Samenstelling

Samenstelling

Advies

Zie voor de adviezen van de commissie BOM oncologische middelen op nvmo.org, onder paclitaxel.

Zie voor de behandeling van borstkanker, epitheliaal ovariumcarcinoom, pancreascarcinoom, en niet-kleincellig longcarcinoom de geldende behandelrichtlijnen op richtlijnendatabase.nl.

Advies

Zie voor de adviezen van de commissie BOM nvmo.org (onder docetaxel).

Voor de behandeling van borstkanker, niet-kleincellig longcarcinoom (NSCLC), prostaatcarcinoom, adenocarcinoom van de maag en plaveiselcelcarcinoom van hoofd- en halsgebied staan op richtlijnendatabase.nl de geldende behandelrichtlijnen.

Indicaties

Alle genoemde indicaties zijn bij volwassenen.

Abraxane

• Gemetastaseerd mammacarcinoom als monotherapie na het falen van óf niet in aanmerking komen voor standaard antracyclinebevattende therapie.
• Gemetastaseerd adenocarcinoom van de pancreas als eerstelijnsbehandeling in combinatie met gemcitabine.
• Niet-kleincellig longcarcinoom (NSCLC) als eerstelijnsbehandeling in combinatie met carboplatine, indien potentieel curatieve chirurgie en/of radiotherapie niet in aanmerking komen.

Generiek paclitaxel

• Mammacarcinoom:
  • klierpositief mammacarcinoom als adjuvante behandeling aansluitend op behandeling met antracycline en cyclofosfamide (AC); de adjuvante behandeling wordt beschouwd als alternatief voor verlengde AC-therapie;
  • lokaal gevorderd of gemetastaseerd mammacarcinoom als initiële behandeling: óf in combinatie met een antracycline wanneer antracyclinetherapie geschikt is, óf in combinatie met trastuzumab na vaststellen van overexpressie van HER2 op 3+ niveau en waarbij een antracycline niet geschikt is;
  • gemetastaseerd mammacarcinoom als monotherapie na het falen van óf niet in aanmerking komen voor standaard antracyclinebevattende therapie.

• Ovariumcarcinoom:
  • gevorderd ovariumcarcinoom of met een resttumor (> 1 cm) na initiële laparotomie, als eerstelijnsbehandeling in combinatie met cisplatine;
  • gemetastaseerd ovariumcarcinoom als tweedelijnsbehandeling na falen van standaard platinabevattende therapie.

• Niet-kleincellig longcarcinoom:
  • gevorderd niet-kleincellig longcarcinoom (NSCLC) in combinatie met cisplatine, indien potentieel curatieve chirurgie en/of radiotherapie niet in aanmerking komen.

• Aan aids gerelateerd Kaposi-sarcoom:
  • aan aids gerelateerd Kaposi-sarcoom (KS) in een gevorderd stadium indien een eerdere behandeling met een liposomaal antracycline heeft gefaald.

Indicaties

Mammacarcinoom

• Als adjuvante behandeling in combinatie met doxorubicine en cyclofosfamide (= TAC-schema) bij:
  • operabel klierpositief mammacarcinoom;
  • operabel kliernegatief mammacarcinoom, alleen indien chemotherapie is geïndiceerd (volgens de internationaal vastgestelde criteria voor primaire behandeling van vroege borstkanker).
• Lokaal gevorderd of gemetastaseerd mammacarcinoom:
  • in combinatie met doxorubicine, indien niet eerder chemotherapie is gegeven;
  • als monotherapie, indien eerdere chemotherapie met een antracycline of een alkylerende stof heeft gefaald;
  • in combinatie met capecitabine, indien eerdere chemotherapie met een antracycline heeft gefaald.

• Gemetastaseerd mammacarcinoom:
  • in combinatie met trastuzumab, bij een overexpressie van HER2 én indien hierbij niet eerder chemotherapie is gegeven.

Niet-kleincellig longcarcinoom (NSCLC)

• inoperabel, lokaal gevorderd of gemetastaseerd NSCLC in combinatie met cisplatine, indien niet eerder chemotherapie is gegeven.
• lokaal gevorderd of gemetastaseerd NSCLC, indien eerdere chemotherapie heeft gefaald;

Prostaatcarcinoom

• Hormoon-refractair gemetastaseerd prostaatcarcinoom in combinatie met prednison of prednisolon.
• Hormoongevoelig gemetastaseerd prostaatcarcinoom in combinatie met androgeendeprivatietherapie (ADT), met of zonder prednison of prednisolon.

Adenocarcinoom van de maag

• gemetastaseerd adenocarcinoom van de maag (incl. die van de gastro-oesofageale overgang) in combinatie met cisplatine en 5-fluoro-uracil (= TCF-schema), indien niet eerder chemotherapie is gegeven.

Hoofd-/halscarcinoom

• lokaal gevorderd plaveiselcelcarcinoom in het hoofd-/halsgebied als inductietherapie in combinatie met cisplatine en 5-fluoro-uracil.

Doseringen

Let op! Abraxane is een albuminegebonden nanopartikelformulering van paclitaxel en is daarom niet zonder meer uitwisselbaar met andere formuleringen van paclitaxel.

Vóór toediening van generiek paclitaxel premedicatie geven van corticosteroïden, antihistaminica en H₂-antagonisten.

Ouderen: de fabrikant van Abraxane geeft aan dat bij ouderen geen dosisaanpassing nodig is.

Verminderde nierfunctie: Abraxane: bij een lichte en matige nierinsufficïentie (creatinineklaring ≥ 30 ml/min) is een dosisaanpassing niet nodig. Voor een ernstige nierinsufficiëntie (creatinineklaring < 30 ml/min) kan geen dosisaanbeveling worden gedaan in verband met onvoldoende gegevens. Generiek paclitaxel er kan geen dosisaanbeveling worden gedaan in verband met onvoldoende gegevens.

Verminderde leverfunctie: Abraxane: bij een lichte leverinsufficiëntie (totaal bilirubine > 1 tot ≤ 1,5 × ULN en ASAT ≤ 10 × ULN) is geen dosisaanpassing nodig. Bij matige tot ernstige leverinsufficiëntie (totaal bilirubine > 1,5 tot ≤ 5 × ULN en ASAT ≤ 10 × ULN): bij de indicaties gemetastaseerd mammacarcinoom en NSCLC de dosis verlagen met 20%; verhoog de dosis tot normale waarde indien de lagere dosis gedurende ten minste 2 cycli goed is verdragen. Bij de indicatie adenocarcinoom van de pancreas kan bij matige tot ernstige leverinsufficiëntie geen dosisadvies worden gegeven in verband met onvoldoende gegevens. Ook bij een leverinsufficiëntie met totaal bilirubine > 5 × ULN of ASAT > 10 × ULN kan geen dosisadvies worden gegeven in verband met onvoldoende gegevens. Generiek paclitaxel: er kan geen dosisadvies worden gegeven in verband met onvoldoende gegevens. Niet gebruiken bij een ernstige leverfunctiestoornis.

Ernstige bijwerkingen: zie voor dosisaanpassingen en richtlijnen voor onderbreking of staken van de behandeling bij (ernstige) bijwerkingen (neutropenie (incl. febriele), trombocytopenie, perifere neuropathie, mucositis en bij Abraxane tevens diarree, huidtoxiciteit en andere niet-hematologische toxiciteiten) de officiële productinformatie CBG/EMA (rubrieken 4.2 en 4.4). Ook is er toxiciteit mogelijk door het gebruik van carboplatine, cisplatine, doxorubicine, gemcitabine en trastuzumab. Zie voor meer informatie de geneesmiddelteksten van deze middelen.

Toediening: Abraxane: de suspensie i.v. toedienen via een infusieset met een 15 microm-filter. Na het infuus de lijn doorspoelen met steriel 0,9% NaCl-oplossing. Generiek paclitaxel: het concentraat eerst verdunnen tot een uiteindelijke concentratie van 0,3–1,2 mg/ml. Gebruik PVC-vrije flessen of zakken en polyethyleen-gecoate toedieningssets. Filters met korte in- en uitlaatstukjes van PVC kunnen wel worden gebruikt. Generiek paclitaxel toedienen via een in-lijnfilter met microporeus membraan ≤ 0,22 microm.

Doseringen

Geef premedicatie ter vermindering van de ernst van overgevoeligheidsreacties en van de incidentie en ernst van vochtretentie. Premedicatie prostaatcarcinoom: 8 mg dexamethason oraal, gegeven 12 uur, 3 uur en 1 uur vóór starten met docetaxel. Premedicatie overige indicaties: een oraal corticosteroïd, zoals dexamethason 16 mg/dag (bv. 8 mg 2×/dag) gedurende 3 dagen te beginnen 1 dag vóór starten met docetaxel. Overweeg profylactisch G-CSF om de kans op hematologische toxiciteit te verkleinen.

Verminderde nierfunctie: een aanpassing van de dosis is niet nodig. Er zijn geen gegevens bij een ernstig verminderde nierfunctie.

Verminderde leverfunctie: op basis van farmacokinetische gegevens van docetaxel monotherapie: bij een ASAT/ALAT > 1,5 × ULN én alkalische fosfatase > 2,5 ULN is de dosis 75 mg/m² (in plaats van 100 mg/m²). Er kunnen geen dosisaanbevelingen worden gedaan bij ASAT/ALAT > 1,5 × ULN én alkalische fosfatase > 2,5 × ULN en bilirubine > 1 × ULN bij adenocarcinoom van de maag en tevens ook niet bij andere combinatiebehandelingen zoals aangegeven in de rubriek Indicaties. Bij transaminase- en alkalisch fosfatasewaarden resp. 3½× en 6× ULN en/of verhoogd serumbilirubine is toepassing van docetaxel gecontra-indiceerd.

In combinatie met krachtige CYP3A4-remmers: overweeg een dosisverlaging van 50% van docetaxel.

Bij ernstige bijwerkingen: zie voor dosisaanpassingen en richtlijnen voor onderbreking of staken van de behandeling bij (ernstige) bijwerkingen (bv. neutropenie, neutropenische infecties, cumulatieve huidreacties, perifere neuropathie) de officiële productinformatie CBG/EMA (rubriek 4.2), zie hiervoor de link onder 'Zie ook'.

Toediening: docetaxel toedienen als een i.v. 1-uurs infuus, elke 3 weken.

Zie voor informatie over geneesmiddelen waarmee docetaxel gecombineerd wordt, de afzonderlijke geneesmiddelteksten; de directe links staan onder de rubriek Indicaties.

Bijwerkingen

De frequentie van optreden van bijwerkingen kan verschillen tussen de albuminegebonden formulering en de conventionele formulering.

Monotherapie

Zeer vaak (> 10%): hypotensie. Bloeding. Neurotoxiciteit m.n. perifere neuropathie (die langer dan 6 maanden na staken van de therapie kan aanhouden), paresthesieën. Infecties, vnl. urineweginfecties en bovensteluchtweginfecties (soms fataal). Asthenie, vermoeidheid, koorts. Artralgie of myalgie. Anorexia. Stomatitis, misselijkheid, braken, diarree, mucositis, buikpijn. Alopecia. Milde overgevoeligheidsreacties, vnl. opvliegers en huiduitslag. Beenmergdepressie, neutropenie (niet geassocieerd met febriele episoden), leukopenie, trombocytopenie, anemie.

Vaak (1-10%): brady- of tachycardie. Overmatig blozen, lymfoedeem. Rinitis, bloedneus, keelpijn. Febriele neutropenie, griepachtige verschijnselen. Depressie, nervositeit, slapeloosheid. Hoofdpijn, ataxie, duizeligheid, slaperigheid, smaakstoornis. Mondulcera, droge mond, dyspepsie, melaena. Botpijn, beenkramp. Dysurie. Milde nagel- en huidveranderingen, droge huid. Milde reacties op de injectieplaats zoals lokaal oedeem, roodheid, verkleuring, verharding (extravasatie kan resulteren in cellulitis, necrose, fibrose). Oedeem (incl. perifeer en gezichtsoedeem). Malaise, pijn op de borst, koude rillingen. Ernstige verhogingen van transaminasen en alkalische fosfatase.

Soms (0,1-1%): ernstige overgevoeligheidsreacties. Hypertensie, trombose, tromboflebitis. Cardiomyopathie, asymptomatische ventriculaire tachycardie, tachycardie met bigeminie, AV-blok, myocardinfarct. Ernstige infecties, septische shock. Onrust. Dysfagie, glossodynie. Spierspasmen, spierzwakte. Dysurie, pollakisurie, polyurie, hematurie. Gewichtsverandering. Hypo- of hyperfosfatemie, hypocalciëmie, hyponatriëmie, hypokaliëmie, hypoalbuminemie, hyperglykemie. Ernstige verhogingen van bilirubine.

Zelden (0,01-0,1%): hartfalen. Dyspneu, pleurale effusie, interstitiële pneumonitis, longfibrose, pulmonale embolie. Acute pancreatitis, intestinale obstructie/perforatie, ischemische colitis. Cystoïd macula-oedeem. Motorische neuropathie. Huiduitslag, jeuk, erytheem. Radiatie-recallfenomeen, bestralingspneumonitis. (Neutropene) koorts, dehydratie. Stijging creatinine.

Zeer zelden (< 0,01%): atriumfibrilleren, supraventriculaire tachycardie. Shock, pulmonale hypertensie. Verwardheid. Autonome neuropathie (resulterend in paralytische ileus en orthostatische hypotensie), grand-mal-aanvallen, convulsie, acute encefalopathie. Oogzenuwafwijkingen en/of visusstoornissen. Ototoxiciteit, gehoorverlies, oorsuizen, vertigo. Oesofagitis, mesenteriaal trombose, obstipatie, neutropene of pseudomembraneuze colitis. Ascites, levernecrose, hepatische encefalopathie. Stevens-Johnsonsyndroom, epidermale necrolyse, erythema multiforme, exfoliatieve dermatitis, onycholysis, folliculitis. Acute myeloïde ≠leukemie, myelodysplastisch syndroom.

Verder zijn gemeld: tumorlysissyndroom. Gedissemineerde intravasculaire coagulatie, flebitis. Hersenzenuwverlamming, stembandverlamming. Fotopsie, glasvochttroebeling. Sclerodermie, hand-voetsyndroom. Systemische lupus erythematodes.

Combinatietherapie (generiek paclitaxel)

Bij de combinatie met cisplatine is er meer kans op nierfalen dan bij monotherapie met cisplatine.

In combinatie met trastuzumab: de incidentie van ernstige bijwerkingen is vergelijkbaar. Wel is er een toegenomen incidentie en ernst van cardiale disfunctie (NYHA-klasse I/II: 10 vs. 0%; NYHA-klasse III/IV: 2 vs. 1%) na voorafgaande behandeling met een antracycline, zelden fataal.

De volgende bijwerkingen zijn in combinatie met trastuzumab vaker gemeld:

Zeer vaak (> 10%): infectie (bij 46%, waaronder herpes simplex), rillingen (42%), koorts (47%), hoest (42%), bloedneus, diarree (45%), huiduitslag (39%), artralgie (37%), slapeloosheid, tachycardie, hypertonie van skeletspieren.

Vaak (1-10%): hartfalen, reacties op de injectieplaats.

Bij de behandeling van aan aids gerelateerd KS zijn de incidentie en ernst van de bijwerkingen in het algemeen gelijk aan die bij de behandeling van andere solide tumoren, uitgezonderd de hematologische en hepatische bijwerkingen: anemie (bij ca. 61%, waarbij in klinisch onderzoek bij 21% transfusie van bloedcellen was vereist), trombocytopenie (bij ca. 50%, waarbij 9% ernstig), neutropenie (bij ca. 39%, waarbij 22% graad 4 gedurende 7 dagen), neutropene koorts (bij ca. 14%), bij ca. 3% septische episoden met fatale afloop. Verhoging bilirubine (bij ca. 28%), alkalische fosfatase (bij ca. 43%) en ASAT (bij ca. 44%).

Combinatietherapie met gemcitabine bij pancreascarcinoom (Abraxane®): de vaakst voorkomende en belangrijkste bijwerkingen zijn: anemie (97%), neutropenie (73%), trombocytopenie (74%), perifere neuropathie, sepsis, pneumonitis.

• Informatie van Lareb over dit middel
• Meldformulier bijwerkingen

Bijwerkingen

De bijwerkingen bij combinatiechemotherapie en bij verschillende doseerschema's kunnen verschillen in frequentie ten opzichte van monotherapie.

Monotherapieof in combinatie met doxorubicine of cisplatine

Zeer vaak (> 10%): (febriele) neutropenie (97%, waarvan ernstig 76%), anemie. Infecties (inclusief sepsis en pneumonie). Perifere neuropathie (waaronder zwakte, paresthesie, dysesthesie, brandende pijn), smaakstoornis. Dyspneu. Anorexia, stomatitis, misselijkheid, braken, diarree. Overgevoeligheidsreacties (o.a. voorbijgaande roodheid van het gezicht en hals, huiduitslag, dyspneu, koorts, hypotensie, bronchospasmen). Alopecia (soms persisterend), huidreacties (jeuk, afschilfering, hand-voetsyndroom), nagelaandoening (veranderde pigmentatie, onycholyse). Spierpijn. Vochtretentie (leidend tot gewichtstoename). Asthenie, pijn.

Vaak (1-10%): trombocytopenie. Aritmie, hypo- of hypertensie, bloeding (o.a. gastro-intestinaal). Obstipatie, buikpijn. Gewrichtspijn. Reactie op de infusieplaats. Verhoging bilirubine in bloed, alkalische fosfatase, ASAT/ALAT.

Soms (0,1–1%): hartfalen. Oesofagitis.

In combinatie met doxorubicine en cyclofosfamide tevens

Zeer vaak (> 10%): conjunctivitis. Opvliegers, overmatig blozen. Amenorroe (zelden persisterend). Koorts.

Vaak (1-10%): tranenvloed. Flebitis. Hoesten. Buikpijn. Gewichtsverandering

Soms (0,1–1%): syncope, slaperigheid. Lymfoedeem (soms persisterend).

Verder zijn gemeld: acute myeloïde leukemie, myelodysplastisch syndroom.

In combinatie met trastuzumab tevens

Zeer vaak (> 10%): slapeloosheid, hoofdpijn. Tranenvloed, conjunctivitis. Neusbloeding, loopneus, keelpijn, hoesten. Mucositis, dyspepsie. Botpijn, rugpijn. Koorts, griepachtige verschijnselen, lymfoedeem.

Vaak (1-10%): lethargie.

In combinatie met capecitabine tevens

Zeer vaak (> 10%): tranenvloed. Keelpijn, dyspepsie. Koorts.

Vaak (1-10%): hoofdpijn, duizeligheid. Neusbloeding. Hoesten. Droge mond. Rugpijn. Lethargie. Gewichtsafname, dehydratie.

In combinatie met prednis(ol)on tevens

Vaak (1-10%): tranenvloed. Afname linkerventrikelejectiefractie. Neusbloeding. Hoesten.

In combinatie met prednis(ol)on en ADT tevens

Zeer vaak (> 10%): conjunctivitis. Slapeloosheid. Hoofdpijn. Bovensteluchtweginfectie. Dyspepsie, flatulentie. Griepachtige verschijnselen.

Vaak (1-10%): diabetes. Duizeligheid. Wazig zien. Faryngitis. Orale candidiasis. Hypofosfatemie.

In combinatie met cisplatine en 5-fluoro-uracil tevens

Zeer vaak (> 10%): lethargie.

Vaak (1-10%): duizeligheid, tranenvloed, gehoorstoornis.

Indien deze combinatiechemotherapie werd gevolgd door (chemo)radiotherapie, tevens

Zeer vaak (> 10%): gehoorstoornis.

Vaak (1-10%): droge huid. Tumorpijn. Conjunctivitis. Myocardischemie.

Verder zijn gemeld

Anafylactische shock. Convulsies. Veneuze Trombo-embolie, diffuse intravasale stolling (DIS). Longoedeem, 'adult respiratory distress syndrome' (ARDS), interstitiële pneumonitis, interstitiële longziekte, pulmonale fibrose, respiratoir falen. 'Radiation recall'-reactie (o.a. radiatiepneumonitis). Hepatitis. Darmobstructie, ileus, maag-darmperforatie, ischemische colitis, neutropene enterocolitis. Tumorlysissyndroom. Myositis. Nierinsufficiëntie incl. nierfalen. Voorbijgaande visusstoornis tijdens de infusie (fotopsie, scotoom), cystoïd macula-oedeem. Sclerodermaal-achtige veranderingen (vaak voorafgegaan door lymfoedeem), cutane lupus erythematodes, Stevens-Johnsonsyndroom, toxische epidermale necrolyse, erythema multiforme. Tweede primaire maligniteiten (o.a. acute (myeloïde) leukemie, myelodysplastisch syndroom, non-Hodgkin-lymfoom). Hyponatriëmie, hypomagnesiëmie, hypocalciëmie, hypokaliëmie (vaak in combinatie met gastro-intestinale stoornissen).

• Informatie van Lareb over dit middel
• Meldformulier bijwerkingen

Interacties

Paclitaxel vóór cisplatine toedienen, omdat bij toedienen van paclitaxel ná cisplatine, een meer uitgesproken beenmergdepressie optreedt en de klaring van paclitaxel met 20% afneemt.

Paclitaxel 24 uur na doxorubicine toedienen, omdat de eliminatie van doxorubicine en zijn actieve metabolieten verlaagd kan zijn bij gelijktijdige toediening.

Bij gelijktijdige radiotherapie en/of behandeling met gemcitabine kan pneumonitis optreden.

Wegens mogelijke interactie is voorzichtigheid geboden bij gelijktijdige toediening van substraten of (sterke) remmers van CYP3A4 en CYP2C8 zoals imidazool-antimycotica, erytromycine, sommige HIV-proteaseremmers, fluoxetine, gemfibrozil en clopidogrel. Combinatie met induceerders van CYP3A4 en CYP2C8 (zoals carbamazepine, fenytoïne, rifampicine, efavirenz en nevirapine) wordt afgeraden in verband met een (mogelijk) verminderde werkzaamheid van paclitaxel.

Vermijd vaccinatie met een levend vaccin gedurende en tot ten minste drie maande na de therapie, vanwege de kans op een ernstige infectie.

Interacties

Gelijktijdige toediening met krachtige remmers van CYP3A4 (zoals claritromycine, erytromycine, grapefruit-/pompelmoessap, itraconazol, ketoconazol, posaconazol, ritonavir en voriconazol) kan de concentratie van docetaxel verhogen; bij de combinatie met ketoconazol is een afname van de klaring gezien van ca. 49%. Vermijd daarom gelijktijdig gebruik met krachtige CYP3A4-remmers. Als dat niet mogelijk is, de patiënt zorgvuldig controleren en zonodig een dosisverlaging toepassen. Gelijktijdig gebruik met krachtige inductoren van CYP3A4 (zoals carbamazepine, dexamethason, fenobarbital, fenytoïne, rifampicine, sint-janskruid) kan de concentratie van docetaxel verlagen. Wees voorzichtig bij gelijktijdig gebruik met substraten van CYP3A.

Mogelijk verhoogt docetaxel de klaring van carboplatine (met ca. 50%).

Docetaxel infusievloeistof bevat ethanol; wees voorzichtig met de combinatie met bv. disulfiram.

Let op, mogelijke interactie met kruidengeneesmiddelen.

Zwangerschap

Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens. Bij dieren schadelijk gebleken. Op grond van het werkingsmechanisme is het voorstelbaar dat paclitaxel schade toebrengt aan de embryo en foetus.

Advies: Gebruik ontraden.

Vruchtbaarheid: Paclitaxel vermindert bij lage doses bij mannelijke dieren de vruchtbaarheid (mogelijk irreversibel). Raad een vruchtbare man daarom voorafgaand aan de behandeling aan om advies in te winnen over cryopreservatie van sperma.

Overig: Vóór toediening van paclitaxel zwangerschap uitsluiten. Een vruchtbare vrouw dient adequate anticonceptieve maatregelen te nemen tijdens en gedurende ten minste één maand (Abraxane) of zes maanden (generiek paclitaxel) na de behandeling. Bij hormoonreceptor-positieve tumoren géén hormonale anticonceptie toepassen. Een man dient adequate anticonceptieve maatregelen te nemen gedurende en ten minste zes maanden na de therapie.

Zwangerschap

Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens. Bij dieren schadelijk gebleken.

Advies: Alleen op strikte indicatie gebruiken.

Vruchtbaarheid: Raad een man voorafgaand aan de behandeling aan om advies in te winnen over cryopreservatie van sperma, omdat docetaxel genotoxisch is en tot verminderde fertiliteit kan leiden.

Overige: Een vruchtbare vrouw of man dient adequate anticonceptieve maatregelen te nemen gedurende en tot ten minste twee maanden (vrouw) of vier maanden (man) na de therapie.

Lactatie

Overgang in de moedermelk: Onbekend. Bij dieren gaat paclitaxel over in de moedermelk, waarbij de concentratie in de moedermelk hoger is dan die in het plasma van de moeder. Ernstige bijwerkingen bij de zuigeling kunnen daarom niet worden uitgesloten.

Advies: Het geven van borstvoeding is gecontra-indiceerd.

Lactatie

Overgang in de moedermelk: Onbekend. Het is echter denkbaar dat docetaxel overgaat in de moedermelk omdat het een lipofiele stof is.

Advies: Het geven van borstvoeding ontraden.

Contra-indicaties

• overgevoeligheid voor taxanen;
• aantal neutrofielen voor aanvang van de behandeling < 1,5 × 10⁹/l, bij aan aids gerelateerd KS < 1,0 × 10⁹/l;
• bij Kaposi-sarcoom: ernstige, ongecontroleerde infecties.

Zie voor meer contra-indicaties de rubriek Lactatie.

Contra-indicaties

• overgevoeligheid voor taxanen;
• neutropenie bij begin van de behandeling (aantal neutrofielen < 1,5 × 10⁹/l);
• ernstig gestoorde leverfunctie (zie voor de criteria de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen).

Waarschuwingen en voorzorgen

Abraxane

Overgevoeligheid: overgevoeligheidsreacties komen minder vaak voor dan met generiek paclitaxel. Staak de behandeling direct en definitief indien toch een overgevoeligheidsreactie optreedt.

Cardiotoxiciteit: controle van de hartfunctie wordt aanbevolen, in het bijzonder bij een cardiale voorgeschiedenis of eerder gebruik van cardiotoxische geneesmiddelen, zoals antracyclinen.

Beenmergsuppressie: tijdens behandeling frequent het aantal bloedcellen bepalen; de behandeling uitstellen bij aantal neutrofiele granulocyten ≤ 1,5 × 10⁹/l of aantal trombocyten ≤ 100 × 10⁹/l. Bij verminderde leverfunctie is meer kans op beenmergsuppressie.

Controleer tijdens de behandeling op tekenen van pneumonitis; bij een diagnose van niet-infectieuze pneumonitis de behandeling permanent staken.

Bij optreden van cystoïd macula-oedeem de behandeling staken.

Vanwege de kans op cystoïd macula-oedeem, bij klachten van een verminderd gezichtsvermogen direct een volledig oftalmologisch onderzoek uitvoeren. Indien cystoïd macula-oedeem wordt bevestigd de behandeling staken.

Beschermende maatregelen voor handen en voeten tegen zonlicht aanbevelen om onycholyse te voorkomen.

Onderzoeksgegevens: voor patiënten ouder dan 75 jaar is geen voordeel aangetoond van de combinatiebehandeling met Abraxane en gemcitabine ten opzichte van gemcitabine monotherapie, tevens is er een hogere incidentie van ernstige bijwerkingen. De werkzaamheid en veiligheid bij CZS-metastasen zijn niet vastgesteld. Er zijn onvoldoende gegevens bekend bij een licht tot matig gestoorde leverfunctie; er zijn geen dosisaanbevelingen bekend bij een ernstig gestoorde leverfunctie of een ernstig gestoorde nierfunctie (zie ook de rubriek Dosering). De effectiviteit en veiligheid bij kinderen < 18 jaar zijn niet vastgesteld.

Voor behandeling van vruchtbare mannen en vrouwen, zie Zwangerschap.

Generiek paclitaxel

Overgevoeligheid: de hulpstoffen macrogolglycerolricinoleaat en gepolyoxyethyleerde ricinusolie kunnen een ernstige overgevoeligheidsreactie geven, daarom vóór toediening premedicatie van corticosteroïden, antihistaminica en H₂-antagonisten geven.

Cardiotoxiciteit: in verband met het optreden van tachycardie, palpitaties en syncope wordt frequente controle van de vitale functies aangeraden, vooral gedurende het eerste uur van de infusie. Ernstige cardiale geleidingsstoornissen komen zelden voor bij monotherapie. Bij optreden van ernstige cardiale geleidingsstoornissen tijdens behandeling continue hartbewaking instellen gedurende de vervolgtherapie. Ernstige cardiovasculaire complicaties komen vaker voor bij de indicatie NSCLC dan bij mamma- en ovariumcarcinoom. Bij combinatie met doxorubicine of trastuzumab dient vóór behandeling een basis hartonderzoek te worden uitgevoerd (incl. ECG, echocardiogram en/of MUGA-scan), vervolgens de hartfunctie regelmatig (bv. elke drie maanden) controleren en bij optreden van asymptomatische disfunctie vaker (bv. elke 6–8 weken). Wees voorzichtig bij een continue afname van de linker ventrikel ejectiefractie zonder symptomen.

Beenmergsuppressie is de dosisbeperkende toxiciteit. Tijdens behandeling frequent het aantal bloedcellen bepalen; de behandeling uitstellen bij aantal neutrofiele granulocyten < 1,5 × 10⁹/l (bij KS < 1,0 × 10⁹/l) of aantal trombocyten < 100 × 10⁹/l (bij KS < 75 × 10⁹/l). Bij verminderde leverfunctie is meer kans op beenmergsuppressie.

Bij ernstige of persisterende diarree gedurende of kort na gebruik van paclitaxel de diagnose pseudomembraneuze colitis overwegen, ook als géén antibiotica zijn toegepast.

Beschermende maatregelen voor handen en voeten tegen zonlicht aanbevelen om onycholyse te voorkomen.

Onderzoeksgegevens: er zijn onvoldoende gegevens bekend bij een licht tot matig gestoorde leverfunctie; paclitaxel niet toepassen bij een ernstig gestoorde leverfunctie. De effectiviteit en veiligheid bij kinderen < 18 jaar zijn niet vastgesteld.

Voor behandeling van vruchtbare mannen en vrouwen, zie de rubriek Zwangerschap.

Hulpstoffen: Wees voorzichtig met ethanol (in sommige infusievloeistoffen) bij alcoholisme, leverziekte, epilepsie, zwangerschap, lactatie en kinderen. Ethanol kan een effect op andere medicatie hebben. Wees bij risicogroepen voorzichtig met gelijktijdig gebruik van andere middelen die ethanol of propyleenglycol bevatten. Ethanol kan de rijvaardigheid en de werking van andere middelen beïnvloeden. Omdat paclitaxel langzaam wordt gegeven over 3 uur zijn de effecten van ethanol afgenomen (lagere spiegel).

Waarschuwingen en voorzorgen

(Kruis)overgevoeligheid: vooral tijdens de eerste en tweede infusie nauwkeurig observeren op overgevoeligheidsreacties. Lichte overgevoeligheidsreacties (zoals blozen of lokale huidreacties) vereisen geen onderbreking van de behandeling; bij ernstige reacties (zoals hypotensie, bronchospasmen of gegeneraliseerde huiduitslag/erytheem) de toediening onmiddellijk staken en docetaxel niet meer opnieuw geven. Bij een overgevoeligheidsreactie op (eerder) gegeven paclitaxel is er mogelijk meer kans op ernstige overgevoeligheidsreacties op docetaxel; dan extra zorgvuldig monitoren tijdens de instelling op docetaxel.

Cardiotoxiciteit: vóór de eerste toediening de hartfunctie controleren en de hartfunctie observeren tijdens behandeling, bijvoorbeeld elke 3 maanden én na de behandeling. Bij toepassing van het TAC–schema (docetaxel, doxorubicine en cyclofosfamide) en bij comedicatie met trastuzumab kan congestief hartfalen optreden; de kans op congestief hartfalen was bij klierpositief mammacarcinoom hoger gedurende het eerste jaar ná het TAC-regime. Bij trastuzumab kan hartfalen vooral optreden ná een antracycline-bevattende therapie (doxorubicine of epirubicine), dit kan matig tot ernstig zijn en fataal verlopen. Ventriculaire aritmie (waaronder ventriculaire tachycardie) is gemeld bij de combinatie van docetaxel met doxorubicine, 5-fluoro-uracil, en/of cyclofosfamide; fatale afloop komt voor.

Neutropenie is de meest frequente bijwerking van docetaxel. Doorgaans is de nadir na ca. 7 dagen (mediaan, bij intensief voorbehandelde patiënten mogelijk korter). Bij alle patiënten frequent het volledige bloedbeeld controleren. De toediening niet beginnen of herhalen totdat het aantal neutrofielen ≥ 1,5 × 10⁹ cellen/l is. Bij ernstige neutropenie (< 0,5 × 10⁹ cellen/l gedurende ≥ 7 dagen) of bij febriele neutropenie de dosering bij een volgende kuur verlagen of passende symptomatische maatregelen nemen. De kans op ernstige neutropenie (incl. langdurige neutropenie of neutropenische infectie) of febriele neutropenie bij toepassing van de combinatie TCF (docetaxel, cisplatine, 5-fluoro-uracil) of het TAC-schema (docetaxel, doxorubicine en cyclofosfamide) is kleiner bij profylactisch gebruik van G-CSF. Indien docetaxel onderdeel is van een TAC-schema is hematologische follow-up eveneens vereist in verband met de kans op vertraagde myelodysplasie of myeloïde leukemie.

Leverfunctie: vóór elke toediening de leverenzymwaarden controleren; transaminase- en alkalisch fosfatasewaarden resp. 3½× en 6× hoger dan de (bovengrens van de) normaalwaarde (ULN) en/of verhoogd serumbilirubine zijn een contra-indicatie. Bij een ASAT/ALAT > 1,5 ULN én alkalische fosfatase > 2,5 ULN is er bij hogere dosis (100 mg/m² monotherapie) meer kans op febriele neutropenie, infecties, stomatitis, sepsis, trombocytopenie, gastro–intestinale bloedingen en asthenie; een lagere dosis toedienen onder zorgvuldige controle (zie de rubriek Dosering). Bij de behandeling van adenocarcinoom van de maag (TCF: docetaxel, cisplatine, 5-fluoro-uracil) zijn in de klinische onderzoeken géén patiënten geïncludeerd met een ASAT/ALAT > 1,5 × ULN én alkalische fosfatase > 2,5 × ULN en bilirubine > 1 × ULN; dosisaanbevelingen kunnen niet worden gedaan en toepassing bij hen wordt niet aanbevolen. Er zijn tevens geen gegevens over de werkzaamheid en veiligheid bij andere combinatiebehandelingen bij een verminderde leverfunctie.

Bij ernstige vochtretentie zoals pleurale of pericardiale effusie en ascites de patiënt nauwkeurig vervolgen.

Longtoxiciteit: interstitiële longziekte (waaronder pneumonitis), longfibrose, respiratoir falen en 'adult respiratory distress syndrome' (ARDS) zijn gemeld en kunnen fataal verlopen. Bij gelijktijdige radiotherapie is er kans op bestralingspneumonitis. Indien zich nieuwe longsymptomen ontwikkelen of bestaande verergeren, de behandeling onderbreken en diagnostisch onderzoek verrichten. Een eventuele hervatting van de behandeling nauwkeurig evalueren.

Gastro–intestinale toxiciteit: bij beginnende buikpijn, koorts en diarree, met en zonder neutropenie, ischemische of neutropenische enterocolitis uitsluiten. Omdat deze complicatie fataal kan verlopen (al op de eerste dag van optreden) de patiënt nauwgezet monitoren op vroege tekenen van ernstige gastro-intestinale toxiciteit. De meerderheid van de gevallen treden op tijdens de eerste of tweede cyclus, maar op ieder moment kan deze complicatie optreden. Ook maag-darmperforatie met uitdroging tot gevolg, ileus of darmobstructie kan optreden.

Vanwege de kans op ernstige huidreacties de patiënt onmiddellijk contact laten opnemen bij eerste tekenen van ernstige huidreacties zoals progressieve huiduitslag, vaak met blaas-, blaar- en schilfervorming. Bij ernstige huidreacties de behandeling onderbreken. Bij bevestiging van de diagnose Stevens-Johnsonsyndroom, toxische epidermale necrolyse of acute gegeneraliseerde exanthemateuze pustulose (AGEP) de behandeling niet meer hervatten.

Tumorlysissyndroom: na de eerste en tweede cyclus docetaxel is het tumorlysissyndroom gemeld, met kans op nierfalen met een verminderde diurese en verhoging ureum en creatinine, hyperkaliëmie, hyperurikemie, hyperfosfatemie, hypocalciemie (met als gevolg convulsies), verhoging LDH, hypo-/hypertensie en ritmestoornissen. Risicofactoren voor het optreden van het syndroom zijn hoge tumorlast (bv. groot tumorvolume, hoge concentraties circulerende maligne cellen), hypovolemie (bv. dehydratie), gestoorde nierfunctie, een verhoogd serumfosfaat, urinezuurspiegel en/of lactaatdehydrogenasespiegel voorafgaand aan de behandeling. Controleer daarom zorgvuldig de bloedconcentraties urinezuur, creatinine, kalium en calciumfosfaat. Vóór en tijdens de behandeling bij een hoge tumorlast maatregelen nemen ter preventie van uraatnefropathie zoals een adequate hydratie, alkaliseren van de urine en zonodig toedienen van allopurinol of rasburicase.

Cystoïd macula-oedeem (CMO): bij een verminderd gezichtsvermogen een volledig oftalmologisch onderzoek verrichten. Bij vaststelling van CMO de behandeling staken.

Tweede primaire maligniteiten kunnen na enkele maanden of jaren na behandeling met docetaxel (in combinatie met andere antikankerbehandelingen) ontstaan. Voorbeelden zijn acute myeloïde leukemie, myelodysplastisch syndroom en non-Hodgkin-lymfoom. Controleer daarom regelmatig gedurende jaren na de behandeling op tweede primaire maligniteiten.

Bij ouderen kunnen bijwerkingen vaker optreden en ernstiger zijn. Er zijn weinig gegevens over het gebruik van het TAC-schema bij ouderen > 70 jaar.

De preparaten die ethanol als hulpstof bevatten, kunnen in hogere doseringen invloed hebben op de rijvaardigheid en schadelijk zijn bij (een voorgeschiedenis van) alcoholisme, leverziekten of epilepsie.

Zie voor de informatie voor vruchtbare mannen de rubriek Zwangerschap.

Onderzoeksgegevens: de veiligheid en werkzaamheid bij kinderen (< 18 jaar) of bij een ernstige verminderde nierfunctie zijn niet vastgesteld. De baten–risicoverhouding van een behandeling met het TAC–schema is niet vastgesteld bij ≥ 4 positieve klieren bij mammacarcinoom; ook zijn er weinig gegevens over het gebruik van het TAC-schema bij ouderen > 70 jaar.

Overdosering

Bij generiek paclitaxel kan bij kinderen een overdosis gepaard gaan met een acute ethanolvergiftiging.

Neem voor meer informatie over een vergiftiging met paclitaxel contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.

Overdosering

Symptomen

vooral beenmergsuppressie, perifere neurotoxiciteit en mucositis.

Therapie

overweeg bij overdosering zo snel mogelijk G-CSF te geven.

Neem voor meer informatie over een vergiftiging met docetaxel contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.

Eigenschappen

Taxaan. Paclitaxel verhindert depolymerisatie van de cellulaire microtubuli. Dit resulteert in de remming van de normale dynamische reorganisatie van het microtubuli-netwerk, dat essentieel is voor de celdeling. Daarnaast induceert paclitaxel de vorming van abnormale reeksen of bundels van microtubuli tijdens de gehele celcyclus en de vorming van meerdere centriolen tijdens de mitose. Abraxane is een albuminegebonden nanopartikelformulering van paclitaxel (NAB-paclitaxel = 'nanoparticle albumin-bound paclitaxel'). De voordelen van deze formulering tegenover de formuleringen met macrogolglycerolricinoleaat als drager zijn het overbodig zijn van premedicatie, een kortere infusieduur en een hogere afgifte van paclitaxel in de tumor (vooral in aanwezigheid van SPARC ('secreted protein acidic rich in cysteine'). De andere vormen van paclitaxel worden SB-paclitaxel genoemd ('surfactant-based paclitaxel', met macrogolglycerolricinoleaat als surfactant).

Kinetische gegevens

Eigenschappen

Taxaan. Docetaxel is een oncolyticum dat de aanmaak van microtubuli vanuit tubulinedimeren bevordert en de microtubuli stabiliseert door depolymerisatie te verhinderen. Deze stabiliteit resulteert in remming van de reorganisatie van het microtubuli-netwerk, dat essentieel is voor de celdeling.

Kinetische gegevens

Groepsinformatie

paclitaxel hoort bij de groep taxanen.

• cabazitaxel (L01CD04) Vergelijk
• docetaxel (L01CD02) Vergelijk

Groepsinformatie

docetaxel hoort bij de groep taxanen.

• cabazitaxel (L01CD04) Vergelijk
• paclitaxel (L01CD01) Vergelijk

Kosten

Kosten

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• taxanen

Externe links

• Officiële productinformatie CBG/EMA
• Medicijnkosten.nl
• Geneesmiddelinformatie voor patiënten

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• taxanen

Externe links

• Officiële productinformatie CBG/EMA
• Medicijnkosten.nl
• Geneesmiddelinformatie voor patiënten
• Kinderformularium (NKFK)