkaliëmie, met name bij gestoorde nierfunctie.

Het door diuretica veroorzaakte kaliumverlies wordt mogelijk door losartan ten dele tegengegaan; wees voorzichtig bij combinatie met kaliumsecreterende middelen (laxantia, parenteraal amfotericine B, corticosteroïden, glycyrrhizine in drop/zoethout of ACTH) vanwege de kans op hypokaliëmie. Hypokaliëmie kan de gevoeligheid voor niet-depolariserende spierrelaxantia doen toenemen en de toxiciteit van digoxine en geneesmiddelen die het QT-interval verlengen versterken.

De renale lithiumklaring neemt af door toegenomen terugresorptie in de tubulus: verlaging van de lithiumdosis kan nodig zijn.

De werking van insuline en orale bloedglucoseverlagende middelen kan worden geantagoneerd. Metformine voorzichtig toepassen in verband met risico op lactaatacidose.

Fluconazol en rifampicine kunnen de concentratie van de actieve metaboliet van losartan verminderen.

Colestyramine kan de absorptie van hydrochloorthiazide verminderen en dient twee uur ná of vier uur vóór de combinatie te worden ingenomen.

Bij combinatie met calciumzouten en plasmacalciumverhogende middelen is een stijging van de serumcalciumconcentratie te verwachten, waardoor een strikte controle van het serumcalcium vereist is.

Bij combinatie met carbamazepine neemt de kans op hyponatriëmie toe.

Er is meer kans op hematologische reacties bij combinatie met geneesmiddelen die een negatieve invloed hebben op het bloedbeeld (bv. allopurinol, cytostatica, immunosuppressiva waaronder corticosteroïden).

Bij combinatie van hydrochloorthiazide en methyldopa is hemolytische anemie gemeld.

Patiënten die jodiumhoudend contrastmiddel toegediend krijgen voorafgaand hydrateren.

Combinatie met grapefruit-/pompelmoessap vermijden omdat dit de plasmaspiegel van de actieve metaboliet van losartan kan verlagen door remming van CYP450-enzymen.

Let op, mogelijke interactie met kruidengeneesmiddelen.

Interacties

Gelijktijdige behandeling van een angiotensinereceptorblokker (ARB) en een ACE-remmer geeft meer kans op hypotensie, syncope, hyperkaliëmie en achteruitgang van de nierfunctie; een dubbele blokkade alleen toepassen onder supervisie van een gespecialiseerd arts bij afzonderlijk gedefinieerde patiënten (zonder diabetische nefropathie) bij wie de nierfunctie, bloeddruk en het elektrolytengehalte regelmatig worden gecontroleerd. Bij diabetespatiënten of een verminderde nierfunctie (GFR < 60 ml/min/1,73 m²) is het gebruik van telmisartan in combinatie met aliskiren gecontra-indiceerd. Bij andere patiënten wordt de combinatie ontraden; indien de combinatie toch toegepast dient te worden, is periodieke bepaling van de nierfunctie, bloeddruk en serumelektrolyten aanbevolen.

De renale lithiumklaring neemt af door toegenomen tubulaire terugresorptie: verlaging van de lithiumdosis kan nodig zijn.

De werking van insuline en orale bloedglucoseverlagende middelen kan door het diureticum worden verminderd, de hyperglykemische werking van diazoxide kan toenemen.

NSAID's kunnen het diuretisch, natriuretisch en antihypertensief effect verminderen; tevens is er meer kans op achteruitgang van de nierfunctie en hyperkaliëmie.

Het door diuretica veroorzaakte kaliumverlies wordt mogelijk door telmisartan ten dele tegengegaan; wees voorzichtig bij comedicatie van kaliumzouten, kaliumsparende diuretica, heparine en andere plasmakalium-verhogende geneesmiddelen (bv. ARB's, trimethoprim, tacrolimus, ciclosporine) vanwege meer kans op hyperkaliëmie, met name bij gestoorde nierfunctie.

Hypokaliëmie (intra- en extracellulair) versterkt de toxiciteit van hartglycosiden en van geneesmiddelen die 'torsade de pointes' kunnen veroorzaken (met name klasse Ia en III antiaritmica en sommige antipsychotica); verder kan de gevoeligheid voor tubocurarine toenemen. Gelijktijdig gebruik van corticosteroïden of ACTH kan leiden tot meer kaliumverlies.

Telmisartan kan de digoxinespiegel verhogen; de digoxinespiegel controleren bij starten, aanpassen of staken van telmisartan.

Bij combinatie met calciumsupplementen of calciumsparende geneesmiddelen (zoals vitamine D-therapie) de serumcalciumspiegels controleren en zo nodig de calciumdosering aanpassen.

Bij combinatie met allopurinol neemt de kans op overgevoeligheidsreacties toe, bij combinatie met amantadine de kans op bijwerkingen.

Er is meer kans op hematologische reacties bij combinatie met geneesmiddelen die een negatieve invloed hebben op het bloedbeeld (bv. allopurinol, immunosuppressiva waaronder corticosteroïden, cytostatica).

Colestyramine kan de absorptie doen afnemen; het diureticum niet gelijktijdig maar twee uur ervoor of vier tot zes uur erna innemen.

In geval van dehydratie vóór blootstelling aan jodiumhoudende contrastmiddelen, rehydrateren vanwege het vergrote risico op acuut nierfalen.

Hulpstoffen: Sorbitol (in sommige tabletten) kan de biologische beschikbaarheid van andere oraal toegediende geneesmiddelen beïnvloeden.

Zwangerschap

Hydrochloorthiazide passeert de placenta.

Teratogenese: Losartan: Gebruik van ARB's tijdens het 2^e en 3^e trimester is schadelijk, zich uitend in neonatale longhypoplasie, intra-uteriene groeivertraging, persisterende ductus arteriosus en schedelhypoplasie. Hydrochloorthiazide: Bij de mens, geen aanwijzingen voor schadelijkheid (relatief weinig gegevens).

Farmacologisch effect: Gebruik van ARB's tijdens het 2^e en 3^e trimester kan leiden tot foetale en/of neonatale toxiciteit zoals hypotensie, gestoorde nierfunctie, nierfalen, oligohydramnion en hyperkaliëmie. In het verleden werd toepassing van thiaziden en verwante verbindingen in het 3^e trimester geassocieerd met problemen bij de neonaat (trombocytopenie, hypoglykemie en stoornissen in de elektrolytenbalans).

Advies: Gebruik tijdens het 1^e trimester wordt niet aanbevolen; gebruik tijdens het 2^e en 3^e trimester is gecontra-indiceerd.

Overige: Bij kinderwens en zwangerschap instellen op een alternatieve therapie; aangeraden wordt de patiënte bij het begin van de behandeling al hierop te wijzen. Als blootstelling vanaf het 2^e trimester heeft plaatsgevonden, een echoscopie verrichten van de nieren en schedel van de foetus. Pasgeborenen nauwkeurig controleren op hypotensie, oligurie en hyperkaliëmie.

• Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Zwangerschap

Hydrochloorthiazide passeert de placenta.

Teratogenese: Gebruik van angiotensinereceptorblokkers tijdens het 2^e en 3^e trimester is schadelijk, zich uitend in neonatale longhypoplasie, intra-uteriene groeivertraging, persisterende ductus arteriosus, schedelhypoplasie, ledemaatsafwijkingen en toegenomen sterfte.

Farmacologisch effect: Gebruik van angiotensinereceptorblokkers tijdens het 2^e en 3^e trimester kan leiden tot foetale en/of neonatale toxiciteit zoals hypotensie, gestoorde nierfunctie, nierfalen, oligohydramnion en hyperkaliëmie. Bij gebruik van hydrochloorthiazide dient bij de vrouw rekening te worden gehouden met afname van het circulerend bloedvolume en bij de neonaat met icterus neonatorum, trombocytopenie en verstoring van de elektrolytenbalans.

Advies: Gebruik tijdens het 1^e trimester wordt niet aanbevolen; gebruik tijdens het 2^e en 3^e trimester is gecontra-indiceerd.

Overige: Bij kinderwens en zwangerschap instellen op een alternatieve therapie; aangeraden wordt de patiënte bij het begin van de behandeling al hierop te wijzen. Als blootstelling vanaf het 2^e trimester heeft plaatsgevonden een echoscopie verrichten van de nieren en de schedel van de foetus. Neonaten nauwkeurig controleren op hypotensie, oligurie en hyperkaliëmie.

• Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Lactatie

Overgang in moedermelk: losartan: ja bij dieren, bij mensen onbekend. Hydrochloorthiazide: ja.

Farmacologisch effect: Verhoogd vrij bilirubine (hydrochloorthiazide).

Overige: Thiazide-diuretica kunnen de lactatie remmen door vochtonttrekking.

Advies: Het gebruik van dit geneesmiddel of het geven van borstvoeding ontraden, met name bij prematuren en pasgeborenen. Indien losartan/hydrochloorthiazide toch gebruikt dient te worden een zo laag mogelijke dosering geven.

• Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Lactatie

Overgang in moedermelk: Onbekend (telmisartan), ja (hydrochloorthiazide).

Farmacologisch effect: Verhoogd vrij bilirubine (hydrochloorthiazide).

Advies: Het gebruik van dit geneesmiddel of het geven van borstvoeding ontraden met name bij neonaten of prematuren.

Overige: Thiazide-diuretica kunnen de lactatie remmen.

• Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Contra-indicaties

• ernstige nierfunctiestoornissen (creatinineklaring < 30 ml/min), anurie;
• ernstige leverfunctiestoornis, cholestase, aandoeningen met galstuwing;
• therapieresistente hypokaliëmie of hypercalciëmie;
• refractaire hyponatriëmie;
• symptomatische hyperurikemie of jicht;
• overgevoeligheid voor sulfonamiden.

Zie voor meer contra-indicaties de rubrieken Zwangerschap en Interacties.

Contra-indicaties

• ernstig gestoorde leverfunctie, galwegobstructie en cholestase;
• ernstige nierinsufficiëntie (creatinineklaring < 30 ml/min), anurie;
• refractaire hypokaliëmie en hypercalciëmie;
• overgevoeligheid voor sulfonamiden.

Zie voor meer contra-indicaties de rubrieken Zwangerschap en Interacties.

Waarschuwingen en voorzorgen

Vooral bij volume- en/of natriumdepletie en bij hartfalen is er meer kans op een hypotensieve reactie (met vaak acute nierfunctiestoornis). Daarom bij ernstig hartfalen de behandeling bij voorkeur klinisch instellen. Een volume- en/of natriumdepletie voor het begin van de therapie corrigeren. Wees voorzichtig bij aorta– of mitralisklepstenose of obstructieve hypertrofische cardiomyopathie vanwege de kans op verminderde coronaire en cerebrale doorbloeding door de verlaagde bloeddruk. Het is niet aan te raden van een monotherapie met een thiazide-diureticum direct over te gaan op deze combinatie met losartan; vanwege het risico op hypotensie, het diureticum 2–3 dagen staken, voordat met deze combinatie wordt begonnen.

Hypotensie die tijdens anesthesie/operatie optreedt als gevolg van geblokkeerde angiotensine II-werking, kan worden gecorrigeerd door volumevergroting.

Bij gestoorde nierfunctie rekening houden met een acute achteruitgang van de nierfunctie en deze blijven controleren. Bij bilaterale stenose van de arteriae renales of bij unilaterale stenose bij slechts één functionerende nier is het mogelijk dat plasma-ureum- en creatininegehalte stijgen (vaak reversibel). Er is geen ervaring bij recente niertransplantatie. Gebruik wordt niet aanbevolen bij hemodialysepatiënten.

Controleer periodiek serumelektrolyt-concentraties, vanwege mogelijk verstoorde vocht- en elektrolytenbalans (hypokaliëmie, hyponatriëmie, hypochloremische alkalose, hypomagnesiëmie). Er is meer kans op hyperkaliëmie bij een bestaande nierfunctiestoornis en ongecontroleerde diabetes mellitus. Er is meer kans op hypokaliëmie bij patiënten met cirrose met oedeem en ascites, coronaire aandoeningen, hartfalen en bij ouderen.

Voorzichtig zijn bij maligne aandoeningen of hyperparathyroïdie aangezien thiazide-diuretica hypercalciëmie kunnen veroorzaken.

Verder voorzichtig toepassen bij een licht tot matig gestoorde leverfunctie omdat verschuivingen in vloeistof- en elektrolytenevenwicht coma hepaticum kunnen veroorzaken en omdat de losartanspiegel verhoogd kan worden. Bij ontwikkeling van icterus of significante stijging van leverenzymwaarden de behandeling staken.

Bij diabetes mellitus is extra controle van bloedglucosewaarden (m.n. in de eerste maand van de behandeling met een ACE-remmer) aangewezen.

Bij hyperlipidemie serumlipiden extra controleren.

Voorzichtig bij jicht in de voorgeschiedenis, omdat hydrochloorthiazide de serumspiegel van urinezuur kan verhogen.

Bij het optreden van symptomen van fotosensibilisatie de behandeling staken. Bij langdurig gebruik van hydrochloorthiazide neemt het risico op niet-melanome huidkanker (basaalcelcarcinoom en plaveiselcelcarcinoom) toe; de oorzaak hiervoor is waarschijnlijk fotosensibilisatie (toename gevoeligheid voor UV-straling). Adviseer de patiënt overmatige blootstelling aan zonlicht en UV-straling te vermijden en adequate bescherming te gebruiken tegen de zon. Adviseer tevens contact op te nemen bij nieuwe laesies of veranderingen in laesies met verdachte kenmerken. Heroverweeg het gebruik van hydrochloorthiazide bij patiënten die al eerder huidkanker hebben gehad; dit geldt mogelijk ook voor andere thiazide-diuretica.

Zeer zeldzame ernstige gevallen van acute longtoxiciteit zoals 'Acute Respiratory Distress Syndrome' (ARDS) zijn gemeld na gebruik van hydrochloorthiazide. Longoedeem treedt doorgaans binnen minuten tot uren na inname van hydrochloorthiazide op. Pulmonale symptomen zoals dyspneu en verslechtering van de longfunctie, en ook koorts en hypotensie kunnen voortekenen zijn van ARDS. Bij optreden van deze symptomen de toediening staken en een passende behandeling geven. Hydrochloorthiazide niet geven bij eerder opgetreden ARDS na inname van hydrochloorthiazide.

Bij acute oogpijn of daling van de gezichtsscherpte (binnen enkele uren tot weken na start van de behandeling) de behandeling onmiddellijk staken. Choroïdale effusie met visusstoornissen, acute myopie en gesloten-kamerhoekglaucoom zijn gemeld bij gebruik van hydrochloorthiazide. Indien de oogdruk verhoogd is, deze proberen te verminderen vanwege de kans op acuut gesloten-kamerhoekglaucoom. Een van de risicofactoren voor het ontwikkelen van acuut afgesloten kamerhoekglaucoom kan zijn een voorgeschiedenis van een sulfonamide- of penicilline-allergie.

Bij optreden van angio-oedeem de toediening onmiddellijk staken en niet opnieuw starten. Wees extra voorzichtig bij angio–oedeem in de voorgeschiedenis.

Bij kinderen < 18 jaar is losartan/hydrochloorthiazide niet onderzocht.

ACE-remmers en ARB's zijn minder effectief tegen hypertensie bij mensen van Afrikaanse herkomst (sub-Sahara).

Waarschuwingen en voorzorgen

Vooral bij volume- en/of natriumdepletie en bij hartfalen is er meer kans op een hypotensieve reactie. Corrigeer dergelijke tekorten voor het begin van de behandeling. Hyponatriëmie met neurologische symptomen (misselijkheid, zwakte, progressieve desoriëntatie, apathie) is waargenomen bij gebruik van hydrochloorthiazide. Bij ernstig hartfalen, onderliggende nierziekten of andere aandoeningen waarbij de vaattonus en nierfunctie in belangrijke mate afhankelijk zijn van het renine-angiotensine-aldosteronsysteem, vanwege de farmacologische werking bedacht zijn op hypotensie en verminderde nierfunctie. Voorzichtig bij aortaklep- of mitralisklep-stenose of bij obstructieve hypertrofische cardiomyopathie vanwege het potentiële risico van verminderde coronaire en cerebrale doorbloeding door de verlaagde bloeddruk. Bij ischemische cardiovasculaire aandoeningen kan een grote bloeddrukdaling leiden tot een myocardinfarct of beroerte.

Bij een al bestaande verminderde nierfunctie rekening houden met een acute achteruitgang van de nierfunctie en deze blijven controleren. Bij bilaterale stenose van de arteriae renales of bij unilaterale stenose bij slechts één functionerende nier is er meer kans op ernstige hypotensie en nierinsufficiëntie, vanwege de hemodynamische effecten van telmisartan. Er is geen ervaring bij patiënten met een recente niertransplantatie.

Er is vooral kans op hypokaliëmie bij levercirrose, versnelde diurese en bij inadequate inname van elektrolyten; en op hyperkaliëmie bij nierinsufficiëntie, hartfalen en diabetes mellitus.

Telmisartan kan hypoglykemie induceren terwijl hydrochloorthiazide de glucosetolerantie kan remmen, vooral bij diabetes mellitus. Bij diabetes de bloedglucosewaarde extra monitoren en eventueel de dosering van bloedglucoseverlagende middelen aanpassen.

Bij hyperlipidemie serumlipiden extra controleren.

Voorzichtig bij een verminderde leverfunctie, omdat een verschuiving in vloeistof- en elektrolytenevenwicht coma hepaticum kan veroorzaken.

Thiaziden verminderen de calciumuitscheiding en kunnen zo hypercalciëmie veroorzaken, wees daarom voorzichtig bij maligne aandoeningen of hyperparathyroïdie.

Bij het optreden van symptomen van fotosensibilisatie de behandeling staken. Bij langdurig gebruik van hydrochloorthiazide neemt het risico op niet-melanome huidkanker (basaalcelcarcinoom en plaveiselcelcarcinoom) toe; de oorzaak hiervoor is waarschijnlijk fotosensibilisatie (toegenomen gevoeligheid voor UV-straling). Adviseer de patiënt overmatige blootstelling aan zonlicht en UV-straling te vermijden en adequate bescherming te gebruiken tegen de zon. Adviseer tevens contact op te nemen bij nieuwe laesies of veranderingen in laesies met verdachte kenmerken. Heroverweeg het gebruik van hydrochloorthiazide bij patiënten die al eerder huidkanker hebben gehad; dit geldt mogelijk ook voor andere thiazide-diuretica.

Zeer zeldzame ernstige gevallen van acute longtoxiciteit zoals 'Acute Respiratory Distress Syndrome' (ARDS) zijn gemeld na gebruik van hydrochloorthiazide. Longoedeem treedt doorgaans binnen minuten tot uren na inname van hydrochloorthiazide op. Pulmonale symptomen zoals dyspneu en verslechtering van de longfunctie, en ook koorts en hypotensie kunnen voortekenen zijn van ARDS. Bij optreden van deze symptomen de toediening staken en een passende behandeling geven. Hydrochloorthiazide niet geven bij eerder opgetreden ARDS na inname van hydrochloorthiazide.

Bij acute oogpijn of daling van de gezichtsscherpte (binnen enkele uren tot weken na start van de behandeling) de behandeling onmiddellijk staken. Choroïdale effusie met visusstoornissen, acute myopie en gesloten-kamerhoekglaucoom zijn gemeld bij gebruik van hydrochloorthiazide. Indien de oogdruk verhoogd is, deze proberen te verminderen vanwege de kans op acuut gesloten-kamerhoekglaucoom. Een van de risicofactoren voor het ontwikkelen van acuut afgesloten kamerhoekglaucoom kan zijn een voorgeschiedenis van een sulfonamide- of penicilline-allergie.

Bij primair hyperaldosteronisme telmisartan/hydrochloorthiazide niet toepassen.

ACE-remmers en ARB's zijn minder effectief tegen hypertensie bij mensen van Afrikaanse herkomst (sub-Sahara).

Er zijn onvoldoende gegevens over de werkzaamheid en veiligheid bij kinderen tot 18 jaar.

Overdosering

Zie voor symptomen en behandeling de stofmonografie op vergiftigingen.info.

Overdosering

Symptomen

Hypotensie, tachycardie, bradycardie, duizeligheid, braken, verhoogde waarde serumcreatinine, acuut nierfalen (door telmisartan). Verder elektrolytendepletie (hypokaliëmie, hypochloremie), hypovolemie, misselijkheid, slaperigheid, spierspasmen, aritmieën (door hydrochloorthiazide).

Zie voor meer symptomen en behandeling op vergiftigingen.info.

Eigenschappen

Combinatie van een angiotensinereceptorblokker (ARB) en een thiazide-diureticum. Bloeddrukverlagende werking meestal na 3–4 weken. Werkingsduur: ca. 24 uur.

Kinetische gegevens

• losartan#eigenschappen
• hydrochloorthiazide#eigenschappen

Eigenschappen

Combinatie van een angiotensinereceptorblokker (ARB) en een thiazide-diureticum. Werkingsduur: 24 uur.

Kinetische gegevens

• telmisartan#eigenschappen
• hydrochloorthiazide#eigenschappen

Groepsinformatie

losartan/hydrochloorthiazide hoort bij de groep ARB's met diureticum.

• candesartan/hydrochloorthiazide (C09DA06) Vergelijk
• eprosartan/hydrochloorthiazide (C09DA02) Vergelijk
• irbesartan/hydrochloorthiazide (C09DA04) Vergelijk
• olmesartan/hydrochloorthiazide (C09DA08) Vergelijk
• telmisartan/hydrochloorthiazide (C09DA07) Vergelijk
• valsartan/hydrochloorthiazide (C09DA03) Vergelijk

Groepsinformatie

telmisartan/hydrochloorthiazide hoort bij de groep ARB's met diureticum.

• candesartan/hydrochloorthiazide (C09DA06) Vergelijk
• eprosartan/hydrochloorthiazide (C09DA02) Vergelijk
• irbesartan/hydrochloorthiazide (C09DA04) Vergelijk
• losartan/hydrochloorthiazide (C09DA01) Vergelijk
• olmesartan/hydrochloorthiazide (C09DA08) Vergelijk
• valsartan/hydrochloorthiazide (C09DA03) Vergelijk

Kosten

Kosten

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• ARB's met diureticum

Indicaties

• primaire hypertensie

Externe links

• Officiële productinformatie CBG/EMA
• Medicijnkosten.nl
• GIPdatabank

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• ARB's met diureticum

Indicaties

• primaire hypertensie

Externe links

• Officiële productinformatie CBG/EMA
• Medicijnkosten.nl
• GIPdatabank