Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Tasmar Viatris Netherlands bv
- Toedieningsvorm
- Tablet, omhuld
- Sterkte
- 100 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Comtan Orion Corporation
- Toedieningsvorm
- Tablet
- Sterkte
- 200 mg
Comtess Orion Corporation
- Toedieningsvorm
- Tablet, filmomhuld
- Sterkte
- 200 mg
Entacapon Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Tablet, filmomhuld
- Sterkte
- 200 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Bij de ziekte van Parkinson is levodopa het middel van eerste keus. Bij de novo patiënten in de vroege fase gaat als startbehandeling de voorkeur in het algemeen uit naar levodopa in combinatie met een decarboxylaseremmer. Overweeg als alternatief een levodopa-sparende behandeling (dopamine-agonist/ MAO-B remmers) bij jongeren (< 40 jaar) zonder cognitieve problemen, wegens een lagere kans op dyskinesie.
In de latere fase met responsfluctuaties – zoals ‘on-off’ en 'wearing-off' – tijdens de levodopa-behandeling, zijn dopamine-agonisten (pramipexol, ropinirol), MAO-B-remmers (rasagiline, safinamide, selegiline) en COMT-remmers (entacapon) effectief als adjuvante behandeling. De keuze voor een van deze middelen is gebaseerd op individuele patiëntkenmerken.
Door het risico van mogelijk fatale acute leverbeschadiging komt tolcapon als proefbehandeling pas in aanmerking als entacapon onvoldoende werkzaam is gebleken of niet wordt verdragen. Tijdens gebruik is frequente controle van de leverfunctie nodig.
Advies
Bij de ziekte van Parkinson is levodopa het middel van eerste keus. Bij de novo patiënten in de vroege fase gaat als startbehandeling de voorkeur in het algemeen uit naar levodopa in combinatie met een decarboxylaseremmer. Overweeg als alternatief een levodopa-sparende behandeling (dopamine-agonist/ MAO-B remmers) bij jongeren (< 40 jaar) zonder cognitieve problemen, wegens een lagere kans op dyskinesie.
In de latere fase met responsfluctuaties – zoals ‘on-off’ en 'wearing-off' – tijdens de levodopa-behandeling, zijn dopamine-agonisten (pramipexol, ropinirol), MAO-B-remmers (rasagiline, safinamide, selegiline) en COMT-remmers (entacapon) effectief als adjuvante behandeling. De keuze voor een van deze middelen is gebaseerd op individuele patiëntkenmerken.
Indicaties
- In combinatie met levodopa/benserazide of levodopa/carbidopa bij de ziekte van Parkinson en motorische fluctuaties bij patiënten die niet reageerden op, of intolerant waren voor entacapon.
Gerelateerde informatie
Indicaties
- In combinatie met levodopa/benserazide of levodopa/carbidopa bij de ziekte van Parkinson, met name bij 'end-of-dose'-verschijnselen.
Gerelateerde informatie
Doseringen
Vóór start van de behandeling de leverfunctie controleren; zie verder onder de rubriek Waarschuwing/Voorzorgen.
Hulpstof bij de ziekte van Parkinson:
Volwassenen (incl. > 65 j.):
100 mg 3×/dag, in uitzonderingsgevallen verhogen tot max. 200 mg 3×/dag. De eerste dagdosis samen innemen met de eerste dagdosering van het levodopa-preparaat en de volgende doses 6 en 12 uur later geven. Bij driekwart van de patiënten, die > 600 mg levodopa per dag gebruiken, kan een verlaging van de gemiddelde levodopadosis van 30% nodig zijn. Andersom kan binnen 1–2 dagen na staken van tolcapon een verhoging van levodopa nodig zijn tot een dosering gelijk of groter dan dat van voor de start van tolcapon. Indien binnen 3 weken geen substantiële klinische verbetering optreedt, de behandeling staken.
Toedieningsinformatie: Vanwege de bittere smaak de tabletten geheel zonder kauwen innemen.
Doseringen
Entacapon wordt altijd gegeven in aanvulling op levodopa. Entacapon verhoogt de biologische beschikbaarheid van levodopa meer uit standaard levodopa/benserazide-preparaten (5–10%) dan uit standaard levodopa/carbidopa-preparaten, met daardoor meer kans op dopaminerge bijwerkingen; de verwachte reductie van de levodopadosering na de start met entacapon is daarom waarschijnlijk groter bij gebruik van levodopa/benserazide-preparaten dan bij levodopa/carbidopa-preparaten
Hulpstof bij ziekte van Parkinson
Volwassenen (incl. ouderen)
200 mg tegelijk met elke dosis levodopa/decarboxylaseremmer. Max. 10×/dag (= 2000 mg). Om de levodopa-gerelateerde dopaminerge bijwerkingen te verminderen kan de levodopadosis in de eerste dagen tot weken met 10–30% worden verlaagd door de toedieningsfrequentie te verminderen of door de dosering te verlagen op geleide van de klinische conditie van de patiënt.
Bij staken van dit geneesmiddel is het nodig de dosis van andere antiparkinsonmiddelen met name levodopa aan te passen.
Verminderde nierfunctie: geen dosisaanpassing nodig. Overweeg bij dialysepatiënten een langer doseerinterval.
Verminderde leverfunctie: Gebruik bij leverinsufficiëntie is gecontra-indiceerd.
Bijwerkingen
Zeer vaak (> 10%): dyskinesie (42–51%), misselijkheid (30–35%), slaapstoornis, overmatig dromen, slaperigheid, verwardheid, hallucinaties, dystonie, hoofdpijn, duizeligheid, orthostatische klachten, anorexie, diarree.
Vaak (1-10%): braken, constipatie, xerostomie, buikpijn, dyspepsie, infectie van de bovenste luchtwegen, hypokinesie, syncope, influenza, toegenomen zweten, urineverkleuring, pijn op de borst. Verhoging van ALAT tot > 3× ULN, met name bij vrouwen, meestal binnen 6–12 weken na het begin van de behandeling.
Soms (0,1-1%): hepatocellulaire beschadiging, in zeldzame gevallen met fatale afloop.
Verder is gemeld: geïsoleerde gevallen van symptomen die deden denken aan het neuroleptisch maligne syndroom na staken of dosisvermindering of bij gelijktijdige forse reductie van dopaminerge comedicatie; Rabdomyolyse.
Bij dopaminerge behandeling: stoornissen in de impulsbeheersing, als pathologisch gokgedrag, toegenomen libido, hyperseksualiteit, compulsief koopgedrag, eetbuien, compulsief eetgedrag).
Bijwerkingen
Zeer vaak (> 10%): dyskinesie (27%), misselijkheid, verkleuring van de urine.
Vaak (1-10%): diarree, buikpijn, droge mond, constipatie, braken, verwardheid, hallucinaties, insomnia, nachtmerries, verslechterd parkinsonisme, duizeligheid, dystonie, hyperkinesie, ischemische hartziekte, vermoeidheid, toegenomen transpiratie, vallen.
Soms (0,1–1%): myocard-infarct.
Zelden (0,01-0,1%): abnormale leverfunctietesten, erythemateuze of maculopapuleuze huiduitslag.
Zeer zelden (< 0,01%): urticaria, anorexie, gewichtsverlies, agitatie.
Verder: colitis, hepatitis met cholestatische kenmerken, verkleuring van huid, haren, baard en nagels.
Bij dopaminerge behandeling: stoornissen in de impulsbeheersing, als pathologisch gokgedrag, groter libido en hyperseksualiteit, dwangmatig winkelen, eetbuien en compulsief eetgedrag. Verder: geïsoleerde gevallen van rabdomyolyse; in combinatie met levodopa overmatige slaperigheid en plotselinge slaapaanvallen. Na plotselinge dosisvermindering of staken zijn geïsoleerde gevallen van neuroleptisch maligne syndroom gemeld.
Interacties
Combinatie met niet-selectieve MAO-remmers is gecontra-indiceerd. Selectieve MAO-B remmers niet hoger dan in de aanbevolen dagdosis gebruiken (selegiline max. 10 mg/dag).
Interactie met middelen die catecholaminen verhogen, noradrenalineheropnameremmers (maprotiline, venlafaxine) en middelen die door COMT worden gemetaboliseerd (bv. benserazide, paroxetine, adrenaline, noradrenaline, dopamine, dobutamine, methyldopa, apomorfine) is theoretisch mogelijk maar nog niet in alle gevallen voldoende onderzocht.
Het verhoogt de plasmaconcentratie van benserazide.
Tolcapon is een CYP2C9-remmer; interactie met middelen die door CYP2C9 worden omgezet, lijkt vooralsnog niet klinisch relevant.
Interacties
Gelijktijdig gebruik met niet-selectieve MAO-remmers is gecontra-indiceerd, evenals met de combinatie van een selectieve MAO-A remmer plus een selectieve MAO-B-remmer. In combinatie met de selectieve MAO-B remmer selegiline mag de selegiline dosis niet hoger zijn dan 10 mg/dag.
Interactie met MAO-A-remmers, tricyclische antidepressiva, noradrenalineheropnameremmers (desipramine, maprotiline, venlafaxine) en middelen die door COMT worden gemetaboliseerd (bv. paroxetine, rimiterol, isoprenaline, adrenaline, noradrenaline, dopamine, dobutamine, α-methyldopa, apomorfine) is niet voldoende onderzocht. Gelijktijdig gebruik dient voorzichtig te geschieden. Entacapon is een CYP2C9-remmer; voorzichtigheid is geboden bij middelen die door CYP2C9 worden gemetaboliseerd.
Entacapon kan met ijzer niet-resorbeerbare complexen vormen. Bij combinatie met ijzerpreparaten, een toedieningsinterval van ten minste 2–3 uur aanhouden.
Door levodopa geïnduceerde orthostatische hypotensie kan verergeren. Voorzichtigheid is geboden in combinatie met andere middelen die orthostatische hypotensie kunnen veroorzaken.
Dopaminerge bijwerkingen zoals dyskinesieën kunnen verergeren in combinatie met dopamine-agonisten (zoals bromocriptine), selegiline of amantadine. De dosering van deze middelen aanpassen bij starten met entacapon.
Zwangerschap
Teratogenese: Bij ratten en konijnen is embryo/foetotoxiciteit waargenomen. Bij de mens, onvoldoende gegevens.
Advies: Alleen op strikte indicatie gebruiken.
Zwangerschap
Teratogenese: Bij de mens onvoldoende gegevens. Bij dieren geen aanwijzingen voor schadelijkheid.
Advies: Gebruik ontraden.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja, (bij dieren).
Advies: Het geven van borstvoeding ontraden.
Lactatie
Overgang in moedermelk: Onbekend (bij de mens), ja (bij dieren).
Advies: Het geven van borstvoeding wordt ontraden.
Contra-indicaties
- leverziekte of stijging van leverenzymwaarden;
- ernstige dyskinesie;
- neuroleptisch maligne syndroom of een niet traumatische rabdomyolyse of hyperthermie in de anamnese;
- feochromocytoom.
Zie voor meer contra-indicaties de rubriek Interacties
Contra-indicaties
- feochromocytoom;
- leverinsufficiëntie;
- neuroleptisch maligne syndroom of een niet-traumatische rabdomyolyse in de anamnese.
Waarschuwingen en voorzorgen
De behandeling mag alleen worden gestart door artsen met ervaring bij gevorderde ziekte van Parkinson en pas nadat de patiënt volledig over de risico's is geïnformeerd. Door het risico van mogelijk fatale acute leverbeschadiging is tolcapon niet aangewezen als eerste stap ter aanvulling van levodopa/decarboxylaseremmer, maar alleen bij onvoldoende effect van entacapon of als deze COMT-remmer niet werd verdragen. De leverfunctie vóór de start van de behandeling en gedurende het eerste jaar elke twee weken controleren; vervolgens gedurende het volgende halfjaar elke vier weken en daarna elke acht weken. Ook voorafgaand aan en na een dosisverhoging naar driemaal 200 mg de leverenzymen monitoren volgens bovenstaande sequentie en frequentie. Periodieke controle van leverenzymen kan optreden van fulminante hepatitis niet betrouwbaar voorspellen. Men gelooft echter dat een vroege detectie van de leverbeschadiging en onmiddellijk stoppen van tolcapon meer kans op herstel geeft. Bij een ALAT en/of ASAT boven de bovenlimiet van de normaalwaarde of bij tekenen van leverfalen (aanhoudende misselijkheid, vermoeidheid, lethargie, anorexie, geelzucht, donkere urine, jeuk en pijn in het rechter bovenkwadrant) de behandeling onmiddellijk staken.
Bij symptomen van het neuroleptisch maligne syndroom (stijfheid, myoclonus, tremor, verhoogde temperatuur, ontregeling van het autonome zenuwstelsel en verhoogd CPK) de behandeling onmiddellijk staken en overwegen de levodopadosis te verhogen.
Regelmatig controleren op stoornissen in de impulsbeheersing. Bij gedragssymptomen van stoornissen in de impulsbeheersing (gedragsveranderingen als pathologisch gokgedrag, toegenomen libido, hyperseksualiteit, eetaanval, dwangmatig winkelen) de behandeling heroverwegen.
Tolcapon kan de gele urinekleur versterken. Bij ernstige nierinsufficiëntie (creatinineklaring < 30 ml/min) is voorzichtigheid geboden.
Niet gebruiken bij kinderen < 18 jaar wegens het ontbreken van indicatie en gegevens.
Bij last van slaperigheid of plotselinge slaapaanvallen afzien van autorijden en het bedienen van machines totdat de slaperigheid of slaapaanvallen zijn verdwenen.
Waarschuwingen en voorzorgen
Wees voorzichtig bij ischemische hartziekte.
Vanwege het risico van neuroleptisch maligne syndroom, de medicatie langzaam afbouwen of veranderen, en bij eventueel optreden van symptomen de levodopadosis verhogen.
Bij diarree het gewicht controleren. Bij aanhoudende diarree de medicatie staken.
Stoornissen in de impulsbeheersing kunnen ontstaan; controleer patiënten daar regelmatig op. Bij gedragssymptomen van die stoornissen (bv. pathologisch gokgedrag, toegenomen libido, hyperseksualiteit, eetaanval, dwangmatig winkelen), de behandeling heroverwegen.
Overweeg bij progressieve anorexie, asthenie en gewichtsverlies binnen een korte periode, een algemene medische evaluatie (incl. leverfunctie).
Entacapon kan de urine rood-bruin verkleuren.
Onderzoeksgegevens: De veiligheid en werkzaamheid bij kinderen < 18 jaar zijn niet vastgesteld.
Dit middel kan invloed hebben op de rijvaardigheid en het vermogen om machines te bedienen. Raadpleeg ‘Rij Veilig met Medicijnen’ van het IVM.
Overdosering
Neem voor informatie over een vergiftiging met tolcapon contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.
Overdosering
Zie voor symptomen en behandeling de monografie Entacapon-Levodopa-Benserazide of de monografie Entacapon-Levodopa-Carbidopa op vergiftigingen.info.
Eigenschappen
Selectieve en reversibele catechol-O-methyltransferase (COMT)-remmer. Het zou in combinatie met levodopa en een decarboxylaseremmer een stabielere levodopa plasmaspiegel geven door remming van de omzetting van levodopa. Tolcapon verdubbelt de biologische beschikbaarheid van levodopa, waardoor de eliminatiehalfwaardetijd van levodopa toeneemt; er is geen invloed op de cmax en de tmax van levodopa. Het effect is onafhankelijk van de levodopadosis en het levodopa-preparaat. In klinisch onderzoek werd een 20–30% afname van de ‘off’ tijd bereikt.
Kinetische gegevens
| Resorptie | snel, wordt vertraagd door voedsel. |
| F | 65%. |
| T max | 2 uur. |
| V d | 9 l. |
| Eiwitbinding | > 99,9%. |
| Metabolisering | bijna volledig, voornamelijk via conjugatie tot glucuronide. |
| Eliminatie | voornamelijk als metaboliet, 60% in de urine en 40% in de feces. |
| T 1/2el | ca. 2 uur. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
Reversibele en hoofdzakelijk perifeer werkende catechol-O-methyltransferase-(COMT-)remmer. Remt de omzetting van levodopa tot 3-methoxy-4-hydroxy-L-fenylalanine.
Kinetische gegevens
| Resorptie | snel en variabel. |
| Overig | groot 'first pass'-effect. |
| F | 35%. |
| T max | 1 uur. |
| V d | 0,3 l/kg. |
| Eiwitbinding | 98%. |
| Metabolisering | in de lever. |
| Eliminatie | 10–20% met de urine, 80–90% met de feces. |
| T 1/2el | ca. 30 min. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
tolcapon hoort bij de groep COMT-remmers.
Groepsinformatie
entacapon hoort bij de groep COMT-remmers.