Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Mebendazol XGVS OTC Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Tablet
- Sterkte
- 100 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Yomesan Bayer bv
- Toedieningsvorm
- Kauwtablet
- Sterkte
- 500 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
De werking van anthelminthica is min of meer specifiek voor het type worminfectie. De keuze van het middel wordt daarom op geleide van de diagnose gemaakt. Bij enterobiasis en infectie met de varkenslintworm zijn hygiënische maatregelen noodzakelijk om herbesmetting van de gastheer en besmetting van huisgenoten te voorkomen.
Mebendazol is bij een intestinale nematoden-infectie (aarsmaden, spoel-, en zweepwormen) het middel van eerste keus.
Advies
De werking van anthelminthica is min of meer specifiek voor het type worminfectie. De keuze van het middel wordt daarom op geleide van de diagnose gemaakt. Bij enterobiasis en infectie met de varkenslintworm zijn hygiënische maatregelen noodzakelijk om herbesmetting van de gastheer en besmetting van huisgenoten te voorkomen.
Niclosamide is bij een infectie met een runder- of varkenslintworm het middel van eerste keus.
Indicaties
Infecties door nematoden (rondwormen)
- enterobiasis (oxyuriasis of aarsmaden);
- ascariasis (spoelwormen);
- trichuriasis (zweepwormen);
- ancylostomiasis (mijnwormen).
Gerelateerde informatie
Indicaties
- Taeniasis door Taenia saginata (runderlintworm);
- Taeniasis door Taenia solium (varkenslintworm);
- Diphyllobothriasis door Diphyllobothrium latum (vissenlintworm);
- Hymenolepiasis door Hymenolepis nana (dwerglintworm);
- Ook is het bruikbaar bij infectie veroorzaakt door Dipylidium canium (hondenlintworm).
Gerelateerde informatie
Doseringen
Mebendazol alleen aan kinderen van 1–2 jaar toedienen als de worminfectie duidelijk een invloed heeft op de voedingstoestand en fysieke ontwikkeling van het kind; dan dezelfde dosering als voor volwassenen en kinderen ≥ 2 jaar aanhouden.
Enterobiasis (oxyuriasis)
Volwassenen en kinderen ≥ 2 jaar
100 mg en na 14 dagen opnieuw 100 mg. Deze behandeling zo nodig na 14 dagen herhalen.
Ascariasis, trichuriasis en ankylostomiasis
Volwassenen en kinderen ≥ 2 jaar
100 mg 2×/dag ('s morgens en 's avonds) gedurende 3 opeenvolgende dagen. Als er na 3 weken geen volledige genezing is verkregen, de behandeling herhalen.
Toediening
- De tablet geheel of gekauwd met een ruime hoeveelheid water innemen.
- Vermaal de tablet voor het aan een jong kind te geven en zie altijd toe op een kind terwijl het dit geneesmiddel inneemt.
Doseringen
Bij Taeniasis saginata (runderlintworm), Taeniasis solium (varkenslintworm) of Diphyllobothriasis door Diphyllobothrium latum (vissenlintworm)
Bij infestaties met T. solium 2 uur ná inname van de dosis laxeren (zie rubriek Waarschuwingen en voorzorgen).
Volwassenen en kinderen > 6 jaar
2 gram als eenmalige dosis.
Kinderen 2–6 jaar
1 gram als eenmalige dosis.
Kinderen < 2 jaar
500 mg als eenmalige dosis.
Bij Hymenolepiasis door Hymenolepis nana (dwerglintworm)
Volwassenen en kinderen vanaf 6 jaar
Aanbevolen is een kuur van 7 dagen: eerste dag: 2 gram, de volgende 6 dagen 1 gram per dag.
Kinderen 2–6 jaar
De eerste dag 1 gram, de volgende 6 dagen 500 mg per dag.
Kinderen < 2 jaar
De eerste dag 500 mg, de volgende 6 dagen 250 mg (halve kauwtablet) per dag.
Verminderde lever- of nierfunctie: er is geen substantiële absorptie vanuit het maag-darmkanaal en niclosamide beïnvloedt de lever- en nierfunctie niet. In beide gevallen is daarom geen dosisaanpassing nodig.
Toediening
- De dagdosis na het ontbijt in eenmaal innemen. De tabletten fijn kauwen en daarna met een kleine hoeveelheid water doorslikken. Men kan de tabletten ook in water uiteen laten vallen en dan innemen.
- Voor kleine kinderen verdient het aanbeveling de tabletten tot poeder fijn te maken en dan met een kleine hoeveelheid drinken in te laten nemen.
Bijwerkingen
Buikpijn en diarree treden vaker op bij een hoge 'worm load'.
Vaak (1-10%): buikpijn.
Soms (0,1-1%): buikongemak, flatulentie, diarree.
Zelden (0,01-0,1%): overgevoeligheidsreacties (incl. anafylactische en anafylactoïde reacties). Convulsies, duizeligheid. Hepatitis. Huiduitslag, exantheem, urticaria, angio-oedeem, alopecia, Stevens-Johnsonsyndroom (SJS), toxische epidermale necrolyse (TEN). Neutropenie. Abnormale leverfunctiewaarden (reversibel).
Verder zijn gemeld: misselijkheid, braken, dyspneu, koorts, malaise, hoofdpijn, exfoliatieve dermatitis, 'fixed drug eruption'. Bij langdurig gebruik of gebruik van hoger dan de aanbevolen doses: agranulocytose, glomerulonefritis.
Bijwerkingen
Gemeld zijn: allergische reacties met erytheem en exantheem, anafylactische reactie. Cyanose. Onwel voelen, duizeligheid, vermoeidheid. Misselijkheid, braken, buikpijn, diarree. Huiduitslag, jeuk, overmatig zweten.
Interacties
Vermijd gelijktijdig gebruik van metronidazol en mebendazol vanwege kanstoename op het Stevens-Johnsonsyndroom en toxische epidermale necrolyse.
Zwangerschap
Teratogenese: Ruime ervaring bij de mens laat geen aanwijzingen voor schadelijkheid zien. Mebendazol wordt in geringe mate geabsorbeerd.
Advies: Kan worden gebruikt.
Zwangerschap
Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens. Bij dieren geen aanwijzingen voor schadelijkheid.
Advies: Weeg de noodzaak van de behandeling af. Volgens de fabrikant, vooral gedurende het 1e trimester, alleen op strikte indicatie gebruiken. Volgens de NHG-standaard Worminfecties (2019) kan niclosamide in het 2e en 3e trimester veilig worden voorgeschreven bij een aangetoonde infectie. Een runderlintwormbesmetting manifesteert zich alleen in de darm, is ongevaarlijk en de geïnfecteerde vrouw kan een ander niet besmetten. Bespreek daarom bij een runderlintworminfectie in het 1e trimester om de behandeling uit te stellen tot het 2e trimester vanwege onvoldoende gegevens over de veiligheid van toepassing van niclosamide in het 1e trimester.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja, in geringe mate.
Farmacologisch effect: Mebendazol wordt in geringe mate geabsorbeerd (zowel bij de moeder als bij het kind). Er zijn bij therapeutische doseringen geen ongewenste effecten te verwachten bij het kind.
Advies: Kan worden gebruikt.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Onbekend.
Farmacologisch effect: Dit middel wordt nauwelijks in het lichaam opgenomen. Het gebruik van dit middel tijdens borstvoeding wordt door de zuigeling goed verdragen.
Advies: Kan waarschijnlijk veilig gebruikt worden.
Contra-indicaties
Er zijn van dit middel geen contra-indicaties bekend.
Waarschuwingen en voorzorgen
Bij enterobiasis
- Wanneer in een gezin meer dan één persoon besmet is en/of wanneer de besmetting frequent terugkomt, overweeg dan alle gezinsleden te behandelen. In de praktijk treft de besmetting voornamelijk de kinderen binnen een gezin;
- Als een infectie met aarsmaden (enterobiasis) na een tweede behandeling nog niet is verdwenen, dient de patiënt de arts of apotheker te raadplegen.
Als de worminfectie gepaard gaat met diarree, kan deze tegelijkertijd symptomatisch worden behandeld.
Mebendazol is niet uitvoerig onderzocht bij kinderen < 2 jaar, gebruik het bij hen alleen als de voordelen opwegen tegen de risico's. Niet gebruiken bij kinderen < 1 jaar, vanwege onvoldoende veiligheidsgegevens. Convulsies zijn zeer zelden gemeld, waaronder bij kinderen < 1 jaar, tijdens post-marketing ervaring.
Waarschuwingen en voorzorgen
Alcohol vergroot het risico van absorptie vanuit het maag–darmkanaal; gelijktijdig gebruik van alcohol vermijden.
Bij obstipatie de darmperistaltiek normaliseren alvorens de kuur te beginnen.
De worminfectie zorgt voor een overvloedige slijmproductie in de darm; niclosamide werkt beter in op de wormen wanneer het slijm wordt verwijderd door het drinken van zure vruchtensappen.
Niclosamide is niet werkzaam tegen de eieren van de lintworm; (her)infectie met de eieren kan zich ontwikkelen tot cysticercosis. Om dit te voorkómen vooral bij T. solium de patiënt 2 uur na de kuur laxeren met een magnesium- of natriumsulfaathoudend laxeermiddel. Het is mogelijk dat ondanks goede laxatie delen van de lintworm pas in de twee dagen na de behandeling in de ontlasting verschijnen. Bij een nieuwe infectie met T. saginata en T. solium verschijnen er pas na drie maanden delen of eitjes van de lintworm in de ontlasting. Bij een infectie met H. nana is de controletijd ca. 14 dagen omdat overlevende lintwormkoppen heel snel uitgroeien tot geslachtsrijpe lintwormen, die weer eitjes produceren in de stoelgang na slechts ca. 10 dagen. Voldoende hygiëne bij de stoelgang is essentieel om te voorkómen dat eitjes via de vingers in de mond terechtkomen en zo tot cysticercose kunnen leiden.
Overdosering
Symptomen
Misselijkheid, braken, darmkrampen, diarree, duizeligheid, hoofdpijn.
Zie voor meer symptomen en de behandeling de monografie mebendazol op vergiftigingen.info.
Overdosering
Neem voor informatie over een vergiftiging met niclosamide contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.
Eigenschappen
Anthelminthicum met vermicide, larvicide en ovicide werking. Mebendazol interfereert met de cellulaire tubulinevorming in de darm van wormen door specifiek te binden aan tubuline, wat leidt tot degeneratieve veranderingen in de darm. Hierdoor worden de glucose-opname en de spijsverteringsfuncties van de worm zodanig verstoord dat een autolytisch proces in gang wordt gezet.
Mebendazol is werkzaam tegen nematodeninfestaties in het darmkanaal zoals die met Enterobius vermicularis, Ascaris lumbricoides, Trichuris trichiura, Ancylostoma duodenale en Necator americanus. Soms kan het tot 3 dagen na inname duren alvorens de werkzaamheid intreedt. In gevallen (vnl. zware infecties met mijnwormen of Trichuris trichiura) waarin geen volledige genezing verkregen wordt, vindt een reductie van de ei-uitscheiding met ten minste 90% plaats.
Kinetische gegevens
| Resorptie | gering (ca. 10%). |
| F | de biologische beschikbaarheid is laag (ca. 22%), vanwege de zeer lage oplosbaarheid van mebendazol en een uitgebreid first pass-effect (van ca. 80%) in de darmwand en lever. |
| T max | 2-4 uur. |
| Overig | Grote interindividuele variatie in de plasmaconcentratie, een verminderde leverfunctie kan resulteren in verhoogde concentraties. Bij kinderen 1–3 jaar is de systemische blootstelling aan mebendazol hoger dan bij volwassenen, vanwege een hogere mg/kg-dosis vergeleken met volwassenen. |
| V d | 1–2 l/kg. |
| Eiwitbinding | ca. 95%. |
| Metabolisering | uitgebreid in de lever tot inactieve metabolieten (amino-mebendazol en hydroxy-mebendazol). Er worden conjugaten gevormd met mebendazol en de metabolieten. |
| Overig | Mogelijk is er sprake van enterohepatische circulatie van conjugaten. |
| Eliminatie | vnl. in de vorm van metabolieten met de urine en gal. |
| T 1/2el | 1-2 uur. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
Salicylzuurderivaat. Niclosamide is een lokaal werkend specifiek lintwormmiddel met vermicide eigenschappen. De werking berust op verstoring van de energiehuishouding van de parasiet, door remming van de oxidatieve fosforylering in de mitochondriën. Dit leidt tot afsterving van de kop en de daaraan verbonden leden. De segmentketen verliest daardoor zijn houvast en wordt door darmperistaltiek geheel of in delen met de feces uitgescheiden.
Resistentie van Taenia spp. is gerapporteerd; een verklaring hiervoor is niet gevonden.
Kinetische gegevens
| Resorptie | gering; ca. 15%. |
| Metabolisering | deels, tot een gereduceerde vorm (reductie tot amino- en acetamino-niclosamide). |
| Eliminatie | ca. 85% binnen 1 tot 2 dagen met de feces, ca. 15% met de urine als metaboliet. |
| Overig | biologische halfwaardetijd ca. 3 uur. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
mebendazol hoort bij de groep anthelminthica.
Groepsinformatie
niclosamide hoort bij de groep anthelminthica.