Samenstelling

Samenstelling

Advies

Gezien de relatief eenvoudige wijze van toediening, de lange werkingsduur en de goede werkzaamheid is desmopressine een geschikt middel voor de chronische behandeling van vasopressine-gevoelige diabetes insipidus.

Desmopressine kan worden toegepast ter verhoging van factor VIII in donorbloed.

Behandel bedplassen (enuresis nocturna) niet-medicamenteus, met gedragstherapeutische maatregelen. Overweeg, alleen bij het ontbreken van alternatieven, incidenteel een kortdurende medicamenteuze behandeling met oraal desmopressine, zoals bij een logeerpartij of (school)kamp.

Overweeg desmopressine in combinatie met oxybutynine voor de behandeling van bedplassen in de tweedelijnszorg, bij onvoldoende effect van alle overige behandelopties.

Advies

Zie voor de behandeling van bloedingen in de tractus digestivus, de betreffende richtlijn van de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen.

Indicaties

• Centrale vasopressine-gevoelige diabetes insipidus (volgens sommige fabrikanten nasale toediening bij leeftijd ≥ 5 jaar);
• Polyurie en polydipsie als gevolg van hypofysectomie;
• Voor de diagnose van centrale diabetes insipidus en voor het vaststellen van het renale concentratievermogen;
• Primaire enuresis nocturna (bedplassen) bij patiënten > 5 jaar, die wel in staat zijn hun urine normaal te concentreren;
• Nycturie als gevolg van idiopathische nachtelijke polyurie bij volwassenen;
• Profylaxe en behandeling van niet-levensbedreigende bloedingen bij lichte vormen van hemofilie A of de ziekte van Von Willebrand type I en bij uremie;
• Profylaxe van bloedingen bij een verlengde bloedingstijd door andere oorzaken, zoals bepaalde bloedplaatjesdefecten, om het bloedverlies en daardoor het gebruik van bloedproducten te verminderen;
• Ter verhoging van de opbrengst van factor VIII in donorbloed.

Gerelateerde informatie

• bedplassen

Indicaties

• Acute behandeling van bloedingen in de tractus digestivus (m.n. van oesofagusvarices), als sprake is van een levensbedreigende situatie, waarbij een grote transfusiebehoefte bestaat.

Alleen Glypressin tevens:

• Hepatorenaal syndroom (HRS) type 1, gekenmerkt door spontane acute nierinsufficiëntie, bij ernstige levercirrose met ascites.

Doseringen

Bij overschakelen van de Minrin tabletten naar het Minrin lyofilisaat zonodig de dosering en het doseerschema aanpassen (tablet 0,1 mg komt overeen met 60 microg lyofilisaat).

Dosering verlagen

Verlaag de dosering zo nodig bij een cardiovasculaire stoornis, astma, cystische fibrose, epilepsie, migraine of andere aandoening met verstoring van de vocht- en/of elektrolytenbalans.

Behandeling onderbreken/staken

Onderbreek de behandeling bij tekenen van waterretentie/hyponatriëmie (hoofdpijn, misselijkheid, braken, gewichtstoename en in ernstige gevallen, convulsies en coma), totdat volledig herstel is bereikt. Bij hervatten van de behandeling, houd beperking van de vloeistofinname strikt aan en controleer de serumnatriumspiegel; pas zo nodig de dosis aan.

Onderbreek de behandeling bij ontstaan van een ziekte die de vocht- en/of elektrolytenbalans verstoort, zoals bij een systemische infectie, koorts of gastro-enteritis.

Staak de behandeling indien na 4 weken het gewenste klinisch effect niet is bereikt.

Toediening

• De tabletten/lyofilisaat innemen zonder voedsel, en altijd op hetzelfde tijdstip van de dag.
• De tablet voor sublinguaal gebruik en het lyofilisaat onder de tong plaatsen waar het oplost zonder dat water nodig is.

Doseringen

Bij acute bloedingen van oesofagusvarices, terlipressine gebruiken totdat endoscopische therapie kan worden toegepast, daarna kan het als aanvullende behandeling worden gegeven.

Controleer tijdens behandeling bloeddruk, hartslag, zuurstofsaturatie, natrium- en kaliumspiegel en vochtbalans.

Toediening

• De injectie intraveneus geven, om lokale necrose op de injectieplaats te voorkomen. Toedienen gedurende ten minste 1 minuut.

Bijwerkingen

Let op: Behandeling zonder gelijktijdige vermindering van vochtinname kan leiden tot waterretentie en/of hyponatriëmie met symptomen zoals hoofdpijn, misselijkheid, braken, buikpijn, spierkrampen, duizeligheid, verwardheid, gewichtstoename, malaise, verminderd bewustzijn, gegeneraliseerd oedeem en in ernstige gevallen hersenoedeem, convulsies en coma. Er zijn aanwijzingen dat bij gebruik van nasale toedieningsvormen bij centrale diabetes insipidus ernstige hyponatriëmie kan optreden. Hyponatriëmie is reversibel. Stel de behandeling van hyponatriëmie individueel in en voorkom een snelle overcorrectie, om het risico op verdere complicaties te verminderen.

Orale en sublinguale toediening

Zeer vaak (> 10%): hoofdpijn.

Vaak (1-10%): hyponatriëmie. Duizeligheid. Hypertensie. Misselijkheid, braken, buikpijn, diarree, obstipatie. Pollakisurie. Oedeem, vermoeidheid. Droge mond (m.n. bij dosisverhoging).

Soms (0,1–1%): slapeloosheid. Slaperigheid, paresthesie. Visusstoornis. Vertigo. Palpitaties. Orthostatische hypotensie. Dyspneu. Dyspepsie, opgeblazen gevoel, flatulentie. Zweten, jeuk, huiduitslag, urticaria. Spierspasmen, spierpijn. Dringende urinelozing, urinelozingsaandoening. Malaise, pijn op de borst, griepachtige verschijnselen. Gewichtstoename, stijging van leverenzymwaarden, hypokaliëmie. Bij kinderen: emotionele labiliteit, agressie.

Zelden (0,01–0,1%): verwardheid, allergische dermatitis. Bij kinderen: angst, nachtmerries, stemmingswisselingen, prikkelbaarheid.

Verder zijn gemeld: anafylactische reactie. Dehydratie, hypernatriëmie. Convulsies, asthenie, coma. Bij kinderen: emotionele stoornis, depressie, hallucinatie. Aandachtsstoornis, psychomotorische hyperactiviteit, convulsies, hersenoedeem. Epistaxis.

Nasale toediening

Zeer vaak (> 10%): nasale congestie, rinitis. Voornamelijk bij kinderen: toename lichaamstemperatuur.

Vaak (1–10%): slapeloosheid. Hoofdpijn. Neusbloeding. Misselijkheid, buikpijn, gastro-enteritis. Voornamelijk bij kinderen: emotionele labiliteit, nervositeit, agressie, nachtmerries en bovenste luchtweginfectie. Bij hemostatische indicaties: rode ogen, tachycardie, blozen.

Soms (0,1–1%): hyponatriëmie. Braken.

Parenterale toediening

Vaak (1-10%): hoofdpijn, vermoeidheid. Misselijkheid, buikpijn. Bij hoge doses: voorbijgaande hypotensie met reflextachycardie en blozen van het gezicht op moment van toediening.

Zelden (0,01–0,1%): duizeligheid.

Zeer zelden (< 0,01%): hyponatriëmie. Emotionele stoornis bij kinderen.

Verder zijn gemeld: overgevoeligheidsreacties (zoals dyspneu, erytheem, perifeer of gezichtsoedeem, jeuk, uitslag en urticaria), anafylactische of anafylactoïde reactie. Bij gebruik voor de hemostatische indicaties en alleen bij patiënten met risicofactoren voor of een voorgeschiedenis van trombose, atherosclerose of angioplastiek: ischemisch CVA, acuut myocardinfarct.

• Informatie van Lareb over dit middel
• Meldformulier bijwerkingen

Bijwerkingen

Zeer vaak (≥ 10%): respiratoir falen en dyspneu bij HRS type 1.

Vaak (1-10%): bradycardie, (supra)ventriculaire aritmie, aanwijzingen voor ischemie op een ECG. Hypertensie, hypotensie, perifere vasoconstrictie/ischemie, bleekheid (in het gezicht). Longoedeem bij HRS type 1. Hoofdpijn. Diarree, buikkrampen.

Soms (0,1-1%): atriumfibrilleren, ventriculaire extrasystolen, tachycardie, verlengd QT-interval, 'torsade de pointes', acute bloeddrukstijging, pijn op de borst, angina pectoris, myocardinfarct, hartfalen, longoedeem. Darmischemie, perifere cyanose, opvliegers. Dyspneu, longoedeem en respiratoir falen bij bloedende oesofagusvarices. Misselijkheid, braken. Hyponatriëmie (indien de vochtbalans niet wordt gecontroleerd). Epileptische aanvallen. Lymfangitis. Uteriene hypertonie, uteriene ischemie. Necrose op de injectieplaats.

Zeer zelden (< 0,01%): beroerte. Hyperglykemie.

Verder zijn gemeld: cutane ischemie, huidnecrose niet gerelateerd aan de toedieningsplaats. Sepsis/septische shock bij patiënten met HRS type 1.

• Informatie van Lareb over dit middel
• Meldformulier bijwerkingen

Interacties

Wees voorzichtig bij combinatie met andere geneesmiddelen die de water- en/of natriumhomeostase beïnvloeden, zoals opioïden, SSRI's, tricyclische antidepressiva, oxytocine, NSAID's, chloorpromazine en carbamazepine. Gelijktijdig gebruik leidt tot meer kans op vochtretentie of hyponatriëmie.

Bij orale of sublinguale toediening van desmopressine, kan gelijktijdig gebruik van loperamide de kans op vochtretentie of hyponatriëmie verhogen, door een verdrievoudiging van de plasmaconcentratie van desmopressine.

Gelijktijdig gebruik met dimeticon kan de absorptie van oraal of sublinguaal toegediend desmopressine verminderen.

Lithium kan het antidiuretisch effect verminderen. Een lithiumgeïnduceerde nefrogene diabetes insipidus kan worden gemaskeerd tijdens gebruik van desmopressine.

Interacties

Terlipressine versterkt het bloeddrukverlagende effect van niet-selectieve β-blokkers op de poortader.

Combinatie met geneesmiddelen die leiden tot bradycardie (bv. propofol, sufentanil) kan ernstige bradycardie tot gevolg hebben.

Wees zeer voorzichtig bij combinatie met geneesmiddelen die het QT-interval kunnen verlengen zoals kinidine, disopyramide, sotalol, amiodaron, tricyclische antidepressiva, sommige antipsychotica, sommige antihistaminica, macrolide antibiotica, chinolonen, enkele antimycotica, methadon of geneesmiddelen die hypokaliëmie of hypomagnesiëmie veroorzaken zoals sommige diuretica.

Zwangerschap

Teratogenese: Bij een beperkte hoeveelheid zwangerschappen (bij vrouwen met bloedingsstoornissen en diabetes insipidus) zijn geen nadelige effecten gezien.

Advies: Gebruik alleen op strikte indicatie bij diabetes insipidus en de ziekte van Von Willebrand. Controleer de bloeddruk, vanwege mogelijk verhoogd risico op pre-eclampsie.

• Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Zwangerschap

Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens. Bij dieren schadelijk gebleken (spontane abortus, abnormale botvorming, gespleten gehemelte).

Farmacologisch effect: In de vroege zwangerschap kan terlipressine uteruscontracties en verhoogde intra-uteriene druk veroorzaken, alsook een verminderde doorbloeding van de uterus.

Advies: Alleen op strikte indicatie gebruiken: in levensbedreigende situaties, als het bloeden niet kan worden verholpen met een endoscopische therapie.

• Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Lactatie

Overgang in de moedermelk: Ja, in zeer geringe mate.

Farmacologisch effect: Er zijn geen ongewenste effecten bij zuigelingen gezien.

Advies: Kan waarschijnlijk veilig worden gebruikt.

• Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Lactatie

Overgang in moedermelk: Onbekend.

Advies: Het gebruik van dit geneesmiddel of het geven van borstvoeding ontraden.

• Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Contra-indicaties

• habituele of psychogene polydipsie (die leidt tot een urineproductie > 40 ml/kg/24 uur);
• voorgeschiedenis van bekend of vermoed hartfalen, of andere aandoeningen die gebruik van diuretica vereisen;
• hyponatriëmie;
• SIADH (een aandoening waarbij onevenredig hoge ADH-productie plaatsvindt);
• nasale, orale en sublinguale toediening: matig of ernstig nierfalen (creatinineklaring < 50 ml/min).

Bij gebruik voor de hemostatische indicaties, zijn voorgeschiedenis van instabiele angina pectoris en de ziekte van Von Willebrand type IIB ook gecontra-indiceerd.

Contra-indicaties

Er zijn van dit middel geen contra-indicaties bekend.

Waarschuwingen en voorzorgen

Algemeen

Behandeling zonder gelijktijdige verlaging van de vochtinname kan leiden tot vochtretentie en/of hyponatriëmie. Over het algemeen wordt het dorstgevoel geremd. Geef de patiënt of verzorger instructies omtrent vochtbeperking. Kinderen en ouderen hebben meer kans om hyponatriëmie te ontwikkelen. Controleer op vochtretentie door de patiënt te wegen of door het bepalen van de natriumspiegel of plasma-osmolaliteit.

Wees uiterst voorzichtig bij ouderen. Bij orale toediening bij ouderen het serumnatrium 3–8 dagen na het begin van de behandeling, na 1 maand en bij elke eventuele dosisverhoging controleren.

Let op een ernstige blaasaandoening of -obstructie vóór start van de behandeling van centrale diabetes insipidus. Bij urgency-incontinentie, organische oorzaken van toegenomen mictiefrequentie of nycturie (bv. benigne prostaathyperplasie, urineweginfectie, blaasstenen/tumoren, aandoeningen van de blaassfincter), polydipsie en onvoldoende gecontroleerde diabetes mellitus, de specifieke oorzaak eerst behandelen dan wel uitsluiten.

Bij comorbiditeit

Bij ontstaan van acute ziekte met een verstoring in het vocht- en/of elektrolytenevenwicht (bv. systemische infectie, koorts of gastro-enteritis), de behandeling onderbreken en de elektrolytenbalans nauwlettend controleren.

Bij gebruik van de injectie bij matige of ernstige nierinsufficiëntie (creatinineklaring < 50 ml/min), het natriumgehalte in serum regelmatig controleren. Als het natriumgehalte onder de ondergrens van het normale bereik daalt, de behandeling staken. Zie ook rubriek Contra-indicaties.

Wees voorzichtig bij een cardiovasculaire stoornis, astma, cystische fibrose, epilepsie, migraine of aandoening met een verstoring van de vocht- en/of elektrolytenbalans.

Hemostatische indicaties

Het effect van desmopressine op de bloedstolling kan individueel sterk verschillen. Daarom bij hemofilie A, de ziekte van Von Willebrand, uremie, plaatjesdefecten en bij een geïsoleerde langere bloedingstijd een proefdosis toedienen om het effect op de bloedingstijd na te gaan; bij profylaxe enkele dagen voorafgaand aan de operatieve ingreep.

Desmopressine vermindert niet de verlengde bloedingstijd in geval van trombocytopenie.

Wees voorzichtig bij risicofactoren voor of een voorgeschiedenis van trombose, atherosclerose of angioplastiek. Desmopressine kan in hogere dosering vasodilatatie veroorzaken. Er zijn meldingen van acuut myocardinfarct en ischemisch CVA bij gebruik voor de hemostatische indicaties.

Na herhaalde toediening van desmopressine is er risico op de ontwikkeling van tachyfylaxie. Overweeg daarom een alternatieve hemostatische therapie, anders dan desmopressine, in situaties waar langdurige hemostase is vereist (actieve bloeding gedurende meer dan 2-4 dagen). Bij langer gebruik het natriumgehalte of de plasma-osmolaliteit controleren.

Bloeddonoren dienen toestemming voor gebruik te geven.

Hulpstoffen: benzalkoniumchloride, in sommige neussprays, kan oedeem van het neusslijmvlies geven, vooral bij langdurig gebruik.

Waarschuwingen en voorzorgen

Bij bloedingen in de tractus digestivus

Werkt niet bij arteriële bloedingen.

Houd rekening met hypovolemie bij onmiddellijke behandeling vóór ziekenhuisopname, waarbij verhoogde vasoconstrictie en abnormale hartfunctie kan voorkomen.

Bij hepatorenaal syndroom type 1

Bij voorkeur niet gebruiken bij gevorderde nierinsufficiëntie (serumcreatinine ≥ 442 micromol/l), vanwege verminderd nierfunctieherstel, verhoogde mortaliteit en meer kans op bijwerkingen. Tevens bij voorkeur niet gebruiken bij 'Acute-on-Chronic Liver Failure' (ACLF) graad 3 en/of 'Model for End-stage Liver Disease' (MELD) score ≥ 39, vanwege verminderd nierfunctieherstel, verhoogde mortaliteit en meer kans op respiratoir falen.

Stabiliseer zo nodig een patiënt met ademhalingsmoeilijkheden voorafgaand aan de behandeling, en monitor nauwlettend. Bij ontstaan van ademhalingssymptomen, overweeg dosisverlaging van humaan albumine als dit in gebruik is. Als de symptomen ernstig zijn of niet verdwijnen, stop dan het gebruik van terlipressine. (Fatale) gevallen van respiratoir falen zijn gemeld.

Controleer nauwlettend op tekenen van infectie. (Fatale) gevallen van sepsis/septische shock zijn gemeld.

Alle indicaties

Niet toedienen bij septische shock met laag hartminuutvolume.

Terlipressine kan geringe waterretentie veroorzaken. Als vochtverlies door bloeding tot stilstand is gebracht, de vochtbalans in evenwicht houden op geleide van diurese en serumosmolaliteit.

Wees voorzichtig bij (gebruik alleen onder strikte controle):

• (voorgeschiedenis van) ischemische hartziekte of coronairlijden, omdat terlipressine ischemie kan induceren;
• perifere veneuze hypertensie en obesitas, omdat waarschijnlijk meer kans bestaat op cutane ischemie en necrose (niet gerelateerd aan toedieningsplaats);
• cerebrale of perifere vaatziekten;
• hartritmestoornissen;
• lange QT-syndroom;
• elektrolytstoornissen (hypokaliëmie, hypomagnesiëmie, hypocalciëmie);
• combinatie met geneesmiddelen die het QT-interval kunnen verlengen (zie rubriek Interacties);
• astma, ademhalingsproblemen;
• ongecontroleerde hypertensie;
• epilepsie;
• arteriosclerose bij ouderen;
• chronische nierinsufficiëntie.

Vanwege onvoldoende gegevens over de werkzaamheid en veiligheid ontbreken dosisaanbevelingen voor kinderen en ouderen (> 70 j.).

Overdosering

Symptomen

Vooral wanneer ook (te) veel vocht ingenomen wordt, bestaat het gevaar voor een waterintoxicatie waarbij in ernstige gevallen hersenoedeem, convulsies en coma optreden. Het antidiuretisch effect kan zeer lang aanhouden; houd rekening met verhoogde interactie met andere middelen die renaal worden uitgescheiden.

Zie voor meer symptomen en de behandeling vergiftigingen.info.

Overdosering

Neem voor informatie over een vergiftiging met terlipressine contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.

Eigenschappen

Synthetisch vasopressinederivaat met een sterkere en langer aanhoudende antidiuretische werking dan het natuurlijke vasopressine, terwijl het vaatvernauwend effect en de oxytocische werking minder is. Het effect verkregen met de neusspray 1,5 mg/ml is minder constant dan bij een i.v.-toediening. Verder kan desmopressine in de geadviseerde i.v.- of s.c.-dosering de factor VIII-stollingsactiviteit twee- tot viervoudig verhogen. In mindere mate neemt ook de von Willebrandfactor-antigeentiter (vWF:AG) toe. Ook treedt vrijzetting van plasminogeen activator (PA) op.

Werkingsduur: antidiuretisch effect houdt na 10–20 microg nasaal, 10–20 uur aan, na 0,5–3 microg i.v. 8–22 uur, oraal 6–14 uur; de verhoging van factor VIII-stollingsactiviteit houdt twee uur aan.

Kinetische gegevens

Eigenschappen

Analoog van het natuurlijke hypofyse achterkwabhormoon argininevasopressine. Terlipressine is zelf onwerkzaam. Het wordt door peptidasen geleidelijk omgezet in de werkzame metaboliet lysinevasopressine (lypressine). Het onderscheidt zich van vasopressine door een geringer antidiuretisch effect. Het heeft hoofdzakelijk een vasoconstrictieve werking, met name in de tractus digestivus en de uterus. Bij bloedende oesofagusvarices berust de werking op vasoconstrictie in het splanchnicusgebied, waardoor de portale druk daalt en de bloedingen afnemen. Tevens trekken de gladde spieren van de oesofagus samen waardoor de varices worden samengedrukt. Werkingsduur: 2–8 uur.

Kinetische gegevens

Groepsinformatie

desmopressine hoort bij de groep vasopressine-analoga.

• argipressine (H01BA01) Vergelijk
• terlipressine (H01BA04) Vergelijk

Groepsinformatie

terlipressine hoort bij de groep vasopressine-analoga.

• argipressine (H01BA01) Vergelijk
• desmopressine (H01BA02) Vergelijk

Kosten

Kosten

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• vasopressine-analoga

Indicaties

• bedplassen

Externe links

• Officiële productinformatie CBG/EMA
• Medicijnkosten.nl
• GIPdatabank
• Geneesmiddelinformatie voor patiënten
• Kinderformularium (NKFK)

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• vasopressine-analoga

Externe links

• Officiële productinformatie CBG/EMA
• Medicijnkosten.nl
• Geneesmiddelinformatie voor patiënten